10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 59 Cevapları (MEB Yayınları)
Kontrol Noktası Soruları ve Cevapları
Soru 1: 112 g saf demir elde etmek için kullanmanız gereken hematit, manyetit ve siderit miktarını ifade edebilecek bir hipotez kurunuz. Hipotezinizi mol kütlesi ve bileşikteki demir atomu sayısına dayandırarak açıklayınız.
Cevap: 112 g Fe = 2 mol Fe’dir.
- Fe₂O₃ (2 Fe/mol): 1 mol → 160 g
- Fe₃O₄ (3 Fe/mol): 2/3 mol → ≈154,7 g
- FeCO₃ (1 Fe/mol): 2 mol → 232 g
Hipotez: Gerekli maden kütlesi = (istenen Fe molü / formüldeki Fe sayısı) × madenin mol kütlesi.
Soru 2: Belli miktarlarda alınan hematit, manyetit ve siderit minerallerine ayrı ayrı indirgeme işlemi uygulanıyor. Her bir indirgeme işleminden sonra saf demir dikkatlice çıkarılarak hassas bir terazi ile tartılıyor. Tartım sonuçları tabloda verilmiştir.
a) Birinci basamakta oluşturduğunuz hipotezinizin doğruluğunu deneysel sonuçları kullanarak test ediniz.
Cevap: Tablodaki sonuçlar (Fe₂O₃: 1 mol; Fe₃O₄: 2/3 mol; FeCO₃: 2 mol → hepsi 112 g Fe) hipotezi doğrular.
b) Hipotezinizi açıklarken hangi değişkenleri kontrol edeceğinizi ve sonuçları nasıl değerlendireceğinizi yazınız.
- Kontrol değişkenleri: Madenin saflığı, indirgeme sıcaklığı/süresi, indirgeme ortamı (gaz/katı), tartım koşulları.
- Değerlendirme: Ürün Fe kütlesi 112 g teorik değerle karşılaştırılır, yüzde verim hesaplanır ve sapmalar kontrol edilen değişkenlere bağlanır.
Soru 3: Avogadro sayısı, bir elementin bir molündeki atom sayısı ya da bir bileşiğin bir molündeki molekül sayısı olarak tanımlanır. Avogadro sayısının sayısal değeri 6,02·10²³’tür. Buna göre 1 mol hematit, manyetit ve siderit bileşiklerindeki demir atomu sayılarını hesaplayınız.
- Hematit (Fe₂O₃): 2 × 6,02·10²³ = 1,204·10²⁴ Fe atomu
- Manyetit (Fe₃O₄): 3 × 6,02·10²³ = 1,806·10²⁴ Fe atomu
- Siderit (FeCO₃): 1 × 6,02·10²³ = 6,02·10²³ Fe atomu
10. Sınıf Kimya MEB Yayınları Sayfa 60 – Mol, Kütle ve Tanecik İlişkileri
Kısa cevap: Her soruda önce mol veya tanecik sayısı bulunur, sonra n = m/M ve n = N/NA dönüşümleriyle sonuç hesaplanır. Nihai sayısal cevaplar kalın verildi.
Mol–Kütle–Tanecik Geçişi (Özet)
- n = m / M
- n = N / NA (NA = 6,02×10^23)
- m ↔ n ↔ N dönüşümleri ardışık kullanılır.
Soru 1
Yüzyıllardır bilinen bir boya olan juglon, siyah cevizin kabuğundan üretilir. Molekül formülü C10H6O3 olan juglonun 0,5 molü kaç gramdır?
Çözüm:
M(C10H6O3) = 10·12 + 6·1 + 3·16 = 174 g/mol
m = n·M = 0,5·174 = 87 g
Soru 2 - 0,2 mol serotonin (C10H12N2O) molekülünde kaç tane azot (N) atomu vardır?
Çözüm:
Bir molekülde 2 N atomu → 0,2 mol molekül = 0,2·2 = 0,4 mol N atomu
N atomu sayısı = 0,4·NA = 2,408×1023 atom
Soru 3 - 9,03×1022 tane kafein molekülü (C8H10N4O2) kaç moldür?
Çözüm:
n = N/NA = (9,03×1022) / (6,02×1023) = 0,15 mol
Soru 4
171 g pancar şekeri (sakkaroz) kaç moldür?
(Not: Doğru formül C12H22O11’dir.)
Çözüm:
M(C12H22O11) = 12·12 + 22·1 + 11·16 = 342 g/mol
n = m/M = 171/342 = 0,50 mol
Soru 5 - Yemek sodasının formülü NaHCO3’tür. 8,4 g yemek sodasında kaç tane atom bulunur?
Çözüm:
M(NaHCO3) = 23 + 1 + 12 + 3·16 = 84 g/mol → n(bileşik) = 8,4/84 = 0,1 mol
Bir formülde atom sayısı = Na(1)+H(1)+C(1)+O(3) = 6 atom
Toplam atom = 0,1·6·NA = 3,612×1023 atom
Soru 6 - 6,02×1022 tane bakır (Cu) atomu içeren saf bakır yüzük kaç gramdır?
Çözüm:
n = N/NA = (6,02×1022)/(6,02×1023) = 0,1 mol
m = n·M = 0,1·63,5 = 6,35 g