10. Sınıf İlke Tarih 4. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

4. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

A. Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz

1. I. Devletin teokratik bir yapıya sahip olması,
II. Divânda alınan kararların İslam dinine uygun hâle getirilmesi,
III. Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin ivme kazanması
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri Osmanlı Devleti’nde “ilmiye sınıfının” öneminin artmasına neden olmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E

2. Anadolu’nun önde gelen sûfilerinden biri olan Hacı Bayrâm-ı Veli’nin;
I. konar-göçer Türkmenlerin yerleşik hayata geçmelerine büyük katkı sağlaması,
II. tasavvuf alanında önemli çalışmalarda bulunması,
III. birçok sûfî yetiştirerek Anadolu ve Rumeli’ye göndermesi
faaliyetlerinden hangisi ya da hangileri Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına katkı sağlamıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E

3. Aşağıda verilenlerden hangisi “ilmiye sınıfı” içerisinde yer almaz?
A) Şeyhülislam B) Reisülküttap C) Kazasker D) Müderris E) Kadı
Cevap: B

4. Aşağıda verilenlerden hangisi Klasik Dönem Osmanlı sanatları arasında gösterilemez?
A) Resim B) Hat C) Ahşap işlemeciliği D) Dokumacılık E) Çinicilik
Cevap: A

5. I. Şehrin cami, bedesten ve imaret gibi kurumların etrafında yoğunlaşması,
II. Şehirlerin genelde ticari faaliyetlerinin yoğunlaştığı güzergâhlar üzerinde kurulması,
III. Önemli mahalle ve sokaklara gayrimüslim unsurların yerleşmelerine izin verilmemesi
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri Osmanlı şehir planlamacılığı ile ilgilidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

6. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı mimarisinin eserleri arasında gösterilemez?
A) Gevher Nesibe Darüşşifası B) Rüstem Paşa Bedesteni
C) Edirne Üç Şerefeli Cami D) İznik Medresesi
E) Bursa Ulu Cami
Cevap: A

10. Sınıf İlke Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 114 Cevabı

B. Aşağıda verilen görsellerin altına hangi sanat dalı ile ilgili olduğunu yazınız.

1. Çinicilik
2. Dokumacılık
3. Hat Sanatı
4. Kakmacılık

C. Aşağıda verilen ifadelerin başına doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız

(Y) 1. Osmanlı Devleti’nde kazaskerler seyfiye sınıfı içinde yer almaktadır.
(D) 2. Medreseler, en önemli Osmanlı örgün eğitim kurumlan arasındadır.
(Y) 3. Türk dünyasında yetişmiş olan bilim insanlarından Akşemseddin astronomi çalışmalarıyla ün kazanmıştır.
(D) 4. Osmanlı Devleti’nde ahşap işçiliğiyle uğraşan sanatkârlara “neccar” denilirdi.
(D) 5. Osmanlı Devleti’nde kitabi kültür (divân edebiyatı) padişahların desteği ile gelişmiştir.

Ç. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazınız.

1. Mimar Sinan’ın İstanbul’daki çıraklık eseri Şehzade Cami yine İstanbul’da inşa ettiği kalfalık eseri Süleymaniye Cami Edirne’deki Selimiye Cami ise ustalık eseridir.

2. Osmanlı Devleti’nde ilmiye sınıfı üyelerinden kazasker divanda adli ve askerî işlerden; taşrada ise adli ve idari işlerden kadı sorumludur.
3. Osmanlı’da güzel yazı yazma sanatına hat bu sanatla uğraşanlara ise hattat denir.
4. Osmanlı padişahlarından Fatih Sultan Mehmet Avnî mahlası ile şiirler yazmıştır.
5. Türk dünyasının yetiştirmiş olduğu en önemli isimlerden biri olan Uluğ Bey Semerkant şehrinde bir rasathane inşa etmiştir. Onun öğrencilerinden Ali Kuşçu ise Osmanlı eğitim sisteminin gelişmesine katkıda bulunmuştur.

D. Aşağıdaki açık uçlu soruların cevaplarını defterlerinize yazınız.

1. Medreselerin Osmanlı Eğitim Sistemine Katkıları Neler Olmuştur?
Medreseler, devletler tarihinde önemli bir yere sahiptir. Çünkü sosyal bilimler ve fen bilimleri hem toplumların hem de devletlerin gelişmesi için gereklidir. Bilimin yuvası da medreseler olmuştur. Büyük Selçuklu Devleti’nden miras kalan medrese sistemi, Osmanlı Devleti’nde de devam ettirilmiştir.

Medreseler, Osmanlı eğitim sistemine katkı sağlamıştır. Medreselerin Osmanlı eğitim sistemine katkıları, sosyal bilimler ve fen bilimleri alanında gelişmelerin yaşanmasıyla bilim insanlarının yetişmesi, devlet adamlarının yetişmesi, ülkenin kalkınması ve gelecek nesillerin teminat altında olması şeklinde gerçekleşmiştir. Osmanlı medreseleri, cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte laik bir düzen için yapılan inkılaplar nedeniyle feshedilmiştir. Modern ve çağdaş okulların kurulması söz konusu olmuştur.

2. Osmanlı’da Medreselerin Eğitim Dünyasına Katkıları Neler Olmuştur?
Osmanlı’da medreseler önemli bir yere sahiptir. Eğitim ve öğretim sistemlerinin tatbik edildiği ve daha çok öğretim faaliyetlerinin yapıldığı, müderrislerin en üst düzeyde öğrenim verdiği kurumlar olarak tarihte yerini alan medreseler cumhuriyetle birlikte kapatılmıştır.

Osmanlı’da medreselerin eğitim dünyasına katkısı, sosyal bilimler ve fen bilimleri alanında yaşanmıştır. Tarih, coğrafya, felsefe, sosyoloji, mantık, matematik, fizik, kimya, biyoloji, geometri alanlarında önemli eserler ve bilim insanları ortaya çıkarmıştır. Osmanlı’da bilim insanlarının yetişmesine, devlet adamlarının göreve gelmesine katkısı olmuştur. Böylece insan yetiştirmenin önemi uzun müddet büyük güç olarak liderlik yapan Osmanlı Devleti için çok önemli olmuştur.

3. Osmanlı hakimiyeti ile birlikte Rumeli’deki şehirlerde mimari açıdan ne gibi gelişmeler yaşanmıştır.

Osmanlı Devleti fetih politikaları yönüyle mimari açıdan şehirler Osmanlı çehresinin oluşmasını zamanla sağlamışlardır. Bu bakımdan Osmanlı hakimiyetinin Rumeli topraklarında mimari açıdan hissedilmeye başlanması uzun sürmemiştir. Osmanlı mimarisi taş dokusunu şehre yansıtmayı başarmıştır.

Osmanlı Devleti’nin Rumeli hakimiyetinden sonra şehirlerde han, hamam, cami, medrese, kütüphane, külliye, cami, mescid, köprü, çeşme gibi eserlerin yapılmasıyla Osmanlı dokusu işlenmiştir. Bu şehirlerde minarelerin yükselmesi, kubbelerin ortaya çıkması ve cumbalı evlerin varlığı Osmanlı şehri olarak Rumeli şehirlerini öne çıkaran dokunuşlar haline gelmiştir. Rumeli şehirleri her bakımdan günümüzde de bu konumunu korumaktadır.

4. Osmanlı coğrafyasında sözlü kültürün toplum hayatına etkileri neler olmuştur?
Osmanlı tarihinde en önemli kültür etkilerinden biri de sözlü kültürün toplum hayatına etkisi olmuştur. Toplum hayatında destanların, masalların ve diğer sözlü kültür eserlerinin yaygın olarak halkla buluşması ve bu eserlerin halk tarafından benimsenmesi kültürün aktarılmasında ve yaşanmasında çok etkili olmuştur.

Osmanlı coğrafyasında sözlü kültürün varlığı toplumda yeni nesillerin yetişmesini, kültürün korunmasını, kültür değerlerinin öğrenilmesini sağlamıştır. Bu da Osmanlı kültür değerlerinin uzun yıllar varlığını korumasını sağlamıştır. Toplum hayatını şekillendiren ve yönlendiren en önemli unsur kültür olarak bilinmektedir. Sözlü kültür de kendiliğinden yayılan bir kültür olarak tarihi bir şuur kazandırmaktadır.

5. Osmanlı hakimiyeti ile birlikte Rumeli’deki şehirlerde mimari açıdan ne gibi gelişmeler yaşanmıştır.
Osmanlı Devleti fetih politikaları yönüyle mimari açıdan şehirler Osmanlı çehresinin oluşmasını zamanla sağlamışlardır. Bu bakımdan Osmanlı hakimiyetinin Rumeli topraklarında mimari açıdan hissedilmeye başlanması uzun sürmemiştir. Osmanlı mimarisi taş dokusunu şehre yansıtmayı başarmıştır.

Osmanlı Devleti’nin Rumeli hakimiyetinden sonra şehirlerde han, hamam, cami, medrese, kütüphane, külliye, cami, mescid, köprü, çeşme gibi eserlerin yapılmasıyla Osmanlı dokusu işlenmiştir. Bu şehirlerde minarelerin yükselmesi, kubbelerin ortaya çıkması ve cumbalı evlerin varlığı Osmanlı şehri olarak Rumeli şehirlerini öne çıkaran dokunuşlar haline gelmiştir. Rumeli şehirleri her bakımdan günümüzde de bu konumunu korumaktadır.

6. Uluğ Bey’in Türk Dünyasına Ne Gibi Katkıları Olmuştur?
Uluğ Bey, 14. ve 15. yüzyıl bilim insanlarından biridir. Timur Devleti topraklarında yaşamıştır. Timur’un torunu olduğu da bilinmektedir. Gök bilimi ile ilgilenen alimlerden biri olarak bilimsel çalışmalar ve araştırmalar yapmıştır. Astronomi alanında yaptığı çalışmalar bilim dalının temellerini de oluşturmaktadır.

Coğrafya, Gök Bilimi ile ilgili yaptığı çalışmalar yer ve yön bulma bakımından yeni bir çığır açmıştır. Bu bakımdan gemicilik ve denizcilik faaliyetlerinin gelişmesini sağlamıştır. Haritalar ve yer-yön tahminlerinin yapılmasında temeller oluşturmuştur. Ay ve yıldızların hareketlerini gösteren tablolar yapmıştır. Ay ve yıldızların hareketi ile ilgili olarak dersler vermiştir. Uluğ Bey’in Türk dünyasına olan katkıları,