10. Sınıf Meb Fizik Ders Kitabı Sayfa 24 Cevapları

10. Sınıf Fizik Kitabı Sayfa 24 Cevapları (MEB Yayınları 2025-2026)

1.3. Soru

Soru: Günümüzde mobilya ve metal işleme gibi birçok endüstride kullanılan CNC (bilgisayarlı sayısal kontrol) makineleri; malzemeleri yüksek hassasiyetle kesmek, şekillendirmek ve işlemek için kullanılmaktadır.

Görseldeki gibi “I” harfini çizmek için CNC makinesi A noktasından B noktasına harekete başlayarak 5 cm/s sabit hız büyüklüğü ile çalışacak şekilde programlanmıştır. “I” harfi tamamlandığında kola ait x–t grafiği şekildeki gibi olmaktadır.

Buna göre CNC kesim makinesinin:
a) x–t grafiğini yorumlayınız.
b) 3 s sonra bulunduğu konumu I harfi üzerinde çizerek gösteriniz.
c) Hareketi boyunca ortalama hızının büyüklüğünü ve ortalama süratini hesaplayınız.
ç) x–t grafiğinden yararlanarak v–t grafiğini çiziniz.

Cevaplar

a) x–t grafiğinin yorumu:

• 0–10 saniye arasında makine 0 cm’den 50 cm’ye doğru sabit hızla ilerler.
• 10–20 saniye arasında 50 cm’den tekrar 0 cm’ye geri döner.

Bu grafik, ileri ve geri sabit hızla yapılan doğrusal hareketi göstermektedir.

b) 3. saniyedeki konumu:
Hız 5 cm/s olduğuna göre 3 saniyede alınan yol = 5 × 3 = 15 cm.
Sporcu 3. saniyede x = 15 cm konumundadır.

c) Ortalama hız ve ortalama sürat:

• Toplam yer değiştirme = 0 cm (başlangıç ve bitiş aynı noktada).
• Toplam süre = 20 s → Ortalama hız = 0 ÷ 20 = 0 cm/s.
• Toplam yol = 50 cm gidiş + 50 cm dönüş = 100 cm.
• Ortalama sürat = 100 ÷ 20 = 5 cm/s.

ç) v–t grafiği:

• 0–10 saniye arası hız sabit +5 cm/s.
• 10–20 saniye arası hız sabit –5 cm/s.
• Grafik yatay iki doğruyla gösterilir.