Sayfa 60 – 12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Yayınları Cevapları
Hazırlık
Soru (a): Bu metnin, hikâye türünün özelliklerini taşıdığını söyleyebilir misiniz? Niçin?
Cevap: Bu metin, hikâye türünün özelliklerini taşımamaktadır. Çünkü hikâyelerde olay, kişiler, mekân ve zaman gibi unsurlar bulunur. Ancak davetiye metninde bu unsurlar yer almamaktadır.
Soru (b): Bu metinde ne anlatılmak istendiğiyle ilgili düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.
Cevap: Metin, özel gösterimin kişisel ve kapalı bir etkinlik olduğunu anlatmak istemektedir. Burada yalnızlık kavramına ironik bir gönderme yapılmış ve “yalnızlık iki kişiliktir” sözü ön plana çıkarılmıştır.
Sayfa 61 – 12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları (MEB Yayınları)
Metin ve Türle İlgili Açıklamalar
Okuduğunuz metinler, küçürek (minimal) hikâye örnekleridir. Küçürek hikâyeler kısa, yoğun ve oldukça yalın bir anlatıma sahiptir. Olay, kişi, mekân ve zaman unsurlarını minimalize ederek daha çok ima yoluyla anlam kazandırırlar. Bu türdeki hikâyelerin en çarpıcı bölümü genellikle sonudur.
1) Aşağıdaki tabloda İki Soru Arasında adlı metinde geçen bir cümle verilmiştir. Bu cümledeki altı çizili kelimenin yüklendiği anlam tabloda “Açıklamalar” bölümünde yer almaktadır. Tablodaki altı çizili kelime ile ilgili açıklamalara uygun cümlelere birer örnek de siz yazınız.
- Araştırmak, yoklamak. → Kayıp çocuğu bulmak için evleri arıyorlar.
- Önem verip istemek. → Bütün şartları yerine getirmenizi özellikle ararım.
- Bir şeyin yokluğunu duyarak geri gelmesini istemek, özlemek. → Eski öğretmenlerini arıyorlar.
2) İki Soru Arasında metninden alınan aşağıdaki cümlede tırnak işareti içindeki virgülün kullanımı standart dışıdır. Buna göre siz de metinde standart dışı bir kullanıma örnek olabilecek bir cümleyi yazınız.
- “Hayatı arıyorum,” dedi.
- Cevap: Yaşlı adam, delikanlıya; “Doğruca devam et,” dedi.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 62 Cevapları
Soru 3: İki Soru Arasında adlı metindeki çatışmayı belirleyiniz.
Cevap: Metindeki çatışma, geleceği ararken mevcut hayatın değerini kaybetmektir.
Soru 4: İki Soru Arasında adlı metindeki ana düşünceyi sözlü olarak ifade ediniz.
Cevap: Geleceğe ulaşma çabasında insan, geçmişte kaybettiklerini fark eder ve pişmanlık yaşar.
Soru 5: Yolda adlı metnin konu ve temasını belirleyiniz.
- Konu: Bir kişinin kaybolmuş yolda ilerleme çabası.
- Tema: Hayatın belirsizlikleri karşısında mücadele ve ilerleme azmi.
Soru 6: Yolda adlı metinde anlatılmak istenenleri kısaca açıklayınız.
Cevap: Yolda metninde insanın geri dönüşü olmayan hayat yolunda, belirsizliklere rağmen ilerlemek zorunda olduğu anlatılmaktadır.
Soru 7: Okuduğunuz metinlerde kullanılan anlatım tekniklerini tabloya yazınız.
- İki Soru Arasında: Öyküleme
- Yolda: Öyküleme
Soru 8: İki Soru Arasında adlı metne mekân unsuru ve kişi ekleyiniz.
a) Mekân: Ormanlık bir patika. Çünkü ilerleyiş için uygun bir ortamdır.
b) Ayrıntılı betimleme: Gerek yoktur, çünkü metin yalın bir anlatıma sahiptir.
c) Kısa konuşma:
- Oduncu: “Aramakla bulacaklarını değil, kaybettiklerini gör.”
- Adam: “Ben geleceği arıyorum, sen bu ormanda kaybolmuşsun.”
Soru 9: Uzun bir hikâyeyi kısaltmak küçürek hikâye için yeterli midir?
Cevap: Yeterli değildir. Küçürek hikâyeler kısa ama aynı zamanda yoğun anlam taşıyan metinlerdir.
Soru 10: İki Soru Arasında ve Yolda metinleri için farklı başlıklar seçiniz.
Cevap:
- İki Soru Arasında: “Kaybolan Geçmiş”
- Yolda: “Bitmeyen Yol”
Soru 11: Aşağıdaki görselle ilgili küçürek hikâye yazıldığını düşününüz.
a) Kelime: Aramak ve Yol.
b) Konusu: Anne uğur böceği ile yavrusunun yaşam tecrübeleri üzerine konuşmaları.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 63 Cevapları
Soru 12) Aşağıda Ferit Edgü’ye ait biyografik bilgilerin yer aldığı şema verilmiştir.
a) Okuduğunuz metinde olduğu gibi Ferit Edgü’nün küçürek hikâyenin öncüsü olmasında harflerle belirtilen başlıklardan hangisi veya hangileri daha çok etkili olmuştur?
Cevap: B, C ve Ç maddeleri etkili olmuştur. Çünkü Ferit Edgü’nün simgesel bir dil kullanması, düş-gerçek ilişkisine dayalı eserler vermesi ve varoluşçuluktan etkilenmesi küçürek hikâyeciliğin oluşmasında önemli bir yere sahiptir.
b) Aşağıdaki sorular bir röportajda Ferit Edgü’ye yöneltilmiştir. Yolda adlı metin ve yazarın biyografisinden hareketle cevaplayınız:
Soru: Hikâye türünün sizin için önemi nedir?
Cevap: Hikâye, az sözle çok şey anlatabilmenin en güçlü yoludur. Küçürek hikâyelerimde kısa ama yoğun bir anlam taşıyan anlatılar oluşturmaya çalışırım.
Soru: Bugünün hikâyeciliğini nasıl buluyorsunuz?
Cevap: Bugünün hikâyeciliği biçim ve teknik olarak oldukça zenginleşmiş durumda. Ancak bazı eserlerde gereksiz uzunluklar görüyorum. Asıl önemli olan, hikâyeyi özüne sadık kalarak yoğun ve anlamlı bir şekilde sunabilmektir.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 64 Cevapları
Soru 13: Orhan Veli’nin çevirisini yaptığı metin bir küçürek hikâye midir?
Cevap: Hayır, bu metin küçürek hikâye değildir. Çünkü küçürek hikâyelerde kısa, yoğun ve sembolik bir anlatım vardır. “Arslanla Fare” ise bir fabldır; olay örgüsü, karakterler ve ders verme amacı belirgindir. Bu yönüyle masalsı ve öğretici nitelik taşır, küçürek hikâyelerin yalın ama derin yapısından ayrılır.
Metin Biterken
Soru: Roman, tiyatro gibi edebî türler de zamanla minimal özellikler kazanabilir mi?
Cevap: Evet, kazanabilir. Günümüzde okur ve seyirciler daha kısa, yoğun ve hızlı eserleri tercih etmektedir. Romanlar daha kısa bölümlerle yazılabilir, tiyatro oyunları tek perdeye indirilebilir. Bu değişim, zamanın hızına ve insanların kısa sürede etkili bir anlatım isteğine uygun bir gelişmedir.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – MEB Yayınları Sayfa 65 (Dil Bilgisi)
Soru 1 - Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili ifadelerin yerine, anlatıcının duygularını zıt yönde ifade edecek kelime grupları söyleyiniz.
Orta Çeşme Buğday Meydanı’nın tâ öteki ucunda idi.
➡ bu tarafındaydı.
Sanki Kaf Dağı’nın ardından sihirli elmayı kapıp gelmişim gibi içimi bir gurur kaplardı.
➡ büyük bir başarısızlıkla gelmişim gibi içimi bir utanç kaplardı.
Soru 2 - “Öte gün, sabah açmadan uyanıp dama çıktığımda, bir iki gündür anlayamadığım duygular içindeydim.”
a) Altı çizili kelimelerin anlamı (bağlamdan hareketle):
- açmadan: Bulutların dağılmasıyla gökyüzü aydınlanmak.
- içindeydim: Herhangi bir duyguya veya özelliğe sahip olmak.
b) Anlamlarına uygun yeni cümleler:
- Gün açmadan üzerini giyinerek evden hızlıca çıktı.
- Kardeşim eve gelmedi diye merak içindeydim ki tam o sırada zil çaldı.
Soru 3 - Aşağıdaki cümlelerdeki terim anlamlı kelimeler tabloya yazınız.
Metin: “... Tekneleri yumurta kabuğu kırar gibi paralayan gizli kayaları, döküntü yerleri, kıyıya yakın tatlı su kaynaklarını, kuyuları, sığları ve derinleri, tuzlaları, harabeleri, hangi rüzgârda nereye sığınılacağını, yıldızları ve gök kubbeyi, harita ve pusula kullanmasını bilirdi Reis.”
| Coğrafya | Gök Bilimi | Yer Bilimi |
|---|---|---|
| harita, tuzla, kuyu, rüzgâr | yıldız, gök kubbe | kaya |
Soru 4 - “Üst” kelimesinin bağlama göre anlamları:
“Zaman atının üstündeki delikanlı...”
➡ Bir şeyin dış yüzü, yüzey.
“...hemen yolunun üstünde”
➡ Gittiği yönde olan, bulunduğu doğrultuda.
Soru 5 - “– Pilli pikabı da bırakırım. ‘Arkadaşım Ol Yeter’i, ‘Kader Derler’i, ‘Severek Ayrılalım’ı bile...”
Noktalama işaretlerinin görevleri:
- Uzun çizgi (–): Konuşmaları göstermek için kullanılır.
- Tırnak işareti (“ ”): Eser adları tırnak içine alınır.
- Virgül (,): Eş görevli kelimeleri ayırır.
- Üç nokta (...): Cümlenin tamamlanmadığını gösterir.
12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları – Sayfa 66-67
Sayfa 66 – Yazma
a) Yazma Tür ve Tekniklerini Tanıma
Hikâyelerde olay, mekân, zaman ve kişiler mutlaka bulunur. Hikâye yazarken; konu seçimi, anlatıcı, bakış açısı, olay örgüsü, zaman ve mekân gibi unsurları doğru belirlemek gerekir. Küçürek hikâyelerde az sözle çok şey anlatma hedeflenir. Bu tür hikâyeler yoğun anlam ve sanatsal etki taşır.
b) Uygulama – Küçürek Hikâye
Başlık: Sessiz Çığlık
Gece yarısı rüzgâr pencereye vuruyordu. Oda karanlıktı, ama düşünceleri parlıyordu. Yalnızlığını en çok bu saatlerde hissediyordu.
Bir anda sokaktan bir kedi sesi duyuldu. Karanlığı yaran bu ince ses, kalbindeki yalnızlığa dokundu. Gözleri nemlendi. “Hayat bazen en küçük sesle bile anlatılır” diye düşündü.
O an, yalnız olmadığını anladı.
➡ Bu hikâyede iç konuşma ve anlatma teknikleri kullanıldı.
Sayfa 67 – Sözlü İletişim
a) Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma
Dramatize etmek, bir edebî eseri sahne, radyo veya televizyon için uyarlamaktır. Hikâyeler bu yöntem için en uygun türlerden biridir. Dramatize edilen metinde olaylar kolay sahnelenebilir olmalı ve karakterlerin tavırları doğal olmalıdır.
b) Uygulama – Sunum ve Dramatizasyon
Sunum Başlığı: Ömer Seyfettin ve Eserleri
Ömer Seyfettin, Türk edebiyatının öncü hikâye yazarlarındandır. 1884’te Gönen’de doğmuş, askerlik görevinden sonra yazı hayatına yönelmiştir. Onun hikâyeleri milli duyguları yansıtan, sade ve anlaşılır bir dille yazılmış eserlerdir.
Eserlerinde Milli Duyarlılık: “Pembe İncili Kaftan”, “Bomba” ve “Kaşağı” gibi eserlerinde vatan sevgisi, kahramanlık ve milli bilinç işlenmiştir.
Etkisi: Ömer Seyfettin’in dili ve anlatımı, Cumhuriyet dönemi yazarlarına yol göstermiş, Türk hikâyeciliğinin gelişiminde temel taşlardan biri olmuştur.
➡ Dinlerken şunlara dikkat edilmelidir:
- Konuşmanın ana düşüncesi belirlenmeli.
- Anlatılanlarla ön bilgiler karşılaştırılmalı.
- Sunum sırasında önemli noktalar not edilmelidir.