11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Ata Yayınları Sayfa 97
Hazırlık Çalışmaları
Soru 1: Ölçülü, uyaklı ve dizeler hâlinde yazılan her metin şiir sayılır mı? Tartışınız.
Cevap: Hayır, sadece ölçülü ve uyaklı olmak şiir sayılmak için yeterli değildir. Şiir, duyguyu, hayali ve estetik bir güzelliği de içinde barındırmalıdır.
Soru 2: Halkın yaşam biçimini ve sorunlarını anlatan bir hikâye, şiir şeklinde de yazılabilir mi? Nedenleriyle açıklayınız.
Cevap: Evet, halkın yaşam biçimi ve sorunları şiir şeklinde de anlatılabilir. Çünkü şiir, duygu ve hayali yoğun biçimde aktararak okuyucuda daha güçlü bir etki bırakır.
Soru 3: Toplum hayatında yardımlaşmanın önemiyle ilgili düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Yardımlaşma, toplumda dayanışma ve güven duygusunu artırır. İnsanlar arasında birlik, beraberlik ve sevgi bağlarını güçlendirir; zor zamanlarda destek olma bilincini geliştirir.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 102 Cevapları – Ata Yayınları
Metni Anlama ve Çözümleme
1. “Seyfi Baba” adlı metinden alınan dizelerde geçen altı çizili kelimelerin anlamlarını bulunuz.
Zulmet: Karanlık.
Mezbele: Çöplük.
Loşluk: Az ışıklı, yarı karanlık ortam.
➡ Bağlamda, karanlık ve çöplük içindeki yaşamın sıkıntısı, fakirliğin gölgesinde geçen hayat anlatılmıştır.
2. Metnin konusunu ve temasını belirtiniz.
Konu: Fakir, yaşlı bir adam olan Seyfi Baba’nın hastalığı, yalnızlığı ve çaresizliği.
Tema: Yoksulluk, yardımlaşma ve insan sevgisi.
3. Metnin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurlar nelerdir?
Metinde, Osmanlı’nın son dönemindeki yoksulluk, sefalet, kimsesizlik, bakımsız sokaklar ve halkın yaşadığı ekonomik sıkıntılar gerçekçi biçimde anlatılmıştır.
4. Metinle şairin hayatı ve dünya görüşü arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Mehmet Âkif Ersoy, eserlerinde her zaman toplumun sorunlarına duyarlı bir yaklaşım sergilemiştir. Halkın acılarını, yoksulluğunu ve ahlaki değerlerini dile getirmiştir. “Seyfi Baba” da onun toplumcu, ahlakçı ve vicdanlı bakışını yansıtır.
5. “Seyfi Baba” adlı metnin tür özelliklerini belirtiniz.
Metin, manzum hikâye türündedir.
- Olay örgüsü: Seyfi Baba’nın hastalığı ve yoksulluğu
- Kişiler: Anlatıcı, Seyfi Baba
- Zaman ve mekân: Kış gecesi, Seyfi Baba’nın evi
- Şiirsel anlatım ve ölçü: Evet, vardır.
6. Metnin benzerlik gösterdiği nazım biçimini belirtiniz.
Metin, mesnevi nazım biçimiyle benzerlik gösterir. Çünkü uzun bir hikâyeyi kıta düzeniyle anlatır ve olay örgüsüne sahiptir.
7. Aşağıdaki dizeleri yorumlayınız.
“Hadi aktarmayayım… Kim getirir ekmeğimi?
Oturup kör gibi, nâmerde el açmak iyi mi?
Kim kazanmazsa bu dünyâda bir ekmek parası:
Dostunun yüz karası; düşmanının maskarası!”
Bu dizelerde emeğin değeri, alın terinin onuru vurgulanır. İnsan çalışmadan yaşarsa, hem kendine hem de çevresine karşı onurunu kaybeder.
8. Metnin olay örgüsünü sıralayınız.
- Anlatıcı, Seyfi Baba’nın hastalandığını duyar.
- Yağmurlu bir gecede onu ziyarete gider.
- Seyfi Baba’nın yoksulluk içindeki hâlini görür.
- Ona yardım etmek ister, ama parası olmadığını fark eder.
- Derin bir pişmanlık ve utanç hisseder.
9. Metindeki millî, manevî ve evrensel değerleri belirleyiniz.
- Millî değer: Çalışkanlık, onurlu yaşamak.
- Manevî değer: Yardımlaşma, sabır, kanaatkârlık.
- Evrensel değer: İnsanlık, dayanışma, merhamet.
- Sosyal ögeler: Fakirlik, işsizlik, toplumdaki sınıf farkı.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 103 Cevapları (Ata Yayınları)
Etkinlik – Açık Deniz ve Seyfi Baba Karşılaştırması
“Açık Deniz” Şiiri ile “Seyfi Baba” Manzum Hikâyesi Karşılaştırma Tablosu
| Ölçütler | Açık Deniz | Seyfi Baba |
|---|---|---|
| Tema | Gurbet, vatan özlemi, denizle simgelenen sonsuzluk ve yalnızlık duygusu | Yoksulluk, çaresizlik, yardımlaşma ve insan sevgisi |
| Tür | Lirik şiir | Manzum hikâye |
| Biçim | Beyitlerle yazılmıştır, aruz ölçüsü kullanılmıştır | Mesnevi tarzında, uzun kıtalarla yazılmıştır |
| Ahenk Unsurları | Aruz ölçüsü, kafiye, redif, iç musikî, ses uyumu | Aruz ölçüsü, kafiye ve redif ile akıcı bir anlatım |
| Dil ve Üslup | Sanatlı, duygusal ve bireysel bir anlatım | Sade, gerçekçi, toplumsal sorunlara odaklı anlatım |
Etkinlik – TRT Belgeseli: Portreler Galerisi “Mehmet Âkif Ersoy”
Cevap: Mehmet Âkif Ersoy, Türk milletinin bağımsızlık ruhunu ve inancını yansıtan en önemli şairlerdendir. Hayatını milletine, dinine ve vatanına hizmete adamıştır. Şiirlerinde halkın sesi olmuş, ahlak, çalışkanlık, iman ve özgürlük gibi değerleri işlemiştir. En büyük eseri İstiklâl Marşı ile milletin direniş ruhunu ölümsüzleştirmiştir. Kişiliğiyle de dürüst, kararlı ve vatansever bir örnektir.