10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 106 Cevapları Meb Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Şairin “Bend-i kemend-i aşk” ifadesiyle kastettiği ne olabilir? Açıklayınız.
Cevap: : Bu ifade “aşk kemendinin bağı” anlamına gelir. Aşk, insanı esir alır ve adeta onu hapseder. Burada da şair sevgiliye bir kementle sımsıkı bağlı olduğunu söylemektedir. Ve kendisini de ancak bu durumda olanların anlayabileceğini söylemektedir.

2. Okuduğunuz gazelin temasını belirleyiniz.
Cevap: Gazelin teması aşk acısı, aşktan dolayı çekilen sıkıntı, ızdıraptır.

3. Şiirde ahengi sağlayan ögeleri belirleyerek bunların şiire katkısını değerlendiriniz.

Ahengi sağlayan unsurlar şunlardır:

• “Olan bilür” ifadesi her beyitte tekrar edilerek ahenk sağlanmıştır.
• “âr” sesi ile zengin uyak sağlanmıştır. (Uzun a yani â iki harf sayılır.)
• Şiir aruz ölçüsüyle yazılmıştır.

4. Metni dil ve anlatım açısından değerlendiriniz.
Cevap: Metinde Arapça-Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü süslü ve ağır bir dil kullanılmıştır. Bu durum, şiirin günümüz için anlaşılmasını zorlaştırmıştır. “Servi” gibi divan edebiyatı mazmunlarına yer verilmiştir.

5. Gerek âşık şiirinin gerekse divan şiirinin yetkin örneklerinin çoğunlukla devletin yükselme döneminde verilmiş olmasını yazıldığı dönemin edebî, siyasi, toplumsal ve kültürel şartlarının esere etkileri açısından değerlendiriniz.
Cevap: Bu durum bir ülkede sanatın ileriye gitmesi için yaşanılan ülkenin huzurlu ve refah içinde yaşanılan bir ülke olması gerektiğini ortaya koyar. Kaos ve kargaşanın hâkim olduğu bir ülkede sanat ve edebiyat da ileriye gidemeyecektir. Gelişmiş bir kültür-sanat ortamının ve üretimin ilk şartı ortamın sanat üretmeye elverişli olmasıdır.

6. Baki’nin gazeli ile Karacaoğlan’ın koşmasını aşağıdaki tabloda verilen özellikler açısından karşılaştırınız.

Ait olduğu şiir geleneği

• Gazel: Divan şiiri
• Koşma: Halk şiiri

Ölçü

• Gazel: Aruz ölçüsü
• Koşma: Hece ölçüsü

Nazım birimi

• Gazel: Beyit
• Koşma: Dörtlük

Tema

• Gazel: Aşk acısı, ayrılık, sevgili, yalnızlık, gurbet gibi daha çok lirik temalar.
• Koşma: Aşk acısı, ayrılık, sevgili, yalnızlık, gurbet gibi daha çok lirik temalar.