10. Sınıf Bir-Yay Türk Dili ve Edebiyatı 1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

1. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

1- Yukarıda verilen metin ve şiirden yola çıkarak edebiyat ve tarih arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.

Tarihle edebiyat arasındaki ilişki iki türlüdür. Birincisi geçmişte yazılmış edebiyat metinlerinin bugün yorumlanmayı bekleyen birer tarihî belge olmaları durumu. İkincisi ise geçmişi konu alan edebiyat metinlerinin bugünün insanı tarafından kaleme alınmasıdır. Her iki durumda da bu edebiyat metinlerini hangi bakış açısı ile değerlendirirsek değerlendirelim bütün görüşlerin öznellikten sıyrılması mümkün değildir. Yukarıdaki parçalarda da toplumu derinden etkileyen önemli tarihi olayların edebi eserlere yansıması vardır. Tarihi olaylar edebiyatta geniş yer tutmaktadır. Edebi eserlerin beslendiği kaynakların başında tarihi olaylar gelmektedir.

2. Türk edebiyatının ana dönemleri nelerdir? Bu dönemlerin ayrılmasında etkili olan unsurlar nelerdir? Açıklayınız.

Edebiyatın Bölümleri

• İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı
• İslamiyet Dönemi Türk Edebiyatı
• Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı

Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasındaki ölçütleri şu başlıklar altında inceleyebiliriz:

• Dil anlayışı
• Dil coğrafyası
• Kültürel farklılaşma
• Dinî hayat
• Sanat anlayışı

3. Aşağıdaki metinlerin Türk edebiyatının hangi ana dönemlerine ait olduğunu tespit ediniz.

a. Cumhuriyet dönemi
b. Halk edebiyatı - dini tasavvufu edebiyat
c. Divan edebiyatı
ç. İslamiyet öncesi yazılı dönem

4. Aşağıda verilen eserlerle dönemleri doğru şekilde eşleştiriniz.

a.3, b.4, c.2, ç.1, d.5

a. Divan-ı Hikmet 3. Geçiş Dönemi
b. Leyla ile Mecnun 4. Divan Edebiyatı
c. Kök Türk Kitabeleri 2. Yazılı Dönem
ç. Alp Er Tunga Sagusu 1. Sözlü Dönem

5. Aşağıda verilen alfabeler ile bunların harflerini doğru şekilde eşleştiriniz.

a.1, b.4, c.2, ç.3

6. Aşağıdaki tabloda boş bırakılan yerleri, Türkiye Türkçesinin tarihî gelişimine göre doğru şekilde doldurunuz.

• Eski Türkçe
• Orta Türkçe
• Batı Türkçesi
• Türkiye Türkçesi

7. Aşağıdaki metinde ayraçla boş bırakılan yerlere, uygun noktalama işaretlerini getiriniz.

Türkçe (,) 1300 yıldan fazla bir zamandır yazı dili olarak takip edilebilmektedir (.) Bu özelliğiyle günümüzde konuşur sayısı ve yaygınlığı ön sıralarda bulunan İngilizce (,) Fransızca (,) İtalyanca (,) Almanca ( ,) Japonca gibi dillerden daha erken dönemlere ait belgeleri bulunan Türkçenin (;) yazıyla takip edilemeyen dönemleri de tahminen günümüzden 7-8 bin yıl geriye gitmektedir (.) Bu tahmin (,) şu anki bilgilerimize göre insanlığa yazıyı armağan eden Sümerlerden kalan tabletlerde geçen ve Türkçe ile ortak olan sözler esas alınarak yapılmaktadır (.) Sümerce ile Türkçe arasındaki bu 168 ortak söz ayrıca Türklerin MÖ 4000’li yıllarda Türkiye’nin doğusunda bulunduklarının da bir kanıtıdır (.)

8. Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışlarını bularak düzeltiniz.

Koyu ile belirttiğimiz ve altını çizdiğimiz kelimeler ayrı yazılarak düzeltilecektir.

Türkiye’deki kullanıcılarının dünya ortalamasına göre üstsıralarda bulunduğu göz önüne alındığında sosyal medya, Türkçe’nin kullanımı açısından yeni ve yaygın bir ortam olarak öneçıkmaktadır. Sınırlı sayıda harfin kullanılabildiği ortamlarda sözcüklerde ünlü harfleri yazmadan yalnızca ünsüzlerle yazışma, büyük harf ile ilgili kurallara aykırılık, sözcüklerin yazımında özensizlik gibi olumsuzluklar dikkat çekmektedir. Kısa mesajlardaki karakter sınırlaması bahanesiyle ünlü harfleri kullanmadan yazma eğiliminin herhangi bir karakter sınırlaması olmayan akıllı telefonlardaki iletişim uygulamalarındada sürdürülmesi dikkatçekicidir. Cep telefonlarından kısamesaj gönderirken, sanal ortamdaki söyleşi programlarını kullanırken başvurulan bu kuraldışı yazışma biçimleri sosyal medyada daha hızlı yayılmaktadır. Sanal söyleşide iki kişi arasında kalan yazışma, sosyal medyada paylaşımla yüzlerce, binlerce kişiye ulaşmaktadır. Buda sosyal medyanın dilin kullanılması açısından özen gösterilmesi gereken yeni ve önemli bir iletişim ortamı olduğunu göstermektedir.

9. ................... edebiyat inceleme ve araştırmaları ile tanınmıştır. Yazmış olduğu Resimli Türk Edebiyatı tarihi edebiyat araştırmacılarının başucu kaynaklarından biridir. Türkçeye ve Türk diline hizmet eden yazarın diğer önemli bir eseri ................... adlı denemelerden oluşan eseridir. Yazar, Yahya Kemal’in ölümünden sonra bütün eserlerini derleyerek yayına hazırlamıştır. Yahya Kemal Enstitüsünü kurmuş burada çalışmalarda bulunmuştur. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Mehmet Kaplan – Nesillerin Ruhu
B) Nihad Sami Banarlı – Türkçenin Sırları
C) Fuat Köprülü – Türk Edebiyatı Tarihi
D) Kenan Akyüz – Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri
E) Faruk K. Timurtaş – Tarih İçinde Türk Edebiyatı

10. Kök Türk dönemine ait olan eser, Türk adının ilk geçtiği yer olarak bilinmektedir. Tonyukuk, Bilge Kağan ve Kültigin adana yazılan abidelerden oluşmaktadır. Eserde dönemin siyasi mücadeleleri ve öğütler yer almaktadır. Danimarkalı bilim insanı Thomsen tarafından okunan abideler Türk kültür tarihinin en önemli eserlerinden biridir.
Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi
B) Kök Türk Kitabeleri
C) Altun Yaruk
D) Sekiz Yükmek
E) Irk Bitig

11. Dünyada en çok konuşulan beş dilden biri olan Türkçe, büyük bir coğrafyada kullanılmaktadır. Orta Asya’dan Orta Avrupa’ya kadar geniş bir coğrafyada yaşayan Türkler tarih içinde tanıştıkları çeşitli kültürler, yaşadıkları siyasi değişmeler sonucunda farklı alfabeler kullanmışlardır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi Türklerin kullandığı alfabelerden biri değildir?
A) Arap B) Kiril C) Latin D) Çin E) Orhun