10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı – Sayfa 178 Cevapları
Karşılaştıralım | Oğuz Kağan Destanı – Onlar da İnsandı
Oğuz Kağan Destanı ile Onlar da İnsandı, iletiler ve gerçeklikle ilişkisi bakımından karşılaştırıldığında; destan olağanüstü ve kahramanlık temelli, roman ise gerçek yaşam ve toplumsal sorunlar temelli bir anlatı sunar. Ortak noktaları vatan/toprak sevgisi ve insan-merkezli değerlerdir.
Karşılaştıralım – Oğuz Kağan Destanı ile Onlar da İnsandı (Venn Şeması)
Soru - Onlar da İnsandı adlı romandan alınan parça ile Oğuz Kağan Destanını Venn şemalarında belirtilen ölçütlere göre karşılaştırarak boş bırakılan bölümleri doldurunuz.
1) İletiler
Oğuz Kağan Destanı
- Kahramanlık
- Vatan sevgisi
- Birlik ve dayanışma
- İnanç ve liderlik
- Türk boylarını birleştirme ülküsü
Ortak Alan (Kesişim)
- Vatan / toprak sevgisi
- Topluma bağlılık
- İnsan merkezli değerler
Onlar da İnsandı
- Toprak sevgisi
- Emek
- Yoksulluk
- İnsanın doğayla bağı
- Haksızlığa karşı duyarlılık
2) Gerçeklikle İlişkisi
Oğuz Kağan Destanı
- Olağanüstü olaylar ve kahramanlıklar anlatılır.
- Efsanevî ve mitolojik unsurlar yoğundur.
- Gerçeklik sembolik ve destansıdır.
Ortak Alan (Kesişim)
- Toplum ve insan yaşamı yansıtılır.
- Değerler ve kültürel unsurlar ön plandadır.
Onlar da İnsandı
- Günlük yaşamdan alınmış gerçek olaylar anlatılır.
- Toplumsal ve tarihî gerçeklik esastır.
- Bireyin yaşadığı somut sorunlar ön plandadır.
Oğuz Kağan Destanı, Türk milletinin ideal lider tipini olağanüstü özelliklerle yüceltirken; Onlar da İnsandı, bireyin toprakla kurduğu bağı ve yaşadığı adaletsizliği gerçekçi bir dille ortaya koyar. Destan, toplumu bir arada tutan kolektif ülküleri simgelerken roman, bireysel acılar ve toplumsal sorunlar üzerinden ilerler. Her iki metin de farklı anlatım yollarıyla insan, vatan ve değerler etrafında birleşir.
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı – Sayfa 179 Dilimizin İncelikleri | MEB Yayınları
Soru 1 - Aşağıdaki tabloda Oğuz Kağan Destanı’ndan alınan cümlelerde geçen zarfları belirleyiniz ve türlerini işaretleyiniz.
- “Kırk gün geçtikten sonra” → Zaman zarfı
- “avlanarak” → Durum zarfı
- “çok” → Miktar zarfı
- “bakmadan” → Durum zarfı
- “görünce” → Zaman zarfı
- “tıpkı” → Durum zarfı
- “duyunca” → Zaman zarfı
- “aşağı” → Yer-yön zarfı
- “nasıl” → Soru zarfı
- “nihayet” → Zaman zarfı
Soru 2 - Aşağıdaki cümlelerde yer alan zarfların cümleye kattığı anlamları yazınız.
- “diye” → Sebep
- “bu kez” → Zaman / Durum
- “daha” → Miktar / Zaman
- “bu yönde” → Yer-yön / Durum
- “birdenbire” → Zaman / Miktar
- “azıcık” → Miktar
Soru 3 - Zaman ifade eden zarfların Oğuz Kağan Destanı’nın dil ve anlatımına katkısı hakkında çıkarımlarınızı yazınız.
Cevap: Zaman zarfları, destandaki olayların kronolojik bir sıra içinde ilerlemesini sağlar ve anlatıma akış, hareketlilik ve süreklilik kazandırır. “Kırk gün geçtikten sonra”, “nihayet” gibi ifadeler, destanın epik havasını güçlendirir, okuyucunun olayları daha canlı ve etkileyici biçimde takip etmesine yardımcı olur.