10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 208-209-210-211 Cevapları Meb Yayınları

7. Ünite Ölçme ve Değerlendirme

1-8. sorularda boş bırakılan yerlere uygun sözcüğü / sözcükleri yazınız.

1. İslam ülkesinde yaşayan ve semavi dinlere inanan gayrimüslimlere Zimmi adı verilmiştir.
2. Osmanlı Devleti’nde devletin himayesi altında bulunan gayrimüslimler bu himayeye karşılık devlete Cizye vergisi öderdi.
3. Millet sisteminde, etnik ve dil aidiyeti yerine Din ve mezhep aidiyeti esas alınmıştır.
4. Osmanlı Devleti’nde kahvenin XVI. yüzyılda Yemen’den gelişi ve ilk kahvehanenin açılması Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman döneminde olmuştur.
5. Osmanlı Devleti’nde dinî ve sosyal hizmetlerin görülmesi, ordunun ihtiyaçlarının karşılanması, eğitim ve sağlık işlerinin yürütülmesi kurulan Vakıflar aracılığıyla sağlanmıştır.
6. Osmanlı’da küçük sanayi ve iç ticaret ile uğraşan esnaf birlikleri Lonca teşkilatı adı altında örgütlenmişti.
7. Osmanlı Devleti, gayrimüslimlerin toplum içerisindeki konumlarını İslam hukuku hukukuna göre belirlemiştir.
8. İslam ülkesinde yaşamak isteyen zimmilerle yapılan vatandaşlık sözleşmesine Zimmet akdi denir.

9-18. sorularda verilen ifadeleri okuyarak doğru kavramlar ile eşleştiriniz.

9. Osmanlı Devleti’nin hâkimiyeti altında bulundurduğu toplulukları, din veya mezhep esasına göre örgütleyerek yönetmesi
Cevap: Millet Sistemi

10. İslam hukukuna göre gayrimüslimlere din ve ibadet özgürlüğü tanıyan bir tür vatandaşlık sözleşmesi
Cevap: Zimmet akdi

11. Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan Müslüman olmayan topluluklara verilen genel ad
Cevap: Gayrimüslim

12. Osmanlı’nın Klasik Dönem’inde şehzadelerin sünnet törenleri ve hanım sultanların düğünleri vesilesiyle düzenlenen eğlence
Cevap: Şenlik

13. Türklerin millî başlığı
Cevap: Börk

14. Erkeklere mahsus bir tür ayakkabı
Cevap: Paşmak

15. Eşi ölmüş veya eşinden ayrılmış kadın
Cevap: Bîve

16. Devletin mülkiyet hakkını elinde tuttuğu topraklar
Cevap: Mirî arazi

17. Toprağını izinsiz terk eden veya üç yıl üst üste ekmeyenlerden alınan vergi
Cevap: Çift bozan vergisi

18. Osmanlı Devleti’nde esnaf birliklerinin genel adı
Cevap: Lonca Teşkilatı

19. Aşağıda birbiriyle bağlantılı Doğru / Yanlış şeklinde ifadeler içeren bir soru verilmiştir. İlk ifadeden itibaren doğruları takip ederek çıkışa ulaşınız.

OSMANLI’DA LONCA TEŞKİLATI
Osmanlı’da küçük sanayi ve iç ticaret ile uğraşan esnaf birlikleri “Ahi Teşkilatı” adı ile
teşkilatlanmıştır. (Y)
Osmanlı’da aynı işi yapan esnaf, tüccar ve zanaatkârların oluşturduğu birliklere “Lonca
Teşkilatı” adı verilmiştir. (D)
Lonca teşkilatında üretim sürecinin her aşamasında rutin esnaf denetimlerini tımarlı
sipahi yapardı. (Y)
6. Çıkış

20-22. soruları metni okuyarak cevaplayınız.

Avarız Vakıfları

Bir köy veya mahalle halkının ödemekte güçlük çektiği ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuş olan para vakıflarına avarız vakfı denirdi. Avarız vakıfları, Osmanlı’da mahallenin sosyal dayanışma sandığı olarak hizmet vermiş ve XIX. yüzyılın sonlarına doğru ortadan kalkmıştır. Bu vakıflar, Osmanlı toplumunun sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılayan manevi unsurlardandı.

Avarız vakıflarının gelirleri köy veya mahalle heyetleri kararıyla uygun yerlere aktarılırdı. Nitekim bu şekilde elde edilen gelir halkın karşılaştığı yangın, deprem, su baskını, salgın hastalık gibi afetlerle fakir, dul ve yetimlerin ihtiyaçlarına, kimsesiz kızların evlendirilmesine, sahipsiz cenazelerin masraflarının karşılanmasına ve iş hayatına atılanların sermaye ihtiyacına sarf edildiği gibi ayrıca su yolu, kaldırım, sıbyan mektebi tamiri gibi amme hizmetleri için de kullanılmaktaydı. Böylece zamanla değişik bir mahiyet kazanan avarız vakfı daha sonra “avarız akçesi” ve “avarız sandığı “ olarak da adlandırılmıştır. Müslim ve gayrimüslimlerin karışık olarak oturdukları mahalle veya köylerde avarız vakfı, her iki zümrenin de ihtiyaçlarına sarf edilirdi.

20. Avarız vakıflarının Osmanlı toplum hayatına katkıları nelerdir?
Cevap: Avarız vakıfları, Osmanlı toplum hayatına sosyal dayanışma, afetlerde yardımlaşma, fakir ve kimsesizlerin ihtiyaçlarını karşılama gibi katkılarda bulunmuştur.

21. Avarız vakıf uygulamaları, bugünkü hangi uygulamalar ile benzerlik göstermektedir?
Cevap: Avarız vakıf uygulamaları, bugünkü sosyal yardım ve hayır kurumlarına benzerlik göstermektedir. Bu günlerdeki hayır kurumları da ihtiyaç sahiplerine yardım etmekte ve toplumsal dayanışma sağlamaktadır.

22. Metne göre Avarız vakıfları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Köy ve mahalle yöneticilerinin maaşları toplanan para ile ödenirdi.
B) Yardımlar sosyal dayanışma anlayışıyla köy ve mahallelerden toplanırdı.
C) İş yeri açmak isteyen esnaf veya zanaatkârlar da bu paradan yararlanabilirdi.
D) Toplanan para eğitim kurumlarının bakım ve onarım işleri için de harcanırdı.
E) Toplanan para Müslüman olsun olmasın ihtiyaç sahibi herkese dağıtılırdı.
Cevap: A

23-26. çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

23. Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimlerin davalarına cemaat mahkemeleri, yabancılar arasındaki anlaşmazlıklara konsolosluk mahkemeleri, Müslümanların davalarına da şeri mahkemeler bakıyordu. İsteyen gayrimüslim, kendi davasını şeri mahkemelere de götürebilirdi. Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Osmanlılarda azınlıklarla Müslümanlar eşit tutulmuştur.
B) Osmanlı Devleti’nde hukuk birliği yoktur.
C) Osmanlı yargı sistemi Batı hukukunun etkisinde kalmıştır.
D) Osmanlı’da adalet anlayışı çağdaşlarından ileridedir.
E) Osmanlı Devleti yabancılara hukuki, ekonomik, siyasi ayrıcalıklar vermiştir.
Cevap: B

24. Osmanlı Devleti’nde mesleki eğitim veren kurumlar ile bilimsel-dinî eğitim veren kurumlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir?

A) Zaviye B) Tekke C) Lonca D) Dergâh E) Enderun
Cevap: C

25. Osmanlı Devleti’nde esnaf ve sanatkârların oluşturduğu loncalar
I. iltizam sistemini uygulamak,
II. haksız ticari rekabeti önlemek,
III. üretimin kalitesini kontrol altında tutmak
yetkilerinden hangilerine sahiptir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: E

26. İstanbul’un Fethi’nden sonra Fatih Sultan Mehmet’in Ortodoksların patriğini seçmesi ve kiliselerine dokunmaması aşağıdakilerden hangisiyle ilgili değildir?

A) Ortodoksları, Katoliklere karşı desteklemek
B) Hristiyanlara müsamahalı davranıldığını göstermek
C) Ortodoks Kilisesini kontrol altında tutmak
D) Hristiyanlık mezheplerini birbiriyle iyi geçindirmek
E) Balkan fetihlerinde Rumların desteğini sağlamak
Cevap: D