10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 44-45 Kontrol Noktası Cevapları
Soru 1: Na₂S (sodyum sülfür) ve Cu(NO₃)₂ [bakır(II) nitrat] çözeltileri karıştırıldığında herhangi bir çökelme meydana gelir mi? Bu olaya ait kimyasal denklemi ve net iyon denklemini yazınız.
Evet, çökelme meydana gelir. Çünkü CuS suda çözünmez.
Kimyasal denklem: Na₂S(aq) + Cu(NO₃)₂(aq) → CuS(s) + 2NaNO₃(aq)
Net iyon denklemi: Cu²⁺(aq) + S²⁻(aq) → CuS(s)
Soru 2: Cu(OH)₂ [bakır(II) hidroksit], Fe(OH)₃ [demir(III) hidroksit] ve CaCO₃ (kalsiyum karbonat) katılarından her birini ayrı ayrı oluşturabilmek için hangi tuz çözeltileri karıştırılabilir?
Cu(OH)₂ elde etmek için: Cu(NO₃)₂(aq) + 2NaOH(aq) → Cu(OH)₂(s) + 2NaNO₃(aq)
Fe(OH)₃ elde etmek için: FeCl₃(aq) + 3NaOH(aq) → Fe(OH)₃(s) + 3NaCl(aq)
CaCO₃ elde etmek için: CaCl₂(aq) + Na₂CO₃(aq) → CaCO₃(s) + 2NaCl(aq)
Burada kural: İstenen katının katyonunu ve anyonunu içeren çözünür tuz çözeltileri karıştırıldığında az çözünen tuz çöker.
Soru 3: Yandaki görselde hidrojen yakıt pilinin gösterimi verilmiştir.
a) Yakıt pilinde gerçekleşen tepkimenin türünü yazınız.
b) Toplam tepkimenin oluşum sürecini, sembolik ve alt mikro seviyede tanecik davranışları ve etkileşimlerini dikkate alarak açıklayınız.
Cevap:
a) Yakıt pilinde gerçekleşen tepkime bir indirgenme-yükseltgenme (redoks) tepkimesidir.
b)
Anot (yükseltgenme): 2H₂(g) + 4OH⁻(aq) → 4H₂O(l) + 4e⁻
Katot (indirgenme): O₂(g) + 2H₂O(l) + 4e⁻ → 4OH⁻(aq)
Toplam denklem: 2H₂(g) + O₂(g) → 2H₂O(l)
Tanecik düzeyinde: H₂ molekülleri elektronlarını vererek yükseltgenir, O₂ molekülü elektron alarak indirgenir. Bu sırada OH⁻ iyonları membran boyunca hareket eder, dış devrede ise elektronların akışı elektrik akımı oluşturur.
Soru 4: Baryum sülfat, sindirim kanalını radyolojik olarak görüntülemek amacıyla kullanılır. Bu bileşik vücuda verilen X ışınlarını dokulardan daha çok absorbe ettiği için film üzerinde dokulara göre daha açık tonda görüntü elde edilir.
Laboratuvar ortamında baryum sülfat elde etmek için kullanmanız gereken asit ve baz çiftini belirleyerek tepkime denklemini yazınız.
Asit–baz çifti: Ba(OH)₂ ve H₂SO₄
Tepkime denklemi: Ba(OH)₂(aq) + H₂SO₄(aq) → BaSO₄(s) + 2H₂O(l)
(BaSO₄ suda çözünmediği için çöker.)
Soru 5: Aşağıdaki tabloda günlük hayatta karşılaşılan bazı tepkime türlerine örnekler verilmiştir. Bu tepkimelerin türünü ve genel gösterimini tablodaki ilgili yerlere yazınız.
| Örnek | Tepkime Türü | Genel Gösterim |
|---|---|---|
| İnsan idrarında çok sayıda iyon bulunur. Belirli bir seviyeyi aşınca çökelerek böbrek taşı (CaC₂O₄) oluşur. | Çökelme tepkimesi | Ca²⁺(aq) + C₂O₄²⁻(aq) → CaC₂O₄(s) |
| Mide yanmasını gidermek için Mg(OH)₂ mide asidi HCl ile tepkimeye girer. | Asit–baz tepkimesi (nötrleşme) | Mg(OH)₂(s) + 2HCl(aq) → MgCl₂(aq) + 2H₂O(l) |
| Asitli çözeltilerin metal kaplarla tepkimeye girmesi (Al, Fe, Zn). | İndirgenme–yükseltgenme tepkimesi | 2Al(s) + 6HNO₃(aq) → 2Al(NO₃)₃(aq) + 3H₂(g) |