10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 119 Cevapları | MEB Yayınları
Karşılaştıralım
Soru 1: “Döne döne” redifli gazelle Kaldırımlar şiirini aşağıda verilen ölçütler doğrultusunda karşılaştırınız.
| Ölçütler | “Döne döne” Gazeli | “Kaldırımlar” Şiiri |
|---|---|---|
| Nazım birimi | Beyit | Dörtlük |
| Ölçü | Aruz ölçüsü | Hece ölçüsü |
| Dil ve üslup | Ağır, sanatlı ve süslü bir dil kullanılmıştır. | Sade, yalın ve çağrışım gücü yüksek bir dil kullanılmıştır. |
| Konu ve tema | İlahi aşk, güzellik, tasavvufi düşünceler | Yalnızlık, karanlık, iç çatışma, varoluş sorgusu |
| İmgeler | Gül, bülbül, şarap, meyhane, sevgili, ay, yıldız | Karanlık, yıldırım, ıslak taşlar, gölgeler, sessizlik |
| Anlatım biçimi | Soyut, sembolik ve gelenekseldir. | Somut, içsel ve modern bir anlatıma sahiptir. |
| Edebi dönem | Divan Edebiyatı | Cumhuriyet Dönemi (Saf Şiir Anlayışı) |
Soru 2: Yaptığınız karşılaştırmadan faydalanarak aşağıdaki formu doldurunuz.
Soru: “Döne döne” redifli gazelde imgelerin kullanılma biçimiyle Kaldırımlar şiirinde imgelerin kullanılma biçimi hakkındaki görüşlerinizi yazınız.
Cevap: “Döne döne” gazelinde imgeler soyut, süslü ve dinî-tasavvufî anlamlar taşırken; Kaldırımlar şiirinde imgeler somut, şehir yaşamına ve yalnızlık duygusuna yöneliktir.
Soru: Şiirlerde kullanılan söz varlığının günümüzde kullanılıp kullanılmadığı hakkındaki görüşleriniz nelerdir?
Cevap: “Döne döne” gazelinde Arapça ve Farsça kelimeler yer aldığı için günümüzde bu kelimeler kullanılmaz. Kaldırımlar ise günümüz Türkçesine yakın bir dille yazıldığı için hâlâ anlaşılabilir ve kullanılır durumdadır.
Soru: Divan şiiri geleneğinden modern şiir geleneğine kadar devam eden süreçte şiirde değişmeyen unsurlar nelerdir?
Cevap: Şiirde duyguların yoğun biçimde anlatılması, imgelerin kullanılması, ahenk, ritim ve estetik anlatım gibi unsurlar değişmeden devam etmiştir.
Soru: Divan şiiri geleneğinden modern şiir geleneğine kadar devam eden süreçte şiirde değişen unsurlar nelerdir?
Cevap: Değişen unsurlar dil, tema, biçim ve anlatım tarzıdır. Divan şiirinde aşk ve tasavvuf öne çıkarken, modern şiirde birey, yalnızlık ve içsel sorgulama ön plana geçmiştir.
Soru: Şiirdeki bu değişikliklerin sebepleri hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Toplumun yapısının, dilin ve düşünce sisteminin zamanla değişmesi şiirin de değişmesine neden olmuştur. Ayrıca Batı edebiyatının etkisi, bireyselleşme ve modernleşme süreci bu farklılaşmayı hızlandırmıştır.
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 120-121 Cevapları | MEB Yayınları
Sıra Sizde
1. Soru: Aşağıdaki çok modlu metnin sonuna açık uçlu sorular yerleştirilmiştir. Metinden faydalanarak bu soruları cevaplayınız.
Cevap: Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde genellikle insanın iç dünyası, yalnızlık, ölüm, korku, zaman ve sonsuzluk gibi temalar işlenir. Şair, yaşamı sorgulayan ve derin duygularla örülü bir bakış açısına sahiptir. Bu nedenle metindeki sorular, okuyucunun da kendi iç dünyasında benzer sorgulamalara yönelmesini amaçlar.
2. Soru: Aşağıdaki şiirlerden hangisi Necip Fazıl Kısakürek’e ait olabilir? Düşüncelerinizi gerekçeleriyle açıklayınız.
Cevap: “Örümcek Ağı” şiiri Necip Fazıl Kısakürek’e aittir. Çünkü şiirdeki imgeler — “duvar”, “örümcek”, “ağ”, “karanlık”, “seda” — şairin yalnızlık, ölüm korkusu ve ruhsal sıkışmışlık gibi temalarını yansıtır. Dizelerdeki yoğun duygusal derinlik, içe kapanıklık ve metafizik atmosfer Necip Fazıl’ın üslubunun belirgin özellikleridir.
Karşılaştıralım
1. Soru: Kaldırımlar şiiriyle aşağıdaki Mehmed Sıradağları şiirini tabloda verilen ölçütlere göre karşılaştırınız.
| Ölçütler | Kaldırımlar (Necip Fazıl Kısakürek) | Mehmed Sıradağları (Attilâ İlhan) |
|---|---|---|
| Nazım Birimi | Dörtlük | Bent |
| Ölçü | 14’lü Hece Ölçüsü | Serbest Ölçü |
| Tema | Yalnızlık, içsel çatışma, bireyin varoluş mücadelesi | Kahramanlık, vatan sevgisi, toplumsal dayanışma |
| Dil ve Üslup | Sade, içe dönük, imgeli ve duygusal bir dil | Coşkulu, toplumsal duygulara hitap eden epik bir dil |
2. Soru: Cumhuriyet Dönemi’nde yazılan bu şiirlerin farklı özelliklere sahip olmasının sebepleri neler olabilir?
Cevap: Cumhuriyet Dönemi, çok yönlü bir edebiyat anlayışının geliştiği bir dönemdir.
Bu dönemde bazı şairler (Necip Fazıl) bireyin iç dünyasını, yalnızlığını ve metafizik sorgularını işlerken;
bazıları (Attilâ İlhan) toplumsal gerçekleri, milli mücadeleyi ve halkın sesini öne çıkarmıştır.
Bu farklılığın sebepleri:
- Dönemin siyasi, toplumsal ve kültürel dönüşümü,
- Şairlerin dünya görüşü ve sanat anlayışlarının farklı oluşu,
- Edebiyatın artık sadece bireyi değil, toplumu da yansıtma isteğidir.