10. Sınıf Meb Kimya Ders Kitabı Sayfa 35-39 Cevapları

10. Sınıf Kimya Kitabı Cevapları Sayfa 35 – 1.1.2. Kimyasal Tepkime Türleri

I. İstasyon

Soru 1: Aşağıda sembolik gösterimi verilen tepkimeyi inceleyiniz. Tepkimenin oluşum sürecini dikkate alarak gözlemlenebilir göstergeleri tanımlayınız.

Cevap: Verilen tepkime:
AgNO₃ (suda) + NaCl (suda) → AgCl (k) + NaNO₃ (suda)

Bu tepkimede çökelme reaksiyonu gerçekleşir. Tepkime sırasında beyaz renkli AgCl katısı oluşur. Gözlemlenebilir göstergeler şunlardır:

• Çözelti bulanıklaşır.
• Renk değişimi gözlenir.
• Katı tanecikler dipte birikerek çökelti meydana getirir.

10. Sınıf Kimya – Sayfa 36 Soruları ve Cevapları

Etkinlik Metni

Deneyin Adı: Çökelme Tepkimesi
Deneyin Amacı: Çökelme tepkimelerinin oluşumunu gözlemleyebilme
Malzemeler: AgNO₃ çözeltisi, NaCl çözeltisi, 2 adet deney tüpü, dereceli silindir, pipet, puar
Bilgilendirme: Bu etkinlikte kullanılacak çözeltiler öğretmen tarafından hazır bulundurulmalıdır.
Deneyin Yapılışı: Bir deney tüpüne NaCl çözeltisinden 10 mL alınız. Üzerine 10 mL AgNO₃ çözeltisini damla damla ilave ediniz. Deney sırasında meydana gelen değişimleri gözlemleyerek kaydediniz.

Soru 2 (Uygulama)

Soru: Bir deney tüpüne NaCl çözeltisinden 10 mL alınız. Üzerine 10 mL AgNO₃ çözeltisini damla damla ilave ediniz. Deney sırasında meydana gelen değişimleri gözlemleyerek kaydediniz.

Cevap: NaCl çözeltisine AgNO₃ damlatıldığında hemen beyaz renkli AgCl(s) çökeleği oluşur, karışım bulanık görünür. Bir süre sonra AgCl tanecikleri birikerek dibe çöker, üst sıvı nispeten berraklaşır. Na⁺ ve NO₃⁻ iyonları seyirci iyon olarak çözeltide kalır.

• Tam denklem: AgNO3(aq) + NaCl(aq) → AgCl(s) + NaNO3(aq)
• Net iyonik denklem (en önemli kanıt): Ag⁺(aq) + Cl⁻(aq) → AgCl(s)
• Seyirci iyonlar: Na⁺(aq), NO3⁻(aq)

Bulgular ve Sonuç

Soru 1 (Mikro düzey çizim/izah)

Soru: Çökelme tepkimesinin oluşum sürecini, gözlem sonucu elde ettiğiniz verilerden hareketle alt mikro seviyede tanecik davranışları ve etkileşimlerini de dikkate alarak aşağıdaki kutucuklara detaylı bir şekilde çiziniz.

Cevap (çizim yönergesi, 4 kutu):

• Başlangıç: Bir kapta Ag⁺ ve NO₃⁻, diğer kapta Na⁺ ve Cl⁻ su molekülleriyle ayrı ayrı dağılmış hâlde.
• Karışma/Çarpışma: Çözeltiler birleşince Ag⁺ ile Cl⁻ yakınlaşıp ilk iyon çiftini oluşturur; Na⁺ ve NO₃⁻ serbest dolaşır.
• Çekirdeklenme-Büyüme: Birkaç Ag⁺–Cl⁻ çifti kümeleşerek AgCl katı çekirdeği yapar; kümeler büyür.
• Çökelme: AgCl(s) kümeleri ağırlaşır ve dibe çöker; üst fazda Na⁺ ve NO₃⁻ kalır (seyirci iyonlar).

Sonuç cümlesi: Ag⁺ ve Cl⁻ iyonlarının düşük çözünürlüklü AgCl katısı oluşturması çökelme tepkimesinin temel nedenidir; gözlenebilir kanıt beyaz çökelek ve üst fazın berraklaşmasıdır.

Soru 2 (Video karşılaştırması – T Tablosu)

Soru: Çökelme tepkimesinin oluşum sürecini gösteren videoya ulaşmak için karekodu kullanınız. Deney sonucunda yapmış olduğunuz açıklamalarla etkileşimli içerikte yer alan animasyondaki gözlemlerinizi T tablosuna yazarak karşılaştırınız.

Benzerlikler

• Beyaz AgCl çökeleği oluşur, bulanıklık görülür.
• Seyirci iyonlar (Na⁺, NO₃⁻) çözeltide kalır.
• Çökelek dibe toplanır, üst faz daha berrak görünür.
• Net iyonik denklem aynıdır: Ag⁺ + Cl⁻ → AgCl(s).

Farklılıklar

• Videoda iyonların hareketi, hidratasyon, çekirdeklenme → büyüme → çökelme basamakları ayrıntılı gösterilir; deneyde makro ölçekte çökelti görülür.
• Videoda yakın plan kristal örgü oluşumu ve zaman atlamalı hızlandırma vardır; sınıf deneyinde bu basamaklar daha yavaş izlenir.
• Karıştırma hızı/sıcaklık gibi koşullar videoda sabit, sınıfta küçük farklılıklar gösterebilir; çökelme hızı değişebilir.

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı – Sayfa 37 Cevapları (Başka Site için)

II. İstasyon

Soru 1: Aşağıda verilen tepkimeyi inceleyiniz. Tepkimenin oluşum sürecini dikkate alarak gözlemlenebilir göstergeleri tanımlayınız.

Tepkime: Al(s) + 3HCl(aq) → AlCl₃(aq) + 3/2 H₂(g)

Cevap: Tepkime sırasında alüminyum yüzeyinde kabarcıklar görülür, hidrojen gazı çıkışı olur. Çözeltide AlCl₃ oluştuğu için iletkenlik artar.

Soru 2: Aşağıda verilen deneyi gerçekleştiriniz.

Deneyin Adı: İndirgenme–Yükseltgenme Tepkimesi
Deneyin Amacı: İndirgenme–yükseltgenme tepkimelerinin oluşumunu gözlemleyebilmek
Malzemeler: 50 mL HCl çözeltisi, şeffaf kutu, deterjan, erlenmayer (250 mL), alüminyum folyo, tek delikli mantar tıpa, serum hortumu, saf su, dereceli silindir (100 mL)

Deneyin Yapılışı: Bir kapta deterjanlı su hazırlanır. 250 mL’lik erlenmayere 50 mL HCl çözeltisi alınır. İçine küçük parçalar hâlinde alüminyum folyo eklenir. Erlenmayerin ağzı mantar tıpa ile kapatılır. Serum hortumu deterjanlı suya daldırılır. Deney sırasında oluşan değişiklikler gözlemlenir.

Cevap: Alüminyum folyo HCl ile tepkimeye girince H₂ gazı çıkar. Bu gaz hortumdan geçerek deterjanlı suda kabarcıklar ve köpükler oluşturur.

Bulgular ve Sonuç

Soru 1: İndirgenme–yükseltgenme tepkimesinin oluşum sürecini gözlem sonucu elde ettiğiniz verilerden hareketle alt mikro seviyede tanecik davranışları ve etkileşimlerini de dikkate alarak kutucuklara detaylı bir şekilde çiziniz.

• Tepkime öncesi: Çözeltide H⁺ iyonları (HCl’den) ve Al atomları bulunur.
• Tepkime süreci: H⁺ iyonları Al yüzeyine yaklaşır. Al elektron vererek Al³⁺ iyonuna yükseltgenir, H⁺ iyonları elektron alarak H₂ gazına indirgenir.
• Tepkime sonrası: Çözeltide AlCl₃ bulunur ve ortamda H₂ gazı baloncukları çıkar.

Soru 2: Videoyu izleyiniz ve deney sonuçlarını animasyonla karşılaştırınız.

Benzerlikler

• Hem deneyde hem videoda Al yükseltgenirken H⁺ iyonları indirgenip H₂ gazı çıkışı gözlemlenir.
• İki durumda da kabarcıklar oluşur.

Farklılıklar

• Deneyde sadece köpük ve baloncuklar gözlenir.
• Videoda ise tanecik düzeyinde elektron alışverişi, iyonların hareketi ve Al³⁺ oluşumu ayrıntılı gösterilir.

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı – Sayfa 38 Cevapları (Başka Site için)

III. İstasyon

Soru 1: Aşağıda verilen tepkimeyi inceleyiniz. Tepkimenin oluşum sürecini dikkate alarak gözlemlenebilir göstergeleri tanımlayınız.

Tepkime: HNO₃(aq) + KOH(aq) → KNO₃(aq) + H₂O(l)

Cevap: Tepkime sırasında asit (HNO₃) ile baz (KOH) birleşerek KNO₃ ve su oluşturur. Ortamın pH’ı nötrleşir ve ısı açığa çıkar.

Soru 2: Aşağıda verilen deneyi gerçekleştiriniz.

Deneyin Adı: Asit–Baz Tepkimesi
Deneyin Amacı: Asit–baz tepkimelerinin oluşumunu gözlemleyebilmek
Malzemeler: HCl çözeltisi, KOH çözeltisi, fenolftalein, 2 beherglas, dereceli silindir, pipet, pH kâğıdı, puar

Deneyin Yapılışı: Bir beherglasa 100 mL 0,1 M HCl çözeltisi alınır, pH değeri ölçülür. Çözeltiye birkaç damla fenolftalein damlatılır. Diğer beherglasa 100 mL 0,1 M KOH çözeltisi alınır. KOH çözeltisi, pipet yardımıyla yavaş yavaş HCl çözeltisine ilave edilir. Karışımda fenolftalein renksizden açık pembeye dönüşür, pH değeri nötrleşmeye yaklaşır.

Cevap: HCl çözeltisinin pH’ı düşük (asit), KOH’un pH’ı yüksektir (baz). KOH eklenmesiyle ortam nötrleşir, fenolftalein renksiz → açık pembe olur, pH ~7–8 civarına gelir, hafif ısı artışı gözlenir.

Bulgular ve Sonuç

Soru 1: Asit–baz tepkimesinin oluşum sürecini, gözlem sonucu elde ettiğiniz verilerden hareketle alt mikro seviyede tanecik davranışları ve etkileşimlerini de dikkate alarak kutucuklara detaylı bir şekilde çiziniz.

Başlangıç:

• HCl çözeltisi: H⁺ (H₃O⁺) ve Cl⁻
• KOH çözeltisi: K⁺ ve OH⁻

Karışım:

• H⁺ ve OH⁻ iyonları bir araya gelir.
• K⁺ ve Cl⁻ iyonları seyirci iyon olarak kalır.

Tepkime süreci:

• H⁺ + OH⁻ → H₂O
• Su molekülleri oluşur, ısı açığa çıkar, pH nötrleşmeye yaklaşır.

Sonuç:

• Çözeltide K⁺ ve Cl⁻ iyonları kalır, su miktarı artar.
• Fenolftalein rengi renksiz → açık pembe değişir.

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı – Sayfa 39 Cevapları (Başka Site için)

Soru 2: Asit-baz tepkimesinin oluşum sürecini gösteren videoya ulaşmak için karekodu kullanınız. Deney sonucunda yapmış olduğunuz açıklamalarla etkileşimli içerikte yer alan animasyondaki gözlemlerinizi T tablosuna yazarak karşılaştırınız.

Benzerlikler

• Hem deneyde hem videoda H⁺ ve OH⁻ iyonları birleşip suyu oluşturdu.
• pH değeri nötrleşti.
• Fenolftalein renk değişimi gözlendi.
• K⁺ ve Cl⁻ iyonları seyirci olarak kaldı.

Farklılıklar

• Deneyde sadece renk değişimi ve pH ölçümü gözlemlendi.
• Videoda iyonların hareketi ve bağ oluşum süreci ayrıntılı gösterildi.

Değerlendirme Soruları

Soru 1: I. istasyonda yapmış olduğunuz deneyde iki çözelti karıştırıldığında bir çökelme meydana gelmiştir. Bunun nedeni sizce ne olabilir?

Cevap: Karışımda suda az çözünen bir tuz oluştuğu için çökelme meydana gelir.

Soru 2: II. istasyonda yaptığınız deneyi göz önünde bulundurarak alüminyum tencerelerde yemek yapmanın ve muhafaza etmenin insan sağlığına etkileri hakkındaki düşüncelerinizi yazınız.

Cevap: Asitli yiyecekler alüminyumla tepkimeye girip Al³⁺ iyonu oluşturabilir. Bu iyonların yiyeceğe geçmesi insan sağlığı için zararlıdır.

Soru 3: III. istasyondaki çözeltilerin pH değerleri nasıl değişti? Bunun nedeni sizce ne olabilir?

Cevap: Asit ve baz birleşerek su oluşturduğu için H⁺ ve OH⁻ iyonları tükenir. Kuvvetli asit ve baz kullanıldığında pH 7’ye yaklaşır.

Soru 4: Asit-baz tepkimesinde oluşan tuz, çözelti içinde katı olarak gözlemlenmekte midir? Nedenini tartışınız.

Cevap: Oluşan tuz (KNO₃) suda çözündüğü için katı olarak gözlenmez. Çözeltide iyonlar hâlinde bulunur.