10. Sınıf Biyoloji Ders Kitabı Cevapları (MEB – Sayfa 23–31)
Sayfa 23 – Fotosentez
- Fotosentez, bitki, alg ve bazı bakterilerin ışık enerjisini kullanarak CO₂ ve H₂O’dan organik besin üretmesi olayıdır.
- Bu süreçte oksijen açığa çıkar ve canlılar için yaşamsal bir enerji kaynağı sağlanır.
- Fotosentez yalnızca karasal ortamlarda değil, denizlerde, göllerde ve okyanuslarda da gerçekleşir.
Sayfa 24 – Pigmentler
- Fotosentezin temel pigmenti: Klorofil a
- Yardımcı pigmentler: Klorofil b, karoten, ksantofil
- Görünür ışık aralığı: 380–750 nm
- Fotosentezin en verimli olduğu ışık: kırmızı ve mavi
- En az kullanılan ışık: yeşil (bitkilerin yeşil görünme nedeni).
Sayfa 25 – Işığa Bağlı Evre (Başlangıç)
Yer: Kloroplastın grana zarları
Olaylar:
- Klorofil ışık enerjisini soğurur.
- Su fotolizi gerçekleşir → oksijen açığa çıkar.
- Elektronlar ETS’ye aktarılır.
- Ürünler: ATP ve NADPH
Sayfa 26 – Işığa Bağlı Evre (Devam)
- Fotolizle açığa çıkan H⁺ iyonları, NADPH oluşumunda kullanılır.
- Elektronlar ETS boyunca enerji açığa çıkarır → Bu enerjiyle ATP sentezlenir.
- Bu evrenin ürünleri: O₂, ATP, NADPH
- Oksijen atmosfere verilir, ATP ve NADPH ise Calvin Döngüsü’nde kullanılır.
Sayfa 27 – Işıktan Bağımsız Evre (Calvin Döngüsü)
- Yer: Stroma
- Girdiler: CO₂ + ATP + NADPH
- Çıktılar: Glikoz ve organik moleküller
- Ara ürün: PGAL (3 karbonlu bileşik)
- Calvin döngüsü sayesinde bitkiler şeker, nişasta, yağ ve protein sentezler.
Sayfa 28 – Fotosentez Hızına Etki Eden Faktörler (Işık)
- Işık şiddeti: Artışı fotosentez hızını belirli bir seviyeye kadar artırır, sonra sabitlenir.
- Işığın dalga boyu: Kırmızı ve mavi ışıkta hız yüksektir, yeşil ışıkta düşüktür.
Sayfa 29 – CO₂ Miktarı
- Calvin döngüsü için gerekli ham madde: CO₂
- CO₂ artışı fotosentezi hızlandırır, ancak belli bir noktadan sonra sabitlenir.
- Ortamdaki CO₂ tutucular (Ca(OH)₂, KOH vb.) fotosentezi yavaşlatır.
Sayfa 30 – Sıcaklık, Su, Mineraller, pH
- Sıcaklık: Optimum sıcaklık yaklaşık 33 °C’tur. Çok düşük veya yüksek sıcaklıkta fotosentez yavaşlar.
- Su: Suyun azalması fotosentezi sınırlar.
- Mineraller: Mg, Fe, K, N, P gibi elementler fotosentez enzimleri ve klorofil için gereklidir.
- pH: Toprağın pH değeri fotosentezde görev alan enzimlerin çalışmasını doğrudan etkiler.
Sayfa 31 – Kontrol Noktası
- Fotosentez ökaryotlarda kloroplastta, prokaryotlarda sitoplazmada gerçekleşir.
- Işığa bağlı evre: ATP ve NADPH üretilir, O₂ açığa çıkar.
- Işıktan bağımsız evre: CO₂ → glikoz sentezi.
- Enerji kaynağı: Güneş ışığı
- Hammaddeler: Su ve CO₂
- Ürünler: Besin (glikoz) ve oksijen