11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 108 Hazırlık
Soru: “Yeryüzündeki hiçbir uzaklık dün kadar uzak değildir.” sözünden yararlanarak zaman kavramı hakkındaki düşüncelerinizi açıklayınız.
Cevap: Dün, geri dönülmesi imkânsız bir zaman dilimi olduğu için en uzak olan şeydir. İnsan geleceğe yürür; fakat geçmişe yalnızca hatıralar aracılığıyla yaklaşabilir. Bu nedenle zaman, sürekli ileri akan ve geriye dönüşü olmayan bir yolculuktur.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 109
Metni Anlama ve Çözümleme Cevaplar
1) Metnin teması nedir?
Cevap: Metnin teması, sanatın ve şiirin ancak doğru zamanda değer bulabileceği, aksi hâlde açamayan bir gül gibi yok olacağı düşüncesidir.
2) Şiirdeki ahenk unsurlarını bularak metne katkısını açıklayınız.
Cevap: Şiirde tekrarlar (“güller”), kafiye–redif (“gülmedi–gülleri”), aliterasyon (g, k), asonans (u, e) bulunur. Bu unsurlar şiire musiki etkisi, ritim ve duygusal yoğunluk kazandırır.
3) Metnin iletisi hangi tabiat unsurları üzerinden verilmiştir?
Cevap: Gül, tufan, rüzgâr, dağ gibi tabiat unsurları kullanılmıştır. Bu unsurlar sanatın kaderini ve zamanında değer bulmasının önemini sembolik biçimde gösterir.
4) Şiirdeki mazmunları ve edebî sanatları belirleyip metne katkısını açıklayınız.
- Mazmunlar: “Güller” = güzellik, sanat; “Tufan” = felaket, yıkım.
- Sanatlar: Teşhis (güllerin “gülmesi”), tezat (açmak–açamamak), mecaz.
Bu sanatlar şiirin derinliğini artırır, anlamı etkili ve yoğun hâle getirir.
5) Şiirde zaman bildiren kelimelerin işlevini açıklayınız.
Cevap: Payızda, bahar, vahtsız gibi kelimeler mevsim döngüsünü belirtir. Bu döngüyle şair, sanatın doğru zamanda ortaya çıkmazsa değer kaybedeceği mesajını verir.
Uygulama Cevaplar
Güller… Tufanlar… metni ile Filizkıran Fırtınası şiirini karşılaştırınız.
Karşılaştırma Tablosu
| Başlık | Benzerlikler | Farklılıklar |
|---|---|---|
| Konu ve Tema | Her iki şiirde de zamanın etkisi, doğa ve değerin kaybı işlenmiştir. | “Güller… Tufanlar…” sanatsal değer vurgularken “Filizkıran Fırtınası” ani doğa felaketini ve yıkımı işler. |
| Dil ve Anlatım Özellikleri | Sade, sembolik, lirik anlatım ortak özelliktir. | “Filizkıran Fırtınası” serbest ölçüde, daha toplumsal ve modern bir dille yazılmıştır. |
| Söz Sanatları | Teşhis, tezat, mecaz, imge kullanımı ortaktır. | “Filizkıran Fırtınası”nda abartma ve güçlü kişileştirme daha belirgindir. |
| Ahenk Unsurları | Tekrar, aliterasyon ve asonans ortaktır. | “Filizkıran Fırtınası”nda serbest uyum hâkimdir; dize kırılmaları ritmi farklılaştırır. |
| Tarihî ve Mitolojik Ögeler | Her iki şiirde de doğrudan tarihî/mitolojik öğe yoktur. | “Filizkıran” ifadesi mitolojik bir güç gibi algılanabilecek sembolik bir niteliğe sahiptir. |
Sayfa 110 – Sıra Sizde Cevapları
Soru: Şehriyar’ın dörtlüğünü, Türk şiirinin etki sahası ve vatan sevgisi bağlamında değerlendiriniz.
Cevap: Şehriyar, dörtlüğünde Türk şiirinin güçlü etkisini ve ortak kültür bağıyla oluşan edebî birliği vurgular. Fikret, Âkif ve Yahya Kemal gibi büyük şairlere yaptığı göndermeler; Türkiye ile Azerbaycan arasındaki gönül yakınlığını, ortak duygu dünyasını ve vatan sevgisinin sınırları aşan bir değer olduğunu ortaya koyar. Şair, bu dizelerle hem Türk şiirine duyduğu saygıyı hem de millet sevgisini ifade eder.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 112 – Uygulama Cevapları
Aşağıdaki cümleler öğe ayırma işlemine göre çözümlenmiştir.
1. Adam / odunları / dün / kırdı.
- Özne: Adam
- Nesne: odunları
- Zarf Tümleci: dün
- Yüklem: kırdı
2. Gençlik çağımda / kendimi / bir dikenli yolda / buldum.
- Zarf Tümleci: Gençlik çağımda
- Nesne: kendimi
- Dolaylı Tümleç: bir dikenli yolda
- Yüklem: buldum
3. Kıpkızıl bir boya / çektin / odanın her yerine.
- Özne: (Sen)
- Nesne: kıpkızıl bir boya
- Dolaylı Tümleç: odanın her yerine
- Yüklem: çektin
4. Bu vatan / toprağın kara bağrında / sıradağlar gibi / duranlarıdır.
- Özne: Bu vatan
- Dolaylı Tümleç: toprağın kara bağrında
- Zarf Tümleci: sıradağlar gibi
- Yüklem: duranlarıdır
5. Kandilli / yüzerken / uykularda / mehtabı / sürükledik / sularda.
- Özne: (Biz)
- Zarf Tümleci: yüzerken
- Zarf Tümleci: uykularda
- Nesne: mehtabı
- Yüklem: sürükledik
- Dolaylı Tümleç: sularda
6. Bize / bir zevk-i tahattur kaldı / bu sönen, gölgelenen dünyada.
- Dolaylı Tümleç: Bize
- Yüklem: bir zevk-i tahattur kaldı
- Zarf Tümleci: bu sönen, gölgelenen dünyada
7. Her taşı yakut olan bu vatan / can verme sırrına / erenlerindir.
- Özne: Her taşı yakut olan bu vatan
- Dolaylı Tümleç: can verme sırrına
- Yüklem: erenlerindir
8. Yeni yaptırdığı köşkün büyücek bir odası / mutlaka eski tesavür ile / ziynetlensin.
- Özne: Yeni yaptırdığı köşkün büyücek bir odası
- Zarf Tümleci: mutlaka
- Dolaylı Tümleç: eski tesavür ile
- Yüklem: ziynetlensin
9. Dünya / bana / tanış gelir.
- Özne: Dünya
- Dolaylı Tümleç: bana
- Yüklem: tanış gelir
10. Sonbaharın zilâl-i zerdinde / gelecek nev-baharı / bekleyelim.
- Zarf Tümleci: Sonbaharın zilâl-i zerdinde
- Nesne: gelecek nev-baharı
- Yüklem: bekleyelim
11. Güller / düğmelenip / güneşli bağda.
- Özne: Güller
- Zarf Tümleci: güneşli bağda
- Yüklem: düğmelenip
11. Sınıf Edebiyat – Sayfa 113 Cevapları
1. Cümleleri öğelerine ayırınız.
1. Şiir, okunduğu zaman dinleyende farklı hisler uyandırır.
- Özne: Şiir
- Zarf Tümleci: okunduğu zaman
- Dolaylı Tümleç: dinleyende
- Nesne: farklı hisler
- Yüklem: uyandırır
2. Eserlerinde değişik tipler ve karakterler oluşturan bir yazar tüm zamanlarda anılmayı başarır.
- Özne: bir yazar
- Zarf Tümleci: tüm zamanlarda
- Nesne: anılmayı
- Yüklem: başarır
3. Antik Çağ’da felsefe okullarına öğrenciler çok zor imtihanlardan geçirildikten sonra alınırdı.
- Dolaylı Tümleç: Antik Çağ’da felsefe okullarına
- Özne: öğrenciler
- Zarf Tümleci: çok zor imtihanlardan geçirildikten sonra
- Yüklem: alınırdı
2. Yazımı yanlış kelimeleri altını çizip doğrularını yazınız.
Metindeki yanlış–doğru yazımlar:
- Sovyeter birliği → Sovyetler Birliği
- Yüz yıl Olur → Yüz Yıl Olur
- rusça → Rusça
- II. Dünya savaşı → II. Dünya Savaşı
- Ana beyit efsanesi → Ana Beyit Efsanesi
3. Yay ayraçlarla belirtilen yerlere doğru noktalama işaretlerini yazınız.
Aşağıdaki metin doğru noktalama işaretleriyle yeniden düzenlenmiştir:
Bahara mı biterdi (, ) seneye mi (?)
İşte ne zamansa (…)
Bir de evin yanına tamgalı gök bayrağı astı mı (, ) giden ömrü geri gelecekti ( . )
Batur Can (“) Bayrağı ben getirip dikeceğim şuraya Rozalya Ana (”) demişti ( . )
Ne güzel (…)
Rüzgârda üfül üfül duracak şanlı geçmişin albenisiyle ( . )
O zaman (“) Haydi çalın bakalım balalar (…) oynayalım! (”)
diyecek Rozalya Ana (…)
Ve gençlik günlerini hatırlayacak elbette ( . )
Kalemin İzinden – Şiir
Saf Şiirin Işığı
Gecenin içinde bir ses uyanır,
Dalgalarla yürür kelimeler.
Esintinin ruhunda gizli bir an,
Şiir, kalbin derinliklerinde filiz verir.
Ay ışığı suda ince bir yol çizer,
Her imge sessizce konuşur.
Ne anlatmak gerek, ne de açıklamak,
Saf şiir, hissin kanatlarında doğar.
Bir rüya gibi süzülür mısralar,
Söz değil; duyuş, sezgi, özdür.
Kalemin dokunduğu her hece,
İnsanın iç sesine açılan kapıdır.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı – Sayfa 114 Cevapları
a. Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma
Bu bölümde soru yoktur; yalnızca “Hazırlıklı Konuşmanın Aşamaları” verilmiştir.
Bu nedenle cevap yazılmaz.
b. Uygulama Cevapları
Soru: “Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma” başlığında verilen yönerge doğrultusunda kendinize yakın bulduğunuz bir şiir anlayışıyla ilgili bir sunum hazırlayınız.
Sunum Başlığı: Saf Şiir Anlayışı
Amaç: Saf şiirin temel özelliklerini tanıtmak.
1. Giriş: Saf şiir, duyguyu doğrudan ifade etmek yerine imgeler, ritim ve musiki ile hissettirmeyi amaçlayan bir anlayıştır.
2. Temel Özellikler:
- Dil sade ama estetik ve yoğun anlamlıdır.
- İmge ve semboller ön plandadır.
- Şair, mesaj verme kaygısından uzak durur.
- Ahenk; asonans, aliterasyon, ritim ile sağlanır.
- Bireysel duyuş ve iç dünya vurgulanır.
3. Temsilciler: Ahmet Haşim, Yahya Kemal, Necip Fazıl, Asaf Hâlet Çelebi.
4. Örnek: Ahmet Haşim’in “Merdiven” şiiri saf şiirin en bilinen örneklerindendir.
5. Sonuç: Saf şiir, duyguyu açıklamak yerine okurun zihninde çağrışım uyandırmayı hedefleyen bir şiir tarzıdır.
Dinle – Yorumla
Soru: Behçet Necatigil’in hayatı ve sanatı ile ilgili bilgilerden yararlanarak Sevgilerde adlı şiirini yorumlayınız.
Cevap: “Sevgilerde” şiirinde Behçet Necatigil, günlük yaşamın telaşı içinde insanların sevgiyi ertelediğini vurgular.
Şair sade bir dille, fakat çok güçlü imgelerle değer verilen insanların zamanla kaybedilebileceğini hissettirir.
Şiirin iletisi şudur:
Sevgi geciktirilmeden gösterilmeli, çünkü zaman kimseyi beklemez.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 115
Sıra Sizde – Bulmaca Cevapları
Soru: Aşağıda verilen bulmacayı çözünüz.
Yukarıdan Aşağıya
1. Millî Şair ünvanlı Türk edebiyatçısı. (Mehmet Emin Yurdakul)
3. Mensur şiir türündeki Siyah İnciler adlı eserin yazarı. (Mehmet Rauf)
4. Anadolu’da yaşayan Türklerin Akdeniz havzası medeniyetinden olduklarını ispat etmek düşüncesiyle oluşturulan edebî topluluk. (Nev Yunalik)
5. Şiir şeklinde yazılmış hikâyelere verilen isim. (Manzum Hikaye)
6. Yüklemi durum bakımından açıklayan öge. (Zarf Tümleci)
7. Mehmet Âkif Ersoy’un, şiirlerini topladığı kitap. (Safahat)
9. Cümlede yapılan işten etkilenen öge. (Nesne)
12. Millî edebiyat sanatçılarının etkisinde oldukları fikir akımı. (Türkçülük)
13. Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk şiir çevirisini yapan şair. (Şinasi)
Soldan Sağa
2. Sis şiirini yazan Servetifünun şairi. (Tevfik Fikret)
7. Saf şiir anlayışında etkili olan sanat akımı. (Sembolizm)
8. Bir şiirde anlamın tek dizede tamamlanmayıp alt dizeye taşması. (Anjanbuman)
10. Cümlede açıklama yapılacağı zaman kullanılan noktalama işareti. (İki nokta)
11. Türk edebiyatında bildiri yayımlayan ilk topluluk. (Fecri Ati)
14. Millî edebiyatçıların 1911 yılında Selânik’te çıkardıkları dergi. (Genç Kalemler)