11. Sınıf Meb Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi İlk Türk Devletlerinde Devlet Teşkilatı Miras Cevapları

11. Sınıf Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Meb Yayınları 1. Ünite Türklerde Devlet Teşkilatı  Sayfa 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21  İlk Türk Devletlerinde Devlet Teşkilatı Etkinlik Soruları ve Cevapları

İlk Türk Devletlerinde Devlet Teşkilatı

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 12 Cevabı

1. Geçmişteki bilgilerinizden yararlanarak devletin tanımını yapınız?
Toprak bütünlüğüne bağlı olarak siyasal bakımdan örgütlenmiş millet veya milletler topluluğunun oluşturduğu tüzel varlık.

2. Devlet ile millet arasında nasıl bir ilişki olmalı? Düşüncelerinizi söyleyiniz.
Devlet, milletlerin oluşturmuş olduğu düzenli ve teşkilatlı topluluktur. Devletlerde farklı milletten insanlar olabilir. Bir milletin mensupları farklı ülkelerde de olabilir. 

3. Aşağıdaki görselleri inceledikten sonra geçmişten günümüze devlet yönetiminde etkili olan meclisler hakkındaki düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Meclisler her dönem devlet yönetiminde etkili oluştur.  Osmanlının Son döneminde ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşundan itibaren günümüze kadar meclis hep var olmuştur. Danışma Meclisleri, Meclis-i Mebusan ve TBMM bu meclislere örnek verilebilir. Eski meclislerde hakan ile eşi hatun varken günümüzdeki meclislerde halkın seçtiği milletvekilleri vardır.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 14 Cevabı

“Cesarete karşı hayranlık duymayı ve birilerine bağımlı olarak yaşamayı yüz kızartıcı bir durum olarak görmek bizim geleneğimizdir. Atalarımızdan toprakla birlikte devraldığımız bağımsızlığımızı feda edemeyiz. Mücadele edecek savaşçılarımız hâlâ mevcut iken devletimizi korumalıyız.”

Hun Türk Devleti’nin kurultayında (devlet meclisinde) geçen bu konuşma, Türklerin bağımsızlığa verdiği önemi ifade etmektedir. Bu metindeki bağımsızlığın korunmasıyla ilgili düşünceleri, İstiklâl Marşı’nda geçen bağımsızlıkla ilgili mısralarla karşılaştırarak benzer iki yönü aşağıya yazınız.

“Cesarete karşı hayranlık duymayı ve birilerine bağımlı olarak yaşamayı yüz kızartıcı bir durum olarak görmek bizim geleneğimizdir” Bu ifade ile aşağıdaki İstiklal Marşı dizeleri benzerlik gösterir.

Ben ezelden beridir hür yaşadım hür yaşarım

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış şaşarım 

Bu dizelerle metinde yer alan bağımsızlıkla ilgili ifadeler benzerlik göstermektedir. İkisinde de Türkler için bağımsızlığın ne kadar önemli olduğu vurgulanmaktadır.

Atalarımızdan toprakla birlikte devraldığımız bağımsızlığımızı feda edemeyiz ifadesi ile benzerlik gösteren dizeler ise şunlardır:

Bastığın yerleri ‘toprak!’ diyerek geçme, tanı:
Düşün altında binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 15 Cevabı

Bilge Kağan; “Türk milletinin adı sanı yok olmasın diye gece uyumadım, gündüz oturmadım. Aç milleti doyurdum, çıplak milleti giydirdim. Fakir milleti zengin kıldım. Az milleti çok kıldım. Dört bir tarafa ordu sevk ettim. Devletimi değerli kıldım. ” dedi.

Bilge Kağan’ın söylediklerinden yola çıkarak Türk hükümdarlarının başlıca görevlerinin neler olduğunu yazınız.

Türk toplumunda hükümdarlara büyük önem verildiği için onların birtakım üstün meziyetlere sahip olmalarına özen gösterilirdi. Türk kağanlarında aranan olmazsa olmaz iki özellik, “Bilge”lik ve “Alp”liktir. Eski Türkler deki devlet anlayışına göre iyi bir kağanın “Bilge” yani bilgili olması gerekliydi. İkinci olarak da “Alp” yani cesur ve savaşçı olmalıydı.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 16 Cevabı

Oğuz Kağan Destanı’ndan
“Tanrı buyurmuş size yeryüzünü al diye! Başımla kut’umu da veriyorum al diye! Gökteki Güneş ise yurdun bayrağı olsun, İlimizin çadırı, yukarıdaki gök olsun.
Dünya devletim olsun,
Halkımız da çok olsun!
O hâlde sayılırım ben bir dünya kağanı,
Bana bağlıdır artık, dünyanın her dört yanı!”

Metinlerden hareketle Türklerdeki yönetim anlayışı hakkında neler söylenebilir?

 Türklerde hakimiyetin kaynağı  tanrı olarak görülürdü ve yönetme yetkisini tanrıdan aldıklarına inanılırdı. Tüm dünyanın bir gün Türkler tarafından ele geçirileceğine inanılırdı.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medebiyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 18 Cevabı

İlk Türk devletlerinin teşkilat yapısını göz önünde bulundurarak noktalı yerleri tamamlayınız.

Hükümdar

1. Bilgedir.
2. kutsanmıştır
3. savaşçıdır
4. adildir

İkili teşkilat
1. Doğu (kağan)
2. Batı (yabgu)

Devleti oluşturan unsurlar
1. Oksızlık
2. egemenlik
3. vatan.
4. bayrak

Ülkenin batı kısmını yabgu yönetir.

Hükûmetin başında hakan vardır.

TOY Devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı yerdir.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 19 Cevabı

Orun ve Ülüş
İlk Türk devletlerinde yapılan kurultayda boy beyleri belli bir protokole göre otururlardı. Boy beylerinin oturacakları yere orun denilirdi. Bir boy beyinin oturacağı yer, onun elde ettiği başarılar ve gösterdiği kahramanlıklara göre belirlenirdi. Bunun yanı sıra boylardaki alp sayısı da beyin önem derecesini yükseltirdi. Boyların kurultayda yiyecekten alacağı paya veya hisseye ülüş denilirdi. Bir boyun ülüş hakkı, o boyun başarısıyla artar, başarısızlığıyla da azalabilirdi.

İlk Türk devletlerinde orun ve ülüş uygulamalarının devlet yönetiminin işleyişi bakımından yeri ve önemi hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Orun hükümdarın meclisinde oturulan yeri ifade ederken ülüş ise hükümdarın sofrasından devlet görevlilerinin almış olduğu pay anlamına gelmektedir. Orun ve ülüş kurallarına uymak hükümdara itaat anlamına gelirken bu davete katılmamak ise hükümdarın otoritesine itaatsizlik anlamına gelmekteydi.

“Su uyur, düşman uyumaz.” atasözünden ne anlıyorsunuz?

Durmadan akan ve düz bir ovada sanki duruyormuş gibi görünen suya uyuyor denilebilir. Fakat sesi çıkmayan, kıpırdamayan düşmana uyuyor denilemez. Çünkü düşman, fırsat beklemektedir.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 20 Cevabı

Ordu-millet anlayışı hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

Türk toplumunda hükümdarlara büyük önem verildiği için onların birtakım üstün meziyetlere sahip olmalarına özen gösterilirdi. Türk kağanlarında aranan olmazsa olmaz iki özellik, “Bilge”lik ve “Alp”liktir. Eski Türkler deki devlet anlayışına göre iyi bir kağanın “Bilge” yani bilgili olması gerekliydi. İkinci olarak da “Alp” yani cesur ve savaşçı olmalıydı.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Ders Kitabı Sayfa 21 Cevabı

İlk Türk devletlerinde yönleri bildirmek amacıyla kullanılan renkler, günümüzde de yön bildirmek amacıyla kullanılıyor mu? Karşılaştırınız.

Türkler renkleri yönleri tarif etmek için kullanmışlardır.

Bu renklerden kara=kuzey, kızıl=güney, gök=doğu, ak=batı yönlerini tarif etmek için kullanılmıştır.

Renkler, her toplumda değişik anlamlar ifade eder. 

Hindistan’da Doğu=ak, Güney=sarı, Batı=kara, Kuzey=kızıl renkleri ile temsil edilirken,

Amerika’da Doğu=kara, Güney=ak, Batı=sarı/kızıl, Kuzey=mavi/yeşil olarak gösterilmektedir. Aynı renkler farklı kültürlerde ve kıtalarda değişik anlamlar kazanmaktadır.