11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı – Sayfa 20-30 Cevapları (MEB Yayınları)
Sayfa 20 Cevapları
Hazırlık Sorusu: Türk edebiyatının farklı dönemlerine ait bu şiirlere göre edebi eserlerdeki değişim hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Edebiyat her dönemde toplumun düşünce yapısına, sosyal ve kültürel hayatına göre değişmiştir. Divan şiirinde daha çok aşk, tasavvuf ve bireysel duygular işlenirken; Tanzimat ve Cumhuriyet döneminde toplumsal sorunlar, millet ve vatan sevgisi ön plana çıkmıştır. Bu da edebiyatın değişime açık bir yapıya sahip olduğunu gösterir.
Sayfa 22-23 Bilgilendirme
Soru: Sanat akımlarının ortaya çıkmasında hangi etkenler rol oynamıştır?
- Dönemin siyasi ve toplumsal şartları
- Felsefi düşünceler ve bilimsel gelişmeler
- Ekonomik ve sosyal değişimler
- Sanatçıların yenilik arayışları
Her akım bu etkenlere bağlı olarak ortaya çıkmış ve bir önceki akıma tepki olarak gelişmiştir.
Sayfa 24 Bilgilendirme
Soru: Türk ve dünya edebiyatındaki temsilcilerden yola çıkarak sanat akımlarının etkisini değerlendiriniz.
Cevap: Her akım, kendi döneminin düşünce yapısını yansıtır. Victor Hugo (Romantizm) duyguları öne çıkarırken, Tolstoy ve Balzac (Realizm) hayatı gerçekçi şekilde anlatmıştır. Türk edebiyatında Namık Kemal (Romantizm) ve Halit Ziya Uşaklıgil (Realizm) bu akımları başarıyla uygulamıştır.
Sayfa 25 – Metni Anlama ve Çözümleme
1. Değişim arzusunun sanat akımlarıyla ilişkisini açıklayınız.
İnsanların yenilik ve değişim isteği, sanat ve edebiyat dünyasında da yeni arayışlara yol açmıştır. Bu nedenle sanatçılar mevcut anlayışlarla yetinmeyip yeni akımlar ortaya çıkarmışlardır.
2. Edebi akımların doğuş sebepleri nelerdir?
Edebi akımların doğuş sebepleri şunlardır:
- Dönemin siyasi, sosyal ve ekonomik koşulları
- Felsefi ve bilimsel gelişmeler
- Toplumsal değişimler
- Sanatçıların yenilik arayışları
3. Bilimsel ve düşünsel gelişim, sanat ve edebiyatı nasıl etkilemiştir? Açıklayınız.
Bilimsel ve düşünsel gelişim, sanat ve edebiyatta gözlem, deney, gerçekçilik ve eleştirel bakış açısını ön plana çıkarmıştır. Özellikle realizm ve natüralizm gibi akımlar bu gelişmelerin etkisiyle ortaya çıkmıştır.
4. Düşünceyi geliştirme yollarına metinden örnekler veriniz.
Metinde kullanılan düşünceyi geliştirme yolları şunlardır:
- Tanımlama: “Sanat akımı, belli bir dönemdeki ortak görüşlere verilen isimdir.”
- Örnekleme: Realizm, Romantizm, Klasisizm gibi akımların örnek gösterilmesi.
- Karşılaştırma: Akımların birbirine tepki olarak doğduğunun vurgulanması.
5. Metnin ana düşüncesi nedir?
Metnin ana düşüncesi: Sanat ve edebiyat, toplumdaki değişim, bilimsel gelişmeler ve düşünsel yeniliklere bağlı olarak sürekli değişir ve yeni akımlar ortaya çıkar.
Sıra Sizde
Soru: Görsele göre her değişim bir gelişim olarak değerlendirilebilir mi? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Her değişim bir gelişim olmayabilir. Çünkü bazı değişimler ilerlemeye katkı sağlarken, bazıları gerilemeye neden olabilir. Sanat ve edebiyatta değişim, genellikle yeni fikirlerin ve akımların doğmasına yol açtığı için gelişim olarak değerlendirilebilir.
Ders Dışı Etkinlik
Etkinlik İsmi: Akımlar ve Etkileri
Kazanım: Metnin türünün ortaya çıkışı ve tarihsel dönemle ilişkisini belirler.
Amacı: Akımların, diğer sanat dalları üzerindeki etkisini kavrama.
Yöntem-Teknik: Araştırma (Bireysel)
Etkinlik Sorusu: Barok akımının Dolmabahçe Sarayı mimarisindeki etkileri üzerine bir araştırma yapınız.
Cevap: Dolmabahçe Sarayı, Barok mimarinin en güzel örneklerinden biridir. Sarayın süslemelerinde abartılı detaylar, görkemli işlemeler, simetrik bezemeler ve yoğun süsleme anlayışı ön plandadır. Barok akımının ihtişamlı ve gösterişli yapısı, Dolmabahçe’nin dış cephesinde, tavan süslemelerinde ve iç mekân düzenlemelerinde açıkça görülmektedir. Bu da Batı etkisinin Osmanlı mimarisine yansımasının önemli bir göstergesidir.
Sayfa 26 – Dil Bilgisi
Kalemin İzinden
Soru: Verilen metinde hangi edebî akımın etkileri vardır? Tespitlerinizi gerekçeleriyle defterinize yazınız.
Cevap: Verilen metin Realizm (Gerçekçilik) akımının etkilerini taşımaktadır. Çünkü metinde olaylar gözlem ve betimlemeye dayalı olarak, süssüz ve sade bir dille aktarılmıştır. Mekân tasvirleri gerçeğe uygundur ve olaylar sıradan insanların hayatından alınmıştır. Bu yönüyle Realizm’in sanat anlayışı metinde açıkça görülmektedir.
Dil Bilgisi – Sıra Sizde
Soru: Metindeki iki nokta ve tırnak işaretlerinin kullanım amaçlarını yazınız.
- İki Nokta ( : ) → Açıklama yapılacak cümlenin sonunda kullanılmıştır. (Örneğin: Şair bu eserinde şöyle der: ifadesinde açıklamaya geçmeden önce kullanılmıştır.)
- Tırnak İşareti ( " " ) → Doğrudan alıntı yapılan cümleleri göstermek için kullanılmıştır. (Örneğin: “Selam verdim, rüşvet değil diye almadılar.” ifadesinde olduğu gibi.)
Sayfa 27 – Uygulama
Uygulama
Soru: Aşağıda verilen metindeki yazımı yanlış kelimelerin altlarını çiziniz. Kelimelerin doğrusunu altlarına yazınız.
Düzeltilmiş Metin:
Evrende her şey değişmekte, yenilenmekte, başka şeylere dönüşmektedir. Bu kurala canlı, cansız her varlık tabidir. Antik Çağ filozofu Herakleitos, bu değişim gerçeğini şöyle bir benzetmeyle açıklar: “Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir.”
Aynı ırmakta iki kez yıkanılmaz. Bu değişim ihtiyacı, Mevlana Celaleddin Rumî’nin şiirinde ise şu şekilde dile getirilmiştir.
Bilgi Dağarcığı
Bağlaç olan “ki” ayrı yazılır, ek olan “-ki” bitişik yazılır.
Örnek:
- “Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini.” (Bağlaç → ayrı)
- “Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olmayalım.” (Ek → bitişik)
Uygulama
Soru: Aşağıdaki parçada yay ayraçla belirtilen yerlere, verilen noktalama işaretlerinden uygun olanları yazınız.
Bir mütefekkir şöyle der (:)
“Faydalı bir eseri ilk kez okuyunca yeni bir arkadaş edindim sanırım (.) Hoşlandığım, sevdiğim bir eseri yeniden okuduğumda da eski bir tanıdığa kavuşmuş gibi hissederim kendimi (.) Bizde böyle yeni arkadaşlıklar edinen ya da eski arkadaşlara tekrar kavuşan insan ne kadar azdır (!)”
Sayfa 28 – Yazma
Soru: Otuz yıl sonra yazılacak romanlar hangi konular etrafında şekillenebilir?
Cevap: Gelecekte yazılacak romanlarda yapay zekâ, iklim değişikliği, küreselleşme, teknoloji-insan ilişkileri ve sosyal dönüşümler ön planda olabilir.
Sayfa 29 – Sözlü İletişim
a. Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma
Soru: Sunumdan önce ve sunum sırasında yapılması gerekenler nelerdir?
Cevap: Sunumdan önce konu hakkında gözlem, inceleme ve araştırma yapılmalıdır. Görsel ve işitsel materyaller hazırlanmalı, içerik düzenli şekilde tasarlanmalıdır. Sunum sırasında ise beden dili (jest, mimik, ses tonu) etkili kullanılmalı, teknolojik araçlardan doğru ve işlevsel biçimde yararlanılmalıdır. Süre verimli kullanılmalı ve dinleyicilerle etkili iletişim kurulmalıdır.
b. Uygulama
Soru: “Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma” başlığında verilen yönerge doğrultusunda aşağıdaki sözlü iletişim uygulaması yapılır.
Cevap: Öğrenciler seçtikleri bir konuyu araştırarak hazırlık yapar, ardından beden dilini ve görsel materyalleri kullanarak arkadaşlarına sunum yapar.
Ders Dışı Etkinlik
Etkinlik İsmi: Akımlar ve Etkileri
Kazanım: Metnin türünün ortaya çıkışı ve tarihsel dönemle ilişkisini belirler.
Amacı: Akımların, diğer sanat dalları üzerindeki etkisini kavrama.
Yöntem-Teknik: Araştırma (Bireysel)
Görev: Aşağıda verilen çeşitli sanat akımlarına ait görsellerden yararlanarak bir çalışma yapınız:
- Caspar David Friedrich – Ay Işığında İki Adam
- Salvador Dali – Belleğin Azmi
- Şeref Akdik – Mektebe Kayıt
Soru 1: Caspar David Friedrich’in Ay Işığında İki Adam tablosunda hangi sanat akımının etkisi vardır?
Cevap: Bu tabloda Romantizm akımının etkisi görülmektedir. Doğa, insan ruhunun derinlikleriyle bütünleştirilmiş ve maneviyat ön plana çıkarılmıştır.
Soru 2: Salvador Dali’nin Belleğin Azmi adlı tablosu hangi akımın özelliklerini taşır?
Cevap: Bu eser Sürrealizm (Gerçeküstücülük) akımının etkilerini taşır. Zaman, mekan ve nesneler olağanüstü bir şekilde kurgulanmış, bilinçaltı yansıtılmıştır.
Soru 3: Şeref Akdik’in Mektebe Kayıt tablosunda hangi akımın etkisi vardır?
Cevap: Bu tabloda Realizm akımının etkisi vardır. Günlük yaşamdan sahneler, olduğu gibi ve ayrıntılı bir şekilde aktarılmıştır.
Soru 4: Sanat akımlarının bu tür görseller üzerinde nasıl etkisi olmuştur?
Cevap: Sanat akımları, sanatçıların bakış açısını ve eserlerinde ele aldıkları konuları yönlendirmiştir. Romantizm duyguları yüceltirken, realizm gerçeği sade biçimde aktarmış, sürrealizm ise bilinçaltını ve hayal gücünü yansıtmıştır.
Sayfa 30 – Sıra Sizde (Bulmaca Cevapları)
Sıra Sizde – Bulmaca Çözümü
Yukarıdan Aşağıya
1- Parnasizme karşı Fransa’da ortaya çıkan edebî akım. → Sembolizm
2- Klasisizme tepki olarak ortaya çıkan edebî akım. → Romantizm
3- Parnasizm akımı etkisinde şiir yazanlara verilen isim. → Parnasyen
6- Bir yazının vermek istediği asıl mesaj, paragraftan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı. → Ana düşünce
7- Özel isimlere getirilen çekim eklerini ayırmaya yarayan noktalama işareti. → Kesme işareti
8- Örnek verilmeden önce kullanılması gereken noktalama işareti. → İki nokta
Soldan Sağa
4- Kişi, varlık, durum ve olaylar arasındaki benzerlik ve farklılıkları göstermeye dayanan düşünceyi geliştirme yolu. → Karşılaştırma
5- Gerçekçilik akımının şiirdeki karşılığı. → Parnasizm
6- Bir grup sanatçının belli bir dönemdeki ortak görüşü. → Sanat akımı
7- Kuralcılık olarak da bilinen akım. → Klasisizm
9- Varlıklar, kavramlar veya durumlar arasındaki benzerlikleri göstermeye dayalı düşünceyi geliştirme yolu. → Benzetme
10- Eş görevli kelimelerin ve kelime gruplarının arasına konulan noktalama işareti. → Virgül
11- Romantizme tepki olarak ortaya çıkan edebî akım. → Realizm