1. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 122-123-124-125-126-127-128-129 Cevapları Ata Yayıncılık

3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme

A. Ünitenin kavramları ile ilgili aşağıdaki bulmacayı çözünüz.

(DARÜLACEZE) 1. Düşkünler evi.
(ASAKİRİNİZAMİYE) 2. Sultan II. Mahmut Dönemi’nde kurulan düzenli ordu.
(BEDELİASKERİ) 3. Osmanlı Devleti’nde askerlik hizmeti yapmayan ahalinin ödediği bedel. Askerlik bedeli.
(İHTİLAL) 4. Bir ülkenin siyasal, sosyal ve ekonomik yapısını veya yönetim düzenini değiştirmek amacıyla kanunlara uymaksızın cebir ve kuvvet kullanarak yapılan geniş halk hareketi, devrim.
(LİBERALİZM) 5. Bireysel özgürlük üzerine kurulan bir siyasi felsefe veya dünya görüşü. Serbestlik.
(MİLLİYETÇİLİK) 6. Maddi ve manevi açılardan millet ve ülkesinin çıkarlarını her şeyin üstünde tutma anlayışı, ulusçuluk, ulusalcılık.
(MİSYONER) 7. Bir dini, özellikle Hıristiyanlığı yaymakla görevli kimse.
(DEVRİM) 8. Belli bir alanda hızlı, köklü ve nitelikli değişiklik.
(ÜRETİM) 9. Belirli faaliyet ve işlemler sonucu yeni bir mal veya hizmet meydana getirme, istihsal, tüketim karşıtı.
(SANAYİ) 10. Ham maddeleri işlemek, enerji kaynaklarını yaratmak için kullanılan yöntemlerin ve araçların bütünü, işleyim, uran, endüstri.
(SOYKIRIM) 11. Bir insan topluluğunu ulusal, dinsel vb. sebeplerle yok etme.
(MUTLAKİYET) 12. Hükümdarın bütün siyasal kudreti elinde bulundurduğu yönetim biçimi.
(REDİF) 13. Sultan II. Mahmut Dönemi’nde vilayetlerde ücretli asker ihtiyacını azaltmak için kurulan askerî birliklere verilen genel ad.
(TELGRAF) 14. İki merkez arasında, kararlaştırılmış işaretlerin yardımıyla yazılı haberlerin veya belgelerin iletimini sağlayan bir telekomünikasyon düzeni.

B. Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1 ve 2. soruları aşağıdaki infografiğe göre cevaplayınız.

1. Bu infografikten hareketle,
I. Fransa genelde Afrika’nın kuzeyinde soykırım eylemlerinde bulunmuştur.
II. Fransa, birçok bölgede insanlık suçu işlemiştir.
III. Fransa devleti soykırım faaliyetlerine destek vermiştir
yargılarından hangileri söylenebilir?

A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve II. D) II ve III. E) I, II ve III.
Cevap: D

2. Fransa’nın sömürgecilik faaliyetleri ile ilgili olarak;
I. XVI. yüzyıldan itibaren yoğunluk kazanmıştır.
II. Afrika kıtası en çok etkilenen bölgelerden biri olmuştur.
İIL Sömürgecilik faaliyetleri esnasında şiddet ve baskıya başvurmuştur
yargılarından hangileri söylenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II. C) I ve II. D) II ve III. E) I, II ve III.
Cevap: E

3. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yapılan aşağıdaki ıslahatlardan hangisinin merkezî otoriteyi güçlendirmeye yönelik olduğu söylenemez?

A) Tercüme odalarının kurulması
B) Telgraf iletişimine yönelik çalışmalar yapılması
C) Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması
D) Demir yolu ulaşımının yaygınlaştırılması
E) Eğitim ve sağlık alanında hizmet veren kurumların devlet kontrolüne alınması
Cevap: A

4. Sultan II. Mahmut Dönemi’nde Yeniçeri Ocağı kaldırılmıştır.
Bu durumun;
I. Savaşlarda uğranan hezimetlerin sona ermesi,
II. Devşirmelerin yönetimdeki etkinliklerinin azalması,
III. Nizam-ı Cedit adıyla yeni bir ordunun kurulması,
IV. Merkezî otoritenin güçlenmesi yönünde önemli bir engelin ortadan kaldırılması
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?

A) I ve II. B) I ve III. C) II ve IV. D) II, III ve IV. E) I, II, III ve IV.
Cevap: C

5. Aşağıda verilen Osmanlı eğitim kurumlarından hangisi Sultan II. Abdülhamit Dönemi’nde eğitimöğretim faaliyetlerine başlamamıştır?

A) 3anayi-i Nefise Mektebi
B) Ziraat ve Baytar Mektebi
C) Gülhane Tababet Tatbikatı Mektebi
D) Mekteb-i Mülkiye
E) Mekteb-i Hukuk-u Şahane
Cevap: D

6. Yukarıda görseli de verilen Nizam-ı Cedit ordusu ile ilgili,
I. Yeniçeri Ocağı’na alternatif olarak kurulmuştur.
II. Masrafları için özel bir hazine oluşturulmuştur.
III. Sultan II. Mahmut Dönemi’nde faaliyet göstermiştir
yargılarından hangileri söylenebilir?

A) Yalnız I. B) Yalnız III. C) I ve II. D) II ve III. E) I, II ve III.
Cevap: C

7. Aşağıda verilenlerden hangisi Sanayi İnkılabı sonrası ortaya çıkan endüstriyel üretim tarzı ile ilgili değildir?

A) İş bölümünde geleneksel yöntemlerden yararlanılır.
B) Üretimde gelişmiş teknolojiler kullanılır.
C) Tarımsal faaliyetlerde bilimsel metotlar uygulanır.
D) Üretim fabrikalarda, satışlar iç ve dış pazarlarda yapılır.
E) Üretim fabrikalarda, seri hâlde ve yüksek miktarlarda yapılır.
Cevap: A

8. Fransız İhtilali öncesi bazı aydınların düşüncesine göre, bir devlet kurulacak veya yenilenecekse bunu sağlamak için halk temsilcilerinden oluşan kurucu bir meclisin yasama, yürütme ve yargı yetkilerini de elinde bulundurması gerekiyordu.
Aydınların savunduğu bu düşünceler;
I. demokrasi,
II. hukukun üstünlüğü,
III. anayasal düzen
kavramlarından hangilerinin işlerlik kazanmasını sağlamıştır?

A) Yalnız I. B) Yalnız III. C) I ve II. D) II ve III. E) I, II ve III.
Cevap: E

9. Yanda verilen karikatürden hareketle;
I. Sömürgeci devletler, Afrika’nın yer altı zenginliklerine yönelmişlerdir.
II. Sömürgecilik faaliyetlerinden Afrika Kıtası olumsuz etkilenmiştir.
III. Sömürgeci devletler insancıl yaklaşımlardan uzaktırlar
yargılarından hangilerine varılabilir?

A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) Yalnız III. D) I ve III. E) I, II ve III
Cevap: E

10. Osmanlı padişahlarından Sultan II. Abdülhamit Dönemi’nde hayata geçirilen;
I. Darülaceze,
II. Yoksul aylığı,
III. Tekaütlük sistemi
kurum veya uygulamalarından hangilerinin günümüzde de varlığını sürdürdüğü söylenebilir?

A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve II. D) II ve III. E) I, II ve III.
Cevap: E

11. Fransız İhtilali ile Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne etkileri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Sınırları içerisinde milliyetçi isyanlar çıkmıştır.
B) Ülke sınırları içerisinde din ve mezhep kavgaları yaygınlaşmıştır.
C) AvrupalI devletlerin, ülke topraklarına yönelik sömürgeci emelleri ivme kazanmıştır.
D) El tezgâhlarına dayalı sanayisi zamanla çökme noktasına gelmiştir.
E) Siyasi, askerî ve ekonomik sorunları artmıştır.
Cevap: B

12. 1789’da Fransa’da başlayan ihtilal, kısa sürede dünya genelinde önemli etkilere yol açmıştır.
Buna göre Fransız İhtilali’nin;
I. Sosyal yapı, il. Siyasal yapı,
III. Dinî yapı
alanlarından hangilerinde bir değişime yol açtığı savunulabilir?

A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve II. D) II ve III. E) I, II ve III.
Cevap: C

13. “AvrupalIlar geldiklerinde onların elinde İncil, bizim elimizde ise topraklarımız vardı. Bize gözlerimizi kapatıp dua etmeyi öğrettiler. Gözlerimizi açtığımızda baktık ki İncil bizde, topraklarımız ise onlardaydı.”
Jomo Kenyatta
Kenya Kurucu Devlet Başkanı Jomo Kenyatta’nın yukarıdaki sözleri ile ilgili;
I. Kenya’nın zamanla sömürge durumuna düştüğü,
II. Kenya halkının kültür asimilasyonuna uğradığı,
III. Avrupalıların, sömürgecilik faaliyetlerinde dini araç olarak kullandığı
yargılarından hangileri söylenebilir?

A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) Yalnız III. D) I ve II. E) I, II ve III.
Cevap: E

14. Aşağıdakilerden hangisinin Sultan III. Selim Dönemi ile ilgili olduğu söylenemez?

A) Nizam-ı Cedit B) Sekban-ı Cedit C) Selimiye Kışlası
D) İrad-ı Cedit E) Kabakçı Mustafa İsyanı
Cevap: B

15. Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyıldan itibaren demir yolu ağına ağırlık vermesinde;
I. Ulaşım imkânlarını geliştirmek,
II. Cepheye asker ve malzeme sevk edilmesini hızlandırmak,
III. Devlet otoritesini uzak bölgelere kadar ulaştırmak,
IV. Halkın demokratik isteklerine yardımcı olmak amaçlarından
hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?

A) I ve II. B) II ve III. C) I, II ve III. D) II, III ve IV. E) I, II, III ve IV.
Cevap: C

16. Aşağıda verilenlerden hangisi Fransız İhtilali sonrasında etkin hâle gelen milliyetçilik akımı neticesinde Osmanlı topraklarında çıkan isyanlar arasında gösterilemez?

A) Mısır İsyanı B) Yunan İsyanı C) Sırp İsyanı
D) Bulgar İsyanı E) Karadağ İsyanı
Cevap: A

C. Aşağıdaki soruları metin ve görselden hareketle cevaplayınız.

Asâkir-i Mânsûre-i Muhammediye

Osmanlı İmparatorluğu’nun genişlemesinde büyük rol oynamış olan Yeniçeri Ocağı iki yüzyılı aşkın bir süre sorunsuz bir şekilde idare olundu. Yeniçeri Ocağı’na XVI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren i teşkilat düzeni ihlal edilerek dışarıdan esnaf ve köylüler asker olarak alınmaya başlandı. İşleri askerlik olan yeniçeriler bundan sonra askerî talim ve eğitim yerine kahvecilik, kayıkçılık, tellallık ve hamallık gibi işlerde çalışmaya başladılar. Öte yandan yeniçeri ağaları; ölmüş, firar etmiş yeniçerileri de görev yapıyor gibi göstererek devletten menfaat sağladılar. (…)

Bu bozulmayı gören padişah ve devlet adamları sorunu ortadan kaldırmak için tedbirler almak istedilerse de yeniçeri isyanlarıyla karşılaştılar. (…) Yeniçeriler sorunu 1826 yılına kadar devam ettive^ ocağın artık iflah olmayacağı görülerek kaldırılmasına karar verildi. 15 Haziran 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. Yerine “Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye,” adıyla Devlet-i Âliyye’nin sonuna kadar devam eden ilk eğitimli ordusu kuruldu. Her yönden Nizam-ı Cedit ordusuna benzeyen bu kalıcı ordu, günümüz modern Türk ordusunun nüvesi sayılabilir. Yeni ordunun giderleri için “Mansure Hâzinesi” adıyla bir hazine kurulmuş, böylece devletin hâzinesine yük olmaktan kaçınılmıştır.

1. Sultan II. Mahmut’un Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmasının sebepleri nelerdir?
Cevap: Sultan II. Mahmut, Yeniçeri Ocağı’nın disiplinsizliği, askeri etkinliğini yitirmesi ve isyanları nedeniyle ocağı kaldırmıştır.

2. Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye ordusunun genel özeillkleri ile ilgili neler söylebilirsiniz?
Cevap: Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye ordusu, Nizam-ı Cedit reformlarına dayalı olarak kurulmuş, eğitimli ve düzenli bir ordu olup, Yeniçeri Ocağı’nın yerini almıştır.

Ç. Aşağıda verilen ifadelerin başına ifade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

1. (D) Osmanlı Devleti’nde ilk demir yolu hattı Kahire ve İskenderiye arasında inşa edilmiştir.
2. (Y) Osmanlı Devleti’nde tıp alanında eğitim veren Sanayi-i Nefise Mektebi, Sultan II. Mahmut Dönemi’nde açılmıştır.
3. (D) Osmanlı Devleti’nde, kaymakam, kaza ve mal müdürü gibi üst düzey devlet memuru yetiştirmek amacıyla 1859’da Mekteb-i Mülkiye eğitim faaliyetlerine başlamıştır.
4. (Y) Osmanlı Devleti, ilk kez Sultan I. Mahmut Dönemi’nde Avrupa’yı örnek alarak askerî alanda ıslahat yapmıştır.
5. (D) Osmanlı Devleti’nde, Sultan II. Mahmut Dönemi’nde zorunlu eğitimin temelleri atılmıştır.

D: Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazınız.

1. Yeniçeri Ocağı Vaka-i Hayriye de denilen olay ile ortadan kaldırılmış, bu ocağın yerine Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye adıyla yeni bir ordu kurulmuştur.
2. Sultan II. Abdülhamit Dönemi’nde, devlet memurlarının emekli olmaları veya vefatları durumunda eş ve çocuklarına bağlanacak maaşların belli bir düzene sokulması amacıyla tekaüd sandığı kurulmuştur.
3. Osmanlı Devleti’nde Avrupa tarzı eğitim veren Mühendishane-i Bahr-i Hümâyun aynı zamanda günümüz Deniz Harp Okulunun temelini oluşturmuştur.
4. Sultan II. Abdülhamit Dönemi’nde açılan Darülaceze; engelli, yaşlı, kimsesiz, fakir, âciz, öksüz veya yetim vatandaşların barınıp korunması ve tedavisi için kurulmuştur.
5. XVI. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan, çok sayıda çalışanı bir araya toplayan, mekanik güç kaynakları ve büyük ölçüde el emeği kullanan üretim birimi ve üretimde bu yöntemin geçerli olduğu döneme Manifaktûr Dönem denmiştir.

E: Aşağıda verilen açık uçlu soruların cevaplarını defterinize yazınız.

1. Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne etkileri neler olmuştur?
Cevap: Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne etkileri, özellikle toprak kayıpları, iç isyanlar ve Avrupa’da yaşanan siyasi değişiklikler gibi bir dizi faktörü içerir.

2. Sultan II. Mahmut’un merkezî yönetimi güçlendirmek için yapmış olduğu faaliyetler nelerdir?
Cevap: Sultan II. Mahmut, merkezî yönetimi güçlendirmek için Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak, yeni düzenli askeri birlikler kurmuş ve Nizam-ı Cedit reformlarını uygulamıştır.

3. Osmanlı Devleti’nin ulaşım ve haberleşme gibi alanlarda çeşitli yatırımlar yapmasının sebepleri nelerdir?
Cevap: Osmanlı Devleti ulaşım ve haberleşme alanında yatırımlar yapmıştır çünkü bu, hızlı askeri hareketlilik, ticaretin artması ve merkezi yönetimin etkisinin genişlemesi için gereklidir.

4. Osmanlı Devleti’nde açılan azınlık okulları ile yabancı ve misyoner okulları hangi olumsuzluklara neden olmuştur?
Cevap: Azınlık okulları ve yabancı misyoner okulları, Osmanlı toplumunda etnik ve dini ayrımcılığa neden olmuş ve ulusal birliği zayıflatmıştır.

5. Sultan II. Abdülhamit Dönemi’nde, sosyal devlet yapısının geliştirilmesine yönelik yapılan çalışmalar nelerdir?
Cevap: Sultan II. Abdülhamit Dönemi’nde sosyal devlet yapısının geliştirilmesine yönelik çalışmalar, hastanelerin, okulların ve yardım kurumlarının kurulması gibi çeşitli insani hizmetleri içermiştir.