10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Cevapları Sayfa 50-52 Mantık ve Argümantasyonun Temel Kavramları
Soru 1: Mantığın ve akıl ilkelerinin önemi, mantıklı düşünmek için akıl ilkelerinin neden gerekli olduğunu arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Mantık ve akıl ilkeleri doğru düşünmenin temelini oluşturur. Bu ilkeler olmazsa düşüncelerimiz çelişkili ve geçersiz olur.
- Özdeşlik ilkesi: Kavramların her yerde aynı anlamı taşımasını sağlar.
- Çelişmezlik ilkesi: Aynı anda hem doğru hem yanlışın olamayacağını gösterir.
- Yeter-sebep ilkesi: Neden olmadan doğru bir sonuca varılamayacağını kanıtlar.
Bu ilkeler, düşüncelerimizi düzenler, başkalarının görüşlerini değerlendirirken doğruyu yanlıştan ayırmamıza yardımcı olur.
Soru 2: Aşağıdaki kavramlara örnekler oluşturunuz.
- Görüş: “En güzel mevsim yazdır.”
- Önerme: “Dünya Güneş’in etrafında döner.”
- Doğruluk: “Su 100 derecede kaynar.”
Argüman:
- Öncül 1: “Bütün insanlar ölümlüdür.”
- Öncül 2: “Sokrates insandır.”
- Sonuç: “O hâlde Sokrates ölümlüdür.”
Soru 3: Grup tartışması deneyiminizi değerlendiriniz.
Cevap:
Tartışmada örneklerimizi birbirimizle paylaştık. Bazı örnekleri daha uygun olanlarla değiştirdik. Mesela görüş için “En güzel yemek pizzadır.” örneğini kabul ettik. Doğruluk için “Su 0 derecede donar.” örneğini ekledik. Argümanlarda hepimiz “Ali insandır, bütün insanlar ölümlüdür, o hâlde Ali ölümlüdür.” örneğinin uygun olduğunda hemfikir olduk. Tartışma boyunca sakin, saygılı ve dikkatli davrandık.
Metin 1: Sanayisi gelişmiş ülkeler örneği
Soru 1: Metinde kullanılan akıl yürütme türü nedir?
Cevap: Tümevarım akıl yürütmesidir.
Soru 2: Bu akıl yürütmenin öncül ve sonuç önermelerini yazınız.
Öncüller:
- Japonya, Güney Kore, Almanya, Rusya gibi sanayi ülkelerinde sağlık hizmetleri gelişmiştir.
- Hindistan ve Çin de gelişmiş sanayiye sahiptir.
Sonuç:
-
O hâlde Hindistan ve Çin’de sağlık hizmetleri kaliteli olacak ve zirveye çıkacaktır.
Soru 3: Bu akıl yürütmenin tutarlılığını değerlendiriniz.
Cevap: Tutarlıdır çünkü öncüller ile sonuç arasında mantıklı bir bağ vardır.
Soru 4: Geçerliliğini değerlendiriniz.
Cevap: Geçerli değildir. Çünkü sanayileşmek her zaman sağlık hizmetlerinin gelişmiş olacağı anlamına gelmez. Öncüller sonucu destekler ama sonuç zorunlu değildir.
10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Sayfa 53 Cevapları
Mantık ve Argümantasyonun Temel Kavramları
2. Metin – Çikolata ve Kakao Üretimi
Soru 1: Metinde kullanılan akıl yürütme türü nedir?
Cevap: Tümdengelim akıl yürütmesidir. Çünkü genel bir ilke olan arz-talep kanunu, özel bir duruma (kakao üretimi) uygulanmıştır.
Soru 2: Bu akıl yürütmenin öncül ve sonuç önermelerini yazınız.
Öncül/Öncüller:
- Bir malın üretimi artarsa fiyatı düşer, azalırsa fiyatı yükselir.
- Kakao üretimi artmaktadır.
Sonuç: O hâlde çikolata fiyatları düşecektir.
Soru 3: Bu akıl yürütmenin tutarlılığını değerlendiriniz.
Cevap: Tutarlıdır. Çünkü arz-talep yasası ile kakao üretimi arasındaki bağlantı mantıklı bir şekilde kurulmuştur.
Soru 4: Bu akıl yürütmenin geçerliliğini değerlendiriniz.
Cevap: Geçerlidir. Öncüller doğru kabul edildiğinde sonuç zorunlu olarak çıkar. Arz-talep kanunu çerçevesinde akıl yürütme geçerliliğini korur.
3. Metin – Silgi ve Alerji
Soru 1: Metinde kullanılan akıl yürütme türü nedir?
Cevap: Tümevarım akıl yürütmesidir. Çünkü tek tek gözlemlerden (öğrencilerin alerji belirtileri) genel bir sonuca ulaşılmıştır.
Soru 2: Bu akıl yürütmenin öncül ve sonuç önermelerini yazınız.
Öncül/Öncüller:
- Bazı öğrencilerin ellerinde kırmızı lekeler vardır.
- Alerjinin nedeni “ftalat” isimli kimyasaldır.
- Bu madde bazı silgilerin yapımında kullanılmaktadır.
- Alerji olan öğrencilerin hepsi aynı marka silgiyi kullanmaktadır.
Sonuç: O hâlde alerjinin nedeni bu marka silgilerin içindeki kimyasaldır.
Soru 3: Bu akıl yürütmenin tutarlılığını değerlendiriniz.
Cevap: Tutarlıdır. Çünkü ortak belirti (alerji) ile ortak etken (silgi) arasında mantıklı bir ilişki kurulmuştur.
Soru 4: Bu akıl yürütmenin geçerliliğini değerlendiriniz.
Cevap: Tam anlamıyla geçerli değildir. Çünkü başka faktörler de alerjiye sebep olabilir. Ancak eldeki gözlemler, bu sonucu güçlü biçimde desteklemektedir.
10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Sayfa 54 Cevapları
Performans Görevi – Safsata Türleri Afişi
Safsata Nedir?
Safsata, görünüşte doğruymuş gibi görünen fakat mantıksal olarak geçerli olmayan akıl yürütmelerdir. İnsanların yanlış düşüncelere yönelmesine ve hatalı çıkarımlar yapmasına neden olur.
Safsata Türleri ve Örnekleri
1. Kişiye Saldırı (Ad Hominem)
- Örnek: “Onun fikrine güvenme, derslerinde başarısız.”
- Etkisi: Tartışmalar fikirlerden çok kişilere yönelir.
- Çözüm: Fikirleri, kişisel özelliklerden bağımsız değerlendirmek.
2. Otoriteye Başvurma
- Örnek: “Bu ürün çok kaliteli çünkü ünlü bir oyuncu kullanıyor.”
- Etkisi: İnsanlar gerçek bilgi yerine otoritelere inanır.
- Çözüm: Kanıt ve bilimsel bilgiye yönelmek.
3. Çoğunluğa Uyum (Popülerlik)
- Örnek: “Herkes bu telefonu alıyorsa en iyisi budur.”
- Etkisi: Bireysel düşünce yerine sürü psikolojisi gelişir.
- Çözüm: Kendi ihtiyaçlarına göre araştırma yapmak.
4. Yanlış Neden-Sonuç
- Örnek: “Yağmurdan sonra hasta oldum, demek ki yağmur hastalık yapar.”
- Etkisi: Gerçek nedenler göz ardı edilir.
- Çözüm: Olaylar arasındaki ilişkileri mantıkla sorgulamak.
5. Genelleme
- Örnek: “Bir kez başarısız oldum, ben bu işi asla yapamam.”
- Etkisi: Yetersiz örneklerden haksız sonuçlar çıkarılır.
- Çözüm: Daha çok örnek ve güvenilir veri toplamak.
Safsataların Toplumsal Zararları
- İnsanların aldatılmasına yol açar.
- Yanlış bilgilerin yayılmasına sebep olur.
- Toplumda kutuplaşmayı ve adaletin zayıflamasını doğurur.
Çözüm Önerileri
- Eleştirel düşünceyi geliştirmek,
- Doğru bilgiye araştırma yoluyla ulaşmak,
- Söz ve davranışta tutarlı olmak,
- İnsanların fikirlerine saygıyla yaklaşmak.
Slogan: “Safsataya Kanma, Mantığa Sarıl!”