10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları – Sayfa 124
Yazmayı Yönetebilme, İçerik Oluşturabilme, Kural Uygulayabilme, Yansıtabilme
1. Aşağıda verilen metin türlerini edebî ve öğretici olmak üzere sınıflandırınız.
Edebî Metinler: Roman, Küçürek hikâye, Mesnevi, Halk hikâyesi, Manzum hikâye, Efsane, Şiir, Masal
Öğretici Metinler: Mektup, Günlük, Otobiyografi, Anı, Sohbet, Röportaj, Haber yazısı, Köşe yazısı
2. Edebî metinler bölümüne yazdığınız türlerin ortak özelliklerini kısaca açıklayınız.
Cevap: Edebî metinler duygu, hayal gücü ve estetik bir anlatım içerir. Sanat amacı taşır, okuyucuda etki bırakmaya yöneliktir.
3-a) Öğretici bir metni edebî metne çevirirken hangi unsurları değiştirirdiniz?
Cevap: Daha duygusal, imgeli, betimleyici ve sanatlı bir anlatım kullanırdım. Açıklayıcı bilgiyi geri plana alırdım.
3-b) Öğretici ve edebî metinlerle ilgili bilgilerinizi gözden geçiriniz.
Cevap: Edebî metinler sanatsal; öğretici metinler ise bilgilendiricidir. Amaç ve dil kullanımı açısından farklılık gösterirler.
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları – Sayfa 125
Sıra Sizde – Yazma
1) Tartışmacı anlatımla oluşturulmuş paragrafı, öyküleyici anlatımla yeniden yazınız.
Cevap : Bir gün yazı masasının başına geçtim. Kalemimi elime aldığımda kelimeler önümde bir duvar gibi duruyordu. Her cümleyi oluşturmak için saatlerce düşündüm, sildim, yeniden yazdım. O an fark ettim ki nesir yazmak, hiç de sandığım kadar kolay değilmiş. Kelimeleri yerli yerine koymak, anlatımı kusursuzlaştırmak tıpkı bir şiir ustalığı gerektiriyordu. İçimden “Meğer nesir de şiir kadar emek istiyormuş.” diye geçirdim ve yazmaya daha büyük bir saygıyla devam ettim.
Kullanılan düşünceyi geliştirme yolları ve nedenleri
| Kullandığım düşünceyi geliştirme yolları | Bu yolu kullanma nedenim |
|---|---|
| Örnekleme | Yaşanan olayı somutlaştırmak için |
| Betimleme | Yazma sürecindeki duyguyu hissettirmek için |
| Tanık gösterme (iç konuşma) | Anlatımı güçlendirmek ve gerçeklik duygusunu artırmak için |
2) Betimleyici anlatım içeren paragrafı açıklayıcı anlatımla yeniden yazınız.
Cevap : Gelibolu’nun sert rüzgârları, bölgenin coğrafi konumundan kaynaklanır. Kuzeyden ve Ege’den esen soğuk hava akımları, özellikle kış aylarında bölgeyi oldukça soğutur. Bu durum ziyaretçiler üzerinde belirgin bir üşüme etkisi bırakır. Ayrıca rüzgârın sürekli hâkim olması, Gelibolu'nun ayazının diğer bölgelere göre daha ağır hissedilmesine neden olur. Bu sebeple Gelibolu, soğuk ve rüzgârlı iklim yapısıyla bilinir.
Kullanılan düşünceyi geliştirme yolları ve nedenleri
| Kullandığım düşünceyi geliştirme yolları | Bu yolu kullanma nedenim |
|---|---|
| Tanımlama | Bölgenin iklim özelliklerini bilimsel olarak açıklamak için |
| Neden-sonuç | Sert rüzgârların neden olduğu etkiyi nesnel biçimde göstermek için |
| Açıklama | Okurun konuyu duygudan çok bilgi yönüyle kavramasını sağlamak için |