10. Sınıf Kimya Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 116 Cevapları
1. Soru: Sütün yapısında meydana gelen bu değişimlerden gözlemlenebilir olanlar nelerdir?
- Sütün ısındıkça renginin koyulaşması (karamel rengine dönmesi)
- Sütün kokusunun değişmesi (pişmiş süt kokusu oluşması)
- Sütün bozulmasıyla çökelek (katı) oluşması
- Çökeleğin üst kısmındaki sıvının sarımsı-yeşil renk alması
2. Soru: Metinde okuduğu kimyasal değişimleri gözlemlemek isteyen bir öğrenci aşağıdaki düzenekleri kuruyor. Her iki düzenekte yapılan gözlemler sonucunda, kimyasal değişimi gösteren hangi veriler elde edilebilir?
| Tepkime | Gaz çıkışı | Renk değişimi | Koku | Katı oluşumu | Diğer |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. düzenek | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | — |
| 2. düzenek | ✔ | ✔ | ✔ | — | — |
Açıklama: Birinci düzende sütün uzun süre beklemesi sonucu bozulma, asit oluşumu ve çökelek meydana gelir. Bu sırada gaz çıkışı, koku değişimi ve renk farkı gözlenir.
İkinci düzende ise sütün ısıtılması sonucu rengi ve kokusu değişir, ancak katı oluşumu gerçekleşmez.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 117 Cevapları
3. Soru - Metinde geçen kimyasal değişimlerden üç tanesi aşağıda modellenmiştir.
Modellerden yola çıkarak kimyasal değişimin göstergelerini alt mikro seviyedeki değişim temelinde açıklayınız.
Cevap: Kimyasal değişimlerde maddelerin atom düzeni ve bağ yapısı değişir. Tepkime sonunda farklı özelliklere sahip yeni maddeler oluşur.
Süt örneğinde;
- Laktozun glikoza dönüşmesi,
- Glikozun bakteriler tarafından laktik aside çevrilmesi,
- Kazein proteinlerinin Ca²⁺ iyonlarıyla birleşip çökelti oluşturması kimyasal değişime örnektir.
Bu olaylar sonucunda yeni bileşikler oluşur, renk, koku ve tat değişimi gözlenir. Mikroskobik düzeyde ise bağların kopması ve yeni bağların kurulması gerçekleşmiştir.
4. Soru - Sütün yapısında meydana gelen değişimlerden yola çıkılarak aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşılamaz?
Cevap: C) Isıtma işlemi sütün yapısını değil sadece dış görünüşünü değiştirir.
Açıklama: Süt ısıtıldığında sadece görünüşü değil, iç yapısı da değişir. Bu süreçte laktoz parçalanır, protein yapısı bozulur ve kimyasal dönüşümler meydana gelir. Bu nedenle C seçeneğine ulaşılamaz.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 118 (MEB Yayınları)
5. Soru - Metinde geçen tepkimelerden yola çıkarak aşağıdaki deneylerde kimyasal değişimlerin gözlemlenebilir göstergelerini yazınız.
| Deney | Gözlem | Tepkimenin Göstergesi |
|---|---|---|
| 1. Magnezyum zımparalandıktan sonra yakıldı. | Parlak beyaz ışık ve yüksek ısı çıkar, beyaz kül kalır. | Isı ve ışık yayılması |
| 2. Magnezyum yakıldıktan sonra kalan küle su eklendi. | Turnusol kâğıdı kırmızıdan maviye döner. | pH değişimi (baz oluşumu) |
| 3. Magnezyum oksijensiz ortamda CO₂ ile yakıldı. | Beyaz MgO ve siyah karbon oluşur. | Renk ve katı oluşumu |
| 4. Sıcak suya katı magnezyum eklendi. | Gaz kabarcıkları çıkar, beyaz çökelti oluşur. | Gaz çıkışı ve katı oluşumu |
6. Soru - Magnezyum metalinin CO₂ bileşiği ile tepkimesi:
2Mg(s) + CO₂(g) → 2MgO(s) + C(s)
Açıklama:
- Başlangıçta: Magnezyum serbest metal atomlarından oluşur, karbon dioksit ise C=O çift bağlarına sahip bir bileşiktir.
- Tepkime sırasında: CO₂’deki C=O bağları kırılır, yeni Mg–O bağları kurulur.
- Sonuç: Beyaz magnezyum oksit (MgO) ve siyah karbon (C) oluşur.
- Gözlemlenebilir değişimler: Parlak yanma, renk değişimi ve yeni katı maddelerin oluşmasıdır.
Şekil Açıklaması: Sol tarafta Mg atomları ve CO₂ molekülleri, sağda ise MgO kristalleri ve karbon tanecikleri görülür. Bu, bağların koparak yeni maddelerin oluştuğunu gösterir.
7. Soru - Magnezyum yangınlarında karbon dioksit veya su kullanmanın tehlikeleri nelerdir?
Cevap: Magnezyum, su ve karbon dioksitle doğrudan tepkimeye giren bir metaldir.
- Su ile tepkimeye girdiğinde hidrojen gazı çıkar, bu gaz yanıcı olduğu için yangını büyütür.
- Karbon dioksit ile tepkimesinde karbon ve magnezyum oksit oluşur, bu sırada yüksek ısı açığa çıkar.
Bu nedenle magnezyum yangınlarında su veya CO₂ tabanlı söndürücüler kullanılmamalıdır.
Kum veya özel metal tozlu yangın söndürücüleri kullanılmalıdır.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 119 (MEB Yayınları)
8. Soru - Magnezyum şeridinin yanması sırasında aşağıdaki gözlemlerden hangisi bu olayın kimyasal tepkime olduğunun kanıtı olamaz?
Cevap: E) Magnezyum şeridinin şekil değişikliğine uğraması
Açıklama: Magnezyumun şekil değiştirmesi, yalnızca fiziksel bir olaydır.
Ancak ısı ve ışık çıkışı, renk değişimi ve yeni madde (beyaz kül) oluşumu kimyasal değişime işaret eder.
9. Soru - Karbon monoksidin oksijenle yanma tepkimesini en iyi temsil eden modeli seçiniz ve gerekçesini yazınız.
Cevap: II. Model
Gerekçe: Karbon monoksidin oksijenle yanma tepkimesi şöyledir:
2CO(g) + O₂(g) → 2CO₂(g)
Bu denklemde;
- Tepkime öncesinde: CO molekülleri (bir karbon + bir oksijen) ve O₂ molekülü (iki oksijen) bulunur.
- Tepkime sonrasında: Her karbon, iki oksijenle birleşerek karbon dioksit (CO₂) oluşturur.
II. modelde bağ kırılmaları ve yeni bağ oluşumları bu süreci doğru biçimde göstermektedir.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 120 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 10: Aşağıda verilen kimyasal tepkimenin oluşumunu inceleyerek modeldeki eksiklikleri ve yanlışlıkları yazınız.
Eksiklikler:
- Tepkimenin gerçekleşmesi için gerekli ısı enerjisi belirtilmemiştir.
- Moleküllerin fiziksel hâlleri yazılmamıştır.
- Bağ kırılma ve bağ oluşumu süreçleri gösterilmemiştir.
Yanlışlıklar:
- O₂ molekülündeki çift bağ eksik gösterilmiştir.
- Ürünlerin yapısında atom dizilişleri hatalıdır.
- Denklem doğru şekilde dengelenmemiştir.
Soru 11: CO(g) + O₂(g) → CO₂(g) tepkime denklemiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Cevap: C) Tepkimenin uzay-dolgu modeli gösterimiyle bağ türü ve sayısı bulunabilir.
Açıklama: Uzay-dolgu modellerinde atomlar ve aralarındaki bağlar üç boyutlu olarak görülür. Bu model, tepkimedeki bağ değişimlerini anlamayı sağlar.
10. Sınıf Kimya MEB | Sayfa 121 Cevapları
12. Metinde geçen tepkimelerin gözlemlenebilir göstergeleri aşağıdakilerden hangisinde doğru şekilde sıralanmıştır?
Cevap: C
I: katı oluşumu (Mg(OH)₂ çöker) – II: pH değişimi (nötralleşme) – III: gaz çıkışı (Cl₂ oluşumu)
13) Metinde geçen tepkimelerin sembolik gösterimlerinden ve gözlemlenebilir göstergelerinden yola çıkarak tepkimelerin türlerini belirleyiniz. Belirlediğiniz tepkime türlerini aşağıdaki tabloya yazınız.
- I. tepkime: Çökelme tepkimesi (Mg²⁺ + 2OH⁻ → Mg(OH)₂↓)
- II. tepkime: Asit–baz (nötralleşme) tepkimesi (Mg(OH)₂ + 2HCl → MgCl₂ + 2H₂O)
- III. tepkime: İndirgenme–yükseltgenme (redoks) / elektroliz (MgCl₂ → Mg + Cl₂)
Tabloya yazım:
Asit-baz tepkimesi: II. tepkime
Çökelme tepkimesi: I. tepkime
İndirgenme–yükseltgenme tepkimesi: III. tepkime
14) Metinde geçen tepkimelerin oluşum süreçlerini alt mikro seviyede tanecik modeli ile çizerek açıklayınız.
I. tepkime — Çökelme
Denklem: Mg²⁺(aq) + 2OH⁻(aq) → Mg(OH)₂(s)
Alt mikro: Hidratlı Mg²⁺ ve iki OH⁻ iyonu yakınlaşıp iyonik kafes oluşturur; su kabukları ayrılır, beyaz çökelti oluşur.
II. tepkime — Asit–baz (nötralleşme)
Denklem: Mg(OH)₂(s) + 2HCl(aq) → MgCl₂(aq) + 2H₂O(l)
Alt mikro: H⁺(=H₃O⁺) ile OH⁻ su oluşturur; Mg²⁺ ve Cl⁻ çözeltide MgCl₂ olarak kalır, pH değişir (nötrleşme).
III. tepkime — Redoks (elektroliz)
Denklem: MgCl₂(l/aq) → Mg(s) + Cl₂(g)
Alt mikro: Katotta: Mg²⁺ + 2e⁻ → Mg(s) (indirgenme)
Anotta: 2Cl⁻ → Cl₂(g) + 2e⁻ (yükseltgenme)
Gözlem: Metal Mg ve Cl₂ gazı oluşur.
10. Sınıf Kimya MEB | Sayfa 122 Cevapları
15) Hangi ölçü birimi uygun?
- Küçük boncuklar: Çok sayıda oldukları ve tek tek saymak pratik olmadığı için kütleyle (gram/kg) satın almak uygundur.
- Büyük/iri boncuklar: Adedi az ve sayması kolay olduğu için adet/tane ile satın almak uygundur.
16) Boncuk sayısı 10 katına çıkarılsa ne olur?
Başlangıçta 100’er boncuk için verilen verilerden hareketle 1000’er boncuk için yeni kütleler 10 kat olur; bağıl kütle turuncuya (en küçük kütleliye) oran olduğundan değişmez. Orana göre seçilen kaplardaki tanecik sayısı da değişmez.
| Boncuk | Adet | Kütle (g) | Bağıl kütle (g) | Bağıl kütleye karşılık gelen tanecik sayısı (kapta) |
|---|---|---|---|---|
| Bej | 1000 | 694,8 | 3,48 | 5 |
| Turuncu | 1000 | 196,6 | 1 | 5 |
| Pembe | 1000 | 415,6 | 2,08 | 5 |
Sonuç: Sayı 10 kat artsa da bağıl kütle ve bu bağıl kütleye karşılık gelen tanecik sayısı değişmez; sadece ölçülen kütleler 10 katına çıkar.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 124 Cevapları – MEB Yayınları
Soru 21 - Tablodaki verilere dayanarak suyun mol kütlesinin doğru olup olmadığını nasıl test edersiniz?
Cevap: Her kütle değeri, o kütleye karşılık gelen mol sayısına bölünür. Sonuç 18 g/mol çıkıyorsa suyun mol kütlesi doğrudur.
Soru 22 - Grafikteki bilgiler kullanılarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
Cevap: C) 5 mol H₂O bileşiğinde 90 g oksijen, 10 g hidrojen bulunur.
Soru 23 - Verilen tepkimelerde tepken ve ürünlerin tanecik sayıları arasındaki tutarsızlığı belirlemek için aşağıdaki yöntemlerden hangisi kullanılamaz?
Cevap: D) Tepkenlerde ve ürünlerde bulunan her bir molekül türü belirlenir.
Soru 24 - Verilen her bir tepkime için tepken ve ürünlerin tanecik sayıları arasındaki tutarsızlığı belirleyiniz.
-
CO + H₂ → CH₃OH: Tepkenlerde 2 H atomu, ürünlerde 4 H atomu vardır → hidrojen sayısı tutarsız.
-
CH₃OH + O₂ → CO₂ + H₂O: Tepkenlerde 4 H atomu, ürünlerde 2 H atomu vardır → hidrojen sayısı tutarsız.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 125 Cevapları – MEB Yayınları
Soru 25- Tepkimelerdeki tutarsızlıkları gidermek için uygun katsayılar kullanarak denkleştiriniz.
CO(g) + 2H₂(g) → CH₃OH(s)
CH₃OH(s) + 3/2O₂(g) → CO₂(g) + 2H₂O(g)
(İstersen kesirli katsayıyı kaldırmak için ikinci denklemi 2 ile çarparız: 2CH₃OH + 3O₂ → 2CO₂ + 4H₂O)
Soru 26 - Denkleştirdiğiniz tepkimelerdeki her bir atomun sayısını tabloya yazınız.
1. Tepkime: CO + 2H₂ → CH₃OH
| Atom | Tepken | Ürün |
|---|---|---|
| C | 1 | 1 |
| H | 4 | 4 |
| O | 1 | 1 |
2. Tepkime: CH₃OH + 3/2O₂ → CO₂ + 2H₂O
| Atom | Tepken | Ürün |
|---|---|---|
| C | 1 | 1 |
| H | 4 | 4 |
| O | 4 | 4 |
Değerlendirme: Her iki tepkime de denktir.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 126 Cevapları – MEB Yayınları
Soru 27 - Denkleştirilmiş tepkimelerde verilenlerden hangisi hatalıdır?
Cevap: B) 2 mol saf altın elde etmek için 1 mol çinko tepkimeye girer.
Soru 28 - 39,4 g altın için stokiyometrik ilişkiyi gösteren zihin haritası oluşturunuz.
Cevap: 39,4 g Au = 0,20 mol Au
- 0,20 mol Au için 0,40 mol NaCN gerekir.
- 0,05 mol O₂ ve 0,10 mol H₂O tepkimeye girer.
- 0,20 mol Na[Au(CN)₂] ve 0,20 mol NaOH oluşur.
- Saflaştırmada 0,10 mol Zn kullanılır.
Soru 29
a) Tepkimede kullanılan NaCN: 0,40 mol
b) Oluşan NaOH: 0,20 mol
c) 5 ton cevherden 39,4 g altın → 7,88 g/ton saflık
Soru 30 - 18 ayar 10,5 g altın yüzükte kaç g NaCN gerekir?
Cevap: 10,5 × (18/24) = 7,875 g saf altın ≈ 0,04 mol Au
1 mol Au → 2 mol NaCN ⇒ 0,04 mol Au → 0,08 mol NaCN
0,08 × 49 = 3,92 g NaCN
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 127 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 31 : Verilen bilgilerden yola çıkarak gazların özellikleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Cevap: E) Elastik balonlar dış basınçtan etkilenmez.
Açıklama: Balonlar dış basınç değişiminden etkilenir. Dış basınç arttığında balon büzülür, azaldığında genişler. Bu nedenle dış basınç, balon hacmini doğrudan etkiler.
Soru 32 : Posterdeki örneklerden gazların özelliklerini belirleyerek aşağıdaki tabloya yazınız.
| Örnek Numarası | Gazın Özelliği |
|---|---|
| 1 | Yoğunluk farkı: Helyum gazı havadan hafif olduğu için balonlar yukarı yükselir. |
| 2 | Basınca bağlı çözünürlük: Kapağı açılan gazlı içeceklerde basınç azalınca CO₂ dışarı çıkar. |
| 3 | Gazların karışabilirliği: Gazlar her oranda karışabilir (oksijen oranı zenginleştirilmiş tüpler). |
| 4 | Sıkıştırılabilirlik: Gazlar yüksek basınç altında sıkıştırılarak yangın tüplerinde depolanır. |
| 5 | Homojen dağılma: Gazlar bulundukları kabın her yerine eşit şekilde dağılır (lastiklerde basınç). |
| 6 | Sıcaklık–basınç ilişkisi: Sıcaklık arttıkça gaz basıncı yükselir, propan tüpleri patlama riski taşır. |
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 128 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 33 : Karbon dioksit 25 °C sıcaklıkta yaklaşık 67 atm basınçta sıkıştırılırsa sıvı karbon dioksit oluşur. Yangın tüpü olarak kullanılan karbon dioksit tüpleri 20 °C sıcaklıkta ve yaklaşık 67 atm basınçta doldurulmaktadır. 30 °C sıcaklıkta silindirik tüpün vanası açıldığında gazın basıncı 1 atmosfere düşer.
Bu iki durumda karbon dioksidin tanecik modelini çiziniz ve farkını açıklayınız.
| Durum | Taneciklerin Görünümü | Nedeni |
|---|---|---|
| 20 °C – 67 atm | Tanecikler birbirine çok yakın, düzensiz ama yoğun şekilde sıvı hâlde bulunur. | Yüksek basınç tanecikleri birbirine yaklaştırır, bu yüzden CO₂ sıvı hâlde olur. |
| 30 °C – 1 atm | Tanecikler birbirinden uzak, aralarında boşluk fazla, serbest hareketli hâlde bulunur. | Basınç azalır, sıcaklık artar, tanecikler arası uzaklık artar ve CO₂ gaz hâline geçer. |
Soru 34 : Aşağıdaki şemada boş bırakılan yerlere gazların özellikleriyle ilgili uygun birer örnek yazınız.
- Belirli şekil ve hacimleri yoktur: Gazlar bulundukları kabın tamamını doldurur.
- Sıkıştırılabilirler: Gazlar yüksek basınç altında depolanabilir (yangın tüpleri).
- Tanecikleri sürekli ve rastgele hareket eder: Gazlar her yöne yayılır.
- Kabın her noktasına eşit basınç uygular: Lastiklerdeki basınç eşit dağılır.
- Her oranda karışabilir: Gazlar homojen karışımlar oluşturur (hava gibi).
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 129 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 35 : Yukarıdaki problem durumlarını göz önüne alarak gazları niteleyen basınç-hacim, sıcaklık-hacim, basınç-sıcaklık ve hacim-madde miktarı (mol) arasındaki ilişkileri gösteren hipotezler oluşturunuz.
| Hipotezler | Bağımlı Değişken | Bağımsız Değişken | Kontrol Değişkeni |
|---|---|---|---|
| I. Hipotez (V–T ilişkisi) | V | T | n, P |
| II. Hipotez (P–T ilişkisi) | P | T | n, V |
| III. Hipotez (V–n ilişkisi) | V | n | P, T |
| IV. Hipotez (V–P ilişkisi) | V | P | n, T |
- I. Hipotez: Sıcaklık arttıkça sabit basınçta gazın hacmi artar.
- II. Hipotez: Sıcaklık arttıkça sabit hacimde gazın basıncı artar.
- III. Hipotez: Sabit basınç ve sıcaklıkta gaz miktarı arttıkça hacim artar.
- IV. Hipotez: Sabit sıcaklık ve madde miktarında basınç arttıkça hacim azalır.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 130 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 36 : Her etapta değişen ve sabit tutulan iki özellik için bir grafik çizilmiştir. Verilen grafiklerden yararlanarak matematiksel bir eşitlik türetiniz.
| Grafik Durumu | Matematiksel Eşitlik |
|---|---|
| n ve P sabit ise (V–T) | V₁ / T₁ = V₂ / T₂ |
| n ve V sabit ise (P–T) | P₁ / T₁ = P₂ / T₂ |
| P ve T sabit ise (V–n) | V₁ / n₁ = V₂ / n₂ |
| n ve T sabit ise (V–P) | P₁V₁ = P₂V₂ |
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 131 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 37 : Aşağıdakilerden hangisi verilen dört etaptan herhangi birisinin araştırma sorusu olamaz?
Cevap: C) Gaz tanecikleri bulundukları kabın her noktasına eşit oranda kuvvet uygular mı?
Açıklama: Bu soru gaz yasalarıyla ilgili niceliksel bir ilişkiyi değil, gaz basıncının etkisini sorgular. Bu nedenle araştırma sorusu olarak dört etapla doğrudan bağlantılı değildir.
Soru 38 : Gazların nicelikleri ile ilişkili tabloyu tamamlayınız.
| Gaz Niceliği | Nicelikler Arasındaki İlişki |
|---|---|
| Basınç–Hacim (madde miktarı ve sıcaklık sabit) | Ters orantı – Basınç artarsa hacim azalır. |
| Sıcaklık–Hacim (madde miktarı ve basınç sabit) | Doğru orantı – Sıcaklık artarsa hacim artar. |
| Basınç–Sıcaklık (madde miktarı ve hacim sabit) | Doğru orantı – Sıcaklık artarsa basınç artar. |
| Hacim–Madde miktarı (basınç ve sıcaklık sabit) | Doğru orantı – Madde miktarı artarsa hacim artar. |
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 132 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 39
Soru: Verilen bilgilerden yola çıkarak aşağıdaki örüntülerden hangisine ulaşılamaz?
Cevap: E) Belli bir hacimde gazların basıncı ile sıcaklığı doğru orantılıdır.
Açıklama: Sabit hacimde sıcaklık arttığında basınç artar ancak hacim sabit değilse bu ilişki doğrudan kurulamaz.
Soru 40
Soru: Tablodaki x değerini hesaplayabileceğiniz bir bağıntı yazınız.
Cevap:
İdeal gaz denkleminden yararlanılır:
P₁V₁ / T₁ = P₂V₂ / T₂
Burada x değeri basınç (P₂) olarak bulunur.
x = (P₁ × V₁ × T₂) / (T₁ × V₂)
Soru 41
Soru: 20 L hacmindeki bir hava durumu balonu hidrojen gazı ile doldurularak 0 °C sıcaklıkta deniz seviyesinden atmosfere bırakılıyor. Balon hacmi 200 L olduğunda hava sıcaklığı -73 °C ise bu yükseklikteki açık hava basıncı kaç atm olur?
Cevap:
T₁ = 0 + 273 = 273 K
T₂ = -73 + 273 = 200 K
İdeal gaz yasası:
(P₁V₁) / T₁ = (P₂V₂) / T₂
(1 × 20) / 273 = (P₂ × 200) / 200
P₂ = 20 / 273 = 0,073 atm
Soru 42
Soru: 27 °C sıcaklık ve 1 atm basınçta bırakılan 30 L hacimli hava durumu balonu, dış basıncın 0,1 atm olduğu noktada 250 L hacme ulaştığında patlamaktadır. Bu yükseklikteki hava kaç °C sıcaklıktadır?
Cevap:
T₁ = 27 + 273 = 300 K
P₁V₁ / T₁ = P₂V₂ / T₂
(1 × 30) / 300 = (0,1 × 250) / T₂
T₂ = 250 K → t = 250 – 273 = -23 °C
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 133 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 43 : Öğrenciler yapmış oldukları deneylerle ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşamaz?
Cevap: C) Sıcaklığı artan gazın difüzyon hızı da artar.
Soru 44 : Öğrencilerin yaptığı deneyleri dikkate alarak günlük hayatta benzer şekilde karşılaştığınız olayları yazınız.
- Odaya sıkılan parfüm kokusunun kısa sürede yayılması.
- Gazlı içeceğin açık bırakıldığında gazını kaybetmesi.
- Balonun uzun süre sonra sönmesi.
- Mutfakta pişen yemeğin kokusunun tüm eve yayılması.
- Araba lastiğindeki havanın zamanla dışarı sızması.
Soru 45 : Karbonik asit oluşumuna ait tepkime denklemini yazarak alt mikro düzeyde ve aşamalı olarak aşağıdaki kutucuklara modelleyiniz.
Cevap: Tepkime denklemi:
CO₂ (g) + H₂O (s) → H₂CO₃ (s)
Bu tepkimede karbondioksit ve su tepkimeye girerek karbonik asit oluşturur.
Soru 46 : Karbonik asit tepkimesinin oluşumunu çizdiğiniz modele göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Tepkimede molekül türü ve molekül sayısı değişti mi?
Cevap: Evet, her ikisi de değişmiştir. Tepkimelerde atomlar ve moleküller etkileşime girerek yeni moleküller oluşturur.
b) Tepkimede atom türü ve sayısı değişti mi?
Cevap: Hayır, değişmemiştir. Kimyasal tepkimelerde atom türü ve sayısı sabittir, sadece bağlar değişir.
c) Gerçekleşen değişim fiziksel değişim mi yoksa kimyasal değişim mi?
Cevap: Kimyasal değişimdir. H₂O ve CO₂ bileşikleri tepkimeye girip yeni bir bileşik olan H₂CO₃’ü oluşturmuştur.
ç) Değişim kütlenin korunumu yasasına uygun mu?
Cevap: Evet, uygundur. Atom sayısı ve türü değişmemiştir, yalnızca yeni bağlar kurularak farklı moleküller oluşmuştur.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 134 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 47 : Aşağıda kükürdün kapalı kapta gerçekleşen yanma tepkimesi modelle gösterilmiştir.
Buna göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur?
Cevap: C) Tepkime sürecinde kimyasal bağ oluşumuna bağlı olarak yeni molekül oluşur.
Açıklama: Kükürtün oksijenle tepkimesi bir yanma ve kimyasal değişim örneğidir. Bu tepkimede kükürt dioksit (SO₂) bileşiği oluşur ve yeni bağlar kurulduğu için kimyasal bir tepkime gerçekleşmiştir.
Soru 48 : Aşağıdaki tepkimeleri en küçük sayılarla denkleştirildikten sonra alt mikro seviyede modelleyiniz.
1. Tepkime
Kimyasal tepkime: C₂H₅OH(g) + O₂(g) → CO₂(g) + H₂O(g)
Denkleştirilmiş tepkime denklemi: C₂H₅OH + 3O₂ → 2CO₂ + 3H₂O
Alt mikro seviyede gösterim: Bir etanol molekülü, üç oksijen molekülüyle tepkimeye girer; iki karbondioksit ve üç su molekülü oluşur.
2. Tepkime
Kimyasal tepkime: C₂H₂(g) + O₂(g) → CO₂(g) + H₂O(g)
Denkleştirilmiş tepkime denklemi: 2C₂H₂ + 5O₂ → 4CO₂ + 2H₂O
Alt mikro seviyede gösterim: İki asetilen molekülü, beş oksijen molekülüyle tepkimeye girerek dört karbondioksit ve iki su molekülü oluşturur.
10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 135 Cevapları (MEB Yayınları)
Soru 49: Verilen tepkimelerin gözlemlenebilir göstergelerini yazınız.
| Tepkimeler | Gözlemlenebilir Göstergeler |
|---|---|
| I. Tepkime (Ca + 2H₂O → Ca(OH)₂ + H₂) | Gaz çıkışı (H₂), pH artışı (bazik ortam oluşumu), katı metalin kütlesinin azalması, çözeltide bulanıklık |
| II. Tepkime [Ca(OH)₂ + 2HCl → CaCl₂ + 2H₂O] | pH değişimi, nötrleşme olayı, ısı açığa çıkışı |
| III. Tepkime [Ca²⁺ + 2HCO₃⁻ → CaCO₃↓ + CO₂ + H₂O] | Katı oluşumu (CaCO₃ çökelmesi), gaz çıkışı (CO₂), çözeltide bulanıklık artışı |
Soru 50: Metinde numaralandırılmış tepkimelerin türleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Cevap: B) İndirgenme-yükseltgenme tepkimesi – Asit-baz tepkimesi – Çökelme tepkimesi
Açıklama:
- I. Tepkime: İndirgenme–Yükseltgenme (Ca oksitlenir, H indirgenir → H₂ gazı oluşur)
- II. Tepkime: Asit–Baz Tepkimesi (Ca(OH)₂ ve HCl → nötralleşme)
- III. Tepkime: Çökelme Tepkimesi (CaCO₃ katısı oluşur ve CO₂ gazı çıkar)
Soru 51: Tepkimelerde açığa çıkan maddeleri ve oluşum türlerini açıklayınız.
-
I. Tepkime: Hidrojen gazı (H₂) oluşur, bu indirgenme-yükseltgenme tepkimesidir.
-
II. Tepkime: Su (H₂O) ve kalsiyum klorür (CaCl₂) oluşur, bu bir asit-baz tepkimesidir.
-
III. Tepkime: Kalsiyum karbonat (CaCO₃) katısı ve karbon dioksit (CO₂) gazı oluşur, bu bir çökelme tepkimesidir.
10. Sınıf Kimya – Sayfa 136 Soruları ve Cevapları
Soru 51 - Metindeki tepkimelerin alt mikro (tanecik) düzeyde oluşum süreçlerini açıklayınız.
I. Tepkime: Ca + 2H₂O → Ca(OH)₂ + H₂
Alt mikro: Ca atomu sudan elektron alıp Ca²⁺ olur; suda OH⁻ ve H₂ oluşur. Ca²⁺ + 2OH⁻ → Ca(OH)₂.
II. Tepkime: Ca(OH)₂ + 2HCl → CaCl₂ + 2H₂O
Alt mikro: Çözeltide Ca²⁺, OH⁻, H⁺(H₃O⁺), Cl⁻ bulunur. H⁺ + OH⁻ → H₂O; kalan Ca²⁺ + 2Cl⁻ → CaCl₂. (Asit–baz nötralleşme)
III. Tepkime: Ca²⁺ + 2HCO₃⁻ → CaCO₃(s) + CO₂ + H₂O
Alt mikro: HCO₃⁻ kısmen CO₃²⁻ + CO₂ + H₂O’ya ayrılır. Ca²⁺ + CO₃²⁻ → CaCO₃(s) çöker; CO₂ çıkar. (Çökelme + gaz)
Soru 52 - Verilen bilgilerden hareketle aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz?
A) 0,5 mol CH₄ 8 g’dır.
B) 6,02·10²⁴ tane CH₄ molekülü 40 g H içerir.
C) 4 g C içeren bileşik 8 g’dır.
D) 0,2 mol bileşikte 1 mol atom bulunur.
E) 32 g bileşik 8 mol H atomu içerir.
Cevap: C.
Gerekçe: CH₄’ün M = 16 g/mol. 12 g C → 16 g CH₄ ise 4 g C → 16/3 ≈ 5,33 g olur; 8 g olamaz.
Soru 53 - Şekildeki bilgilere göre 0,2 mol CH₄ için istenenleri hesaplayınız.
- Kaç g’dır? 3,2 g (0,2×16)
- Kaç g H içerir? 0,8 g H (1 mol CH₄’te 4 g H → 0,2 molde 0,8 g)
- Kaç tane C atomu içerir? 1,204×10²³ atom C (0,2·Nₐ)
- Kaç mol atom içerir? 1,0 mol atom (molekül başına 5 atom → 0,2×5)
- Kaç tane molekül içerir? 1,204×10²³ molekül (0,2·Nₐ)