12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 140-141-142 Cevapları Ordinat Yayınları

Dil Bilgisi

EVİN HÂLLERİ

Evin yalın hâli
İster cüce( ) ister dev
Camlarında perde yok
Bomboş( ) ev( )

Evin -i hâli, sabah( )
Geciktiniz haydi( )
Uykuların tatlandığı sularda
Bırakacaksınız evi( )

Evin -de hâli( ) saadet( )
Isınmak ocaktaki alevde
Sönmüş yıldızlara karşı
Işıklar varsa evde( )

Evin -den hâli( ) uzaksınız( )
Hatta içinde yaşarken
Aşkların( ) ölümlerin omzunda
Ayrılmak varken evden( )

Evin -e hâli, gün boyu( )
Ha gayret emektar deve( )
Sırtınızda yılların yorgunluğu
Akşam erkenden eve( )

Behçet Necatigil, Şiirler

A. Aşağıdaki soruları şiirden hareketle cevaplayınız.

1. Şiirde boş bırakılan yerlere uygun noktalama işaretlerini getiriniz.
Cevap: Cevap metin üzerinde verilmiştir.

2. Aşağıdaki sözcüklerin anlamını şiirden hareketle belirtiniz.

yalın: Evde kimse olmama durumu.
emektar: Geçmişten bugüne büyük hizmetleri, faydası dokunan anlamında kullanılmıştır.
gayret: Çaba gösterme, emek verme.

3. Aşağıdaki sözcük gruplarını şiirden hareketle açıklayınız.

uykuların tatlandığı sular:
sırtınızda yılların yorgunluğu:
aşkların ölümlerin omzu:

B. Tabirin sığmaz kaleme
Derdin dermandır yareme
İsmin yayılmaz âleme
Âşıklarda meşk olmasa

“Güzelliğin On Par’etmez” adlı şiirden alınan yukarıdaki dörtlükten hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Dörtlükteki altı çizili kelimelerin doğru yazılışlarını “TDK Yazım Kılavuzu”ndan kontrol ediniz.
Cevap: Tabir alem ve aşık geçmişte şapkalı halleri ile kullanılırken günümüzde ise şapkasız halleri kullanılmaktadır.

2. Altı çizili kelimeler üzerinde telaffuz çalışması yapınız.
Cevap: Kelimeleri doğru telaffuz etmeniz önemli ve değerlidir.

3. Dörtlükte geçen zıt anlamlı kelimeleri tespit ediniz.
Cevap: Dert ve derman kelimeleri dörtlükteki zıt anlamlı kelimelerdir.

a. Yazma Tür ve Tekniklerini Tanıma

Şiirde duygu temel unsurdur ve genellikle şiir bir ana duygunun etrafında örgülenir. Şiirde her bir satıra mısra (dize) denir. Şiirde dizelerin bir araya gelmesiyle şiir bölümleri (beyit, üçlük, dörtlük, vb.) ortaya çıkar.

Şiirde bir söyleyici bulunur. Şiirdeki söyleyici şairin kendisi veya şairin rolüne girdiği bir kişi olabilir.

Şiirin dil ve anlatım tekniğine uygun olarak bir hedef kitlesi bulunmaktadır. Her şiir, şairinin zihninde oluşan bir kurguya göre yazılmıştır. Örneğin bir şiirde birinci bölümden son bölüme doğru sıralama zaman akışına göre yapılırken diğerinde eylemin oluş sırasına göre yapılabilir. işte bu durum, şiirin bölümlerini belirler ve kurgu mantığını ortaya koyar.

b. Uygulama

Aşağıdaki şiirde boş bırakılan yerleri teması, hece ölçüsü ve kafiyesine dikkat ederek kendi dizelerinizle tamamlayınız.

Mihriban

Sarı saçlarına deli gönlümü,
Bağlamışım çözülmüyor Mihriban.
Ayrılıktan zor belleme ölümü,
Görmeyince sezilmiyor Mihriban.

*****

Yâr deyince kalem elden düşüyor,
Gözlerim görmüyor aklım şaşıyor.
Lambamda titreyen alev üşüyor,
Aşk kâğıda yazılmıyor Mihriban.

*****

Önce naz sonra söz ve sonra hile
…………………………….
Seneler asırlar değişse bile
Eski töre bozulmuyor Mihriban

*****

Tabiplerde ilaç yoktur yarama,
Aşk deyince ötesini arama.
………………………………….
Aşka hudut çizilmiyor Mihriban

*****

Boşa bağlanmamış bülbül gülüne
………………………………….…..
………………………………….…..
Taşa çalsam ezilmiyor Mihriban

*****

Sözlü İletişim

a. Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma

Şiir dinletisi hazırlarken aşağıdaki basamaklara dikkat ediniz:

• Öğretmen rehberliğinde şiir dinletisi kurulu oluşturulur ve görev paylaşımı yapılır.
• Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinden ve Türk dünyasına ait şiirlerden seçki oluşturulur ve şiirleri okuyacak kişiler belirlenir.
• Şiirlere uygun bir fon müziği ve sunu oluşturulur.
• Şiirler ezberlenmeye çalışılır.
• Dinletinin sunucuları belirlenir.
• Şiir dinletisinin senaryosu ve sunumu oluşturulur.
• Okuldaki uygun bir mekânda şiir dinletisi provası yapılır.
• Dinleti provası kameraya alınarak performanslar değerlendirilir. Etkin dinleme yapılır.
• Provalarda göze çarpan eksiklikler giderilir.
• Şiir dinletisinin duyuruları yapılarak belirlenen zamanda dinleti gerçekleştirilir.
• Şiir dinletisi görüntüleri uygun ortamlarda (okul sitesi, sosyal medya vb.) paylaşılır.

b. Uygulama

Şiirlerin teması ile okunuş tarzı arasında nasıl bir ilişki vardır? İşitsel ve görsel materyallerin kullanıldığı örnek uygulamalar yapınız.
Cevap: Şiirin teması eğer aşk ise insan duygulu bir şekilde okuma yapar, eğer kahramanlık veya epik duygular ön planda ise o zaman coşkulu bir şiir okuma karşımıza çıkacaktır. Özetle onu veya içerik neyse şiirin okunma tonu da o yönde değişiklik gösterir.

Aşağıdaki şiirleri bularak sınıfta topluluk önünde okuma uygulamaları yapınız. Şiirleri seslendirirken şiirin türüne dikkat ediniz.

İlhan Berk → Ne Böyle Sevdalar Gördüm Ne Böyle Ayrılıklar
Necmettin Halil Onan → Bir Yolcuya
Âşık Veysel → Benim Sadık Yârim Kara Topraktır
Cevap: Şiirleri sitemizden bulabilirsiniz.

Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinden ve Türk dünyasına ait şiirlerden oluşan bir şiir dinletisi hazırlayınız.
Cevap: Bu şiir dinletisi için edebiyat öğretmenlerinden destek alabilirsiniz. Hazırlamak isteyen öğrencilerimiz isterlerse bizlerle iletişime geçip beraber yapma şansına sahiptirler.

………………………………….…..
………………………………….…..
………………………………….…..
Çözemedim çözülmüyor Mihriban

Abdurrahim Karakoç, Vur Emri

Aşk, ayrılık, kavuşma ve ölüm gibi temalarda yazdığınız veya başka şairlere ait şiirleri çeşitli araç ve yöntemlerle (sınıf panosu, okul panosu, dergi, gazete, sosyal medya…) sergileyiniz.