10. Sınıf Meb Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 102-104 Cevapları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 102 Sıra Sizde Etkinliği Cevapları

Soru: Birinci ve ikinci metinleri okuyunuz, üçüncü metni dinleyiniz. Metinlerden faydalanarak aşk temasının farklı dönemlerde ele alınışında nasıl bir değişim ve dönüşüm yaşandığına dair çıkarımlarınızı yazınız.

Cevap: Klasik Türk edebiyatında aşk, genellikle ilahi bir yolculuk olarak görülmüş; insanın Tanrı’ya ulaşma isteğini ve ruhsal arınmayı simgelemiştir. Nedim’in şiirinde ise aşk, bu ulvî anlamdan uzaklaşarak beşerî bir zarafet ve duygusal incelik kazanmıştır. Sevgilinin güzelliği, narinliği ve estetiği ön plana çıkmıştır. Erdem Bayazıt’ın “Bulmak” şiirinde ise aşk, artık insanın kendini ve hakikati bulma süreci olarak ele alınmıştır. Böylece aşk, ilahi bir arayıştan beşerî duygulara, oradan da içsel bir maneviyat arayışına doğru dönüşmüştür.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 103 Sıra Sizde Etkinliği Cevapları

Soru: Okuduğunuz gazelde dönemin sosyal hayatına ait aşağıdaki ifadelerin günümüzde değişime uğrayıp uğramadığına dair tespitlerinizi yazınız.

• Aydınlatma aracı olarak kandil kullanılması: Değişti – artık elektrik, ampul ve LED ışıklar kullanılmaktadır.
• Haberleşmenin güvercinlerle yapılması: Değişti – telefon, internet ve sosyal medya iletişim aracı hâline gelmiştir.
• Ay ve Güneş’in Dünya’nın etrafında döndüğü düşüncesi: Değişti – bilimsel olarak Dünya’nın Güneş etrafında döndüğü bilinmektedir.
• Alışverişlerin pazar yerlerinde yapılması: Kısmen değişti – alışveriş merkezleri ve internet siteleri bu işlevi üstlenmiştir.
• Sanata ve sanatkâra değer verilmesi: Değişmedi – sanat günümüzde de önemini korumaktadır.
• Eğlence meclislerinde dans edilmesi ve şiirlerin okunması: Kısmen değişti – eğlence biçimleri farklılaşmış olsa da şiir ve müzik önemini sürdürmektedir.

Soru: Kişinin kendini bilmesi neden önemlidir?

Cevap: Kişinin kendini bilmesi, nefsini tanımasını, davranışlarını dengelemesini ve olgun bir insan hâline gelmesini sağlar. Kendini bilen kişi, doğruyu yanlıştan ayırabilir ve çevresiyle daha uyumlu bir yaşam sürer.

Soru: Hacı Bayram-ı Veli’nin Sultan Murad’a verdiği öğütler ile “sen seni bil sen seni” sözleri arasında nasıl bir ilişki kurulabilir?

Cevap: Her iki metinde de insanın iç dünyasını tanıması, haddini bilmesi ve nefsini kontrol etmesi öğütlenmiştir. Hacı Bayram-ı Veli’nin sözleri, “sen seni bil sen seni” dizesindeki gibi kişisel farkındalık, tevazu ve bilgelik vurgusunu taşır.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 104 Sıra Sizde Etkinliği Cevapları

Soru 1: Klasik Türk şiirindeki güzelliğin kaynağı nedir?

Cevap: Klasik Türk şiirindeki güzelliğin kaynağı Allah’ın “Cemal”i, yani Mutlak Güzellik (Hüsn-i Mutlak) anlayışıdır. Şairler, dünyadaki her güzelliği bu ilahi güzelliğin bir yansıması olarak görmüşlerdir.

Soru 2: Divan edebiyatının Türk kültür ve medeniyetine katkıları nelerdir? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Divan edebiyatı, Türk kültürüne estetik bir dil, derin bir düşünce anlayışı ve maneviyat temelli bir sanat geleneği kazandırmıştır. Aşk, ahlak, adalet, sevgi ve tevazu gibi evrensel değerleri işleyerek toplumu bilinçlendirmiş, aynı zamanda şiir, musiki ve hat sanatı gibi alanlarda kültürel gelişime yön vermiştir. Bu yönüyle Divan edebiyatı, Türk medeniyetinin sanat ve düşünce mirasının temel taşlarından biri olmuştur.