11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 86 Cevapları (Ata Yayınları)
Hazırlık Cevapları
Soru 1: Ahmet Haşim’in “Şairin dili, düzyazı gibi anlaşılmak için değil, duyulmak üzere var olmuştur.” sözüyle ne anlatılmak istenmiştir?
Cevap: Ahmet Haşim’e göre şiir, anlamdan çok duygu ve müzikal etki uyandırmalıdır. Şairin dili açıklamaktan ziyade hissettirmeyi ve sezdirilmeyi amaçlar. Şiir bir musiki gibidir; kelimeler anlamdan çok ses ve ritim değeri taşır.
Soru 2: İnsanlar niçin zaman zaman hayal ettikleri yerlere kaçmak isterler?
Cevap: İnsanlar yalnızlık, sıkıntı, hayal kırıklığı gibi duygular yaşadıklarında, kendilerini mutlu edecek, huzur bulacakları bir hayal dünyasına sığınmak isterler. Bu, ruhsal bir kaçış ve huzur arayışıdır.
Soru 3: Şiirin teması, şiirin dilini nasıl etkiler?
Cevap: Şiirin teması, dilin duygusal tonunu, kelime seçimlerini ve üslup biçimini belirler. Örneğin; aşk ve özlem temalı şiirlerde dil lirik ve romantikken, vatan temalı şiirlerde coşkulu ve vurgulu olur.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 89 Cevapları (Ata Yayınları)
Metni Anlama ve Çözümleme
Soru 1: “O Belde?/Durur menâtık-ı dûşize-i tahayyülde;” dizeleri ile anlatılmak istenen nedir?
Cevap: Bu dizelerde, gerçek dünyada var olmayan, yalnızca hayallerde yaşatılan bir ideal yer tasvir edilmiştir. Şair, ulaşılması imkânsız bir güzellik diyarını düşlemektedir.
Soru 2: “O Belde” adlı şiiri, saf şiir anlayışına göre değerlendiriniz.
Cevap: Şiir, anlamdan çok ahenk ve musikiye önem verir. Bireysel duygular, hayaller ve sezgiler ön plandadır. Bu yönüyle saf şiir (öz şiir) anlayışını yansıtır.
Soru 3: Şiir nazım birimi, kafiye düzeni ve ölçüsü bakımından inceleyerek nazım biçimini ve türünü belirleyiniz.
Cevap: Nazım birimi beyittir, ölçüsü aruzdur. Kafiye düzeni klasik değildir; musiki, tekrar ve ritim ön plandadır. Nazım biçimi serbest müstezat, türü lirik şiirdir.
Soru 4: Şiirle ilgili tespit, beğeni ve eleştirilerinizi gerekçelendirerek ifade ediniz.
Cevap:
Tespit: Şiir, hayal ve gerçek arasında gidip gelen bir duygusal atmosfer oluşturur.
Beğeni: Tabiat tasvirleri ve ses uyumu güçlü bir etki bırakır.
Eleştiri: Arapça-Farsça kelimeler şiiri zor anlaşılır hale getirmiştir.
Soru 5: Fecriati’nin sanat anlayışının şiire yansımalarını açıklayınız.
Cevap: Şiirde sanat için sanat, bireysel duygular, hayal ve tabiat temaları hâkimdir. Örneğin “Kadınlar orda güzel, ince, saf, leylidir.” dizesinde hayali güzellikler ön plana çıkar.
Soru 6: Şiirin dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Dili ağır, sanatlı ve süslüdür. Arapça-Farsça tamlamalar, semboller ve ahenk unsurları yoğun biçimde kullanılmıştır. Anlatım lirik ve bireyseldir.
Etkinlik: “Makber” ve “O Belde” Karşılaştırması
| Ölçüt | Makber | O Belde |
|---|---|---|
| Tema | Ölüm, ayrılık, acı, yas | Hayal edilen belde, tabiat, ulaşılmaz özlem |
| Tür | Lirik, ağıt şiiri | Lirik, tabiat-hayal şiiri |
| İçerik | Sevgiliyi kaybetmenin acısı, Tanrı’ya yakarış | Hayali bir yerde huzur ve güzelliğe duyulan özlem |
| Ahenk Unsurları | Aruz ölçüsü, tekrar, nida (“Eyvah!”), iç musikî | Aruz ölçüsü, müzikalite, aliterasyon ve asonans |
| Dil ve Üslup | Ağır, duygusal, sanatlı | Ağır, sembolik, hayal gücüne dayalı |
| Sanat Anlayışı | Tanzimat II, bireysel duygular ve romantizm | Servetifünun-Fecr-i Ati, sanat için sanat, sembolizm-parnasizm |
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 90 Cevapları (Ata Yayınları)
5. Metin – O Belde
Etkinlik
Soru: “O Belde” adlı şiirden alınan aşağıdaki bölümde sembolizm akımının hangi özelliklerini gördüğünüzü belirtiniz ve şiiri bu akım doğrultusunda değerlendiriniz.
Cevap: Bu bölümde sembolizm akımının belirgin özellikleri açıkça görülmektedir. Şair, doğa unsurlarını (örneğin deniz, akşam, ay, menekşe) sembol hâline getirerek duygularını dolaylı biçimde ifade etmiştir. Anlam açık değil, çağrışımlara ve sezgilere dayanır. Şiirde müzikalite, ritim ve iç ahenk ön plandadır.
Kadın figürleri gerçekte birer ideal güzellik ve ulaşılmazlık sembolü olarak kullanılmıştır.
Şairin kullandığı imgeler (örneğin “Mâî bir akşam”, “nilî sükût”, “şu’le-i bî-ziyâ-yı hüzn-i kamer”) Sembolist sanat anlayışının tipik örneklerindendir.
Sonuç olarak şiir, anlamdan çok duygu, sezgi ve musikiye dayandığı için Sembolizm akımına uygun bir şiirdir.