10. Sınıf Meb Fizik Ders Kitabı Sayfa 68-70 Cevapları

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 68 Cevapları (MEB Yayınları)

1.5. Etkinlik – Serbest Düşme Hareketi

Soru 1: Yandaki karekodu kullanarak simülasyonu açınız.

Cevap: Karekod okutularak simülasyon açıldı ve deney başlatıldı.

Soru 2: “BAŞLAT” butonuna tıklayarak cismin ilk hızı sıfır olduğundaki hareketini inceleyiniz. Cismin belirlenen zamanlar için hızının ve yer değiştirmesinin büyüklüğünü Tablo 1’e yazınız.

Cevap: “BAŞLAT”a tıklanarak cismin ilk hızı sıfır olacak şekilde hareketi incelendi. Hız ve yer değiştirme değerleri tabloya kaydedildi.

Soru 3: Sayfanın solundaki “SIFIRLA” butonuna basarak simülasyonu sıfırlayınız.

Cevap: “SIFIRLA” butonuna basılarak simülasyon yeniden başlatıldı.

Soru 4: Sayfanın solunda yer alan hız butonu ile 10, 20 ve 30 m/s ilk hız değerlerini ayarlayarak simülasyonu tekrarlayınız. Tablo 1’de belirtilen zamanlar için cismin hızının ve yer değiştirmesinin büyüklüğünü ilgili yerlere yazınız.

Cevap: Yapılan ölçümlerden sonra tablo şu şekilde doldurulmuştur:

Soru 5: Tablodaki değerlerden yararlanarak ilk hızı sıfır olan cisim için x–t ve v–t grafiklerini çiziniz.

• x–t grafiği: Yer değiştirme, parabolik bir eğri şeklindedir. Çünkü serbest düşmede yer değiştirme, zamanın karesiyle doğru orantılıdır.
• v–t grafiği: Hız, doğrusal olarak artmaktadır. Çünkü serbest düşmede hız artışı, her saniye sabit ivme (g) kadar artar.

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 69 Cevapları

1.5. Etkinlik

Soru 6: Çizdiğiniz v–t grafiğinden yararlanarak cismin her bir zaman aralığındaki ivmesinin büyüklüğünü bulunuz. Cisme ait bulduğunuz ivme büyüklüğünü Tablo 2’ye yazınız ve grafik alanına a–t grafiğini çizip yorumlayınız.

Cevap: Serbest düşmede ivme sabittir ve a = –g ≈ –10 m/s²’dir.

a–t grafiği: t=0’dan 5 saniyeye kadar –10 m/s² seviyesinde yatay bir çizgidir. Bu, ivmenin zamanla değişmediğini gösterir.

Soru 7: Karekodlu animasyondaki ilk hızı sıfırdan farklı olan cismin hareketini inceleyiniz. Cisme ait verilerden x–t, v–t ve a–t grafiklerini çiziniz.

• İlk hız aşağı yönlü ise: v–t doğrusu v=v₀+gt şeklindedir, x–t grafiği başlangıç eğimi v₀ olan parabol, a–t grafiği sabit –10 m/s²’dir.
• İlk hız yukarı yönlü ise: v–t doğrusu negatiften başlayıp doğrusal artar, tepe noktasında v=0 olur, x–t grafiği parabol, a–t grafiği yine sabit –10 m/s²’dir.

Sonuç olarak ilk hız sadece başlangıç değerlerini değiştirir, ivme her durumda sabittir.

Soru 8: Bulduğunuz ivme büyüklüğü ile yer çekimi ivmesinin büyüklüğünü karşılaştırınız (g=10 m/s²).

Cevap: Ölçülen ivme büyüklüğü |a|=10 m/s² olup yer çekimi ivmesine eşittir. Yönü aşağı olduğu için a = –g’dir.

Soru 9: Elde ettiğiniz grafiklerden ve verilerden yararlanarak serbest düşme hareketini açıklayınız.

Cevap: Serbest düşmede cisim sadece yer çekimi kuvvetinin etkisindedir. İvme sabittir (a=g). Hız doğrusal artar, konum ise zamanın karesiyle artar. Hava direnci ihmal edilirse kütle fark etmeksizin tüm cisimler aynı ivmeyle düşer.

Değerlendirme

Soru 1: Serbest düşme hareketine günlük hayattan örnekler veriniz.

• Ağaçtan düşen yaprak
• Kuleden bırakılan top
• Kuyudaki taşın düşüşü
• Yağmur damlalarının yere düşmesi
• Paraşüt açılmadan önce düşen cisimler

Tüm bu örneklerde hava direnci ihmal edildiğinde cisimler serbest düşme hareketi yapar.

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 70

Soru 2: Topunu evde unutan Ali, arkadaşı Feryal’den topunu ister. Feryal, 20 m yükseklikteki pencereden topu ilk hızı sıfır olacak şekilde serbest bırakır.

a) Top kaç saniyede yere çarpar?
Formül: h = ½ g t²
20 = 5t² → t² = 4 → t = 2 s
Cevap: 2 saniyede yere çarpar.

b) Topun yere çarpma hızı nedir?
Formül: v = g t
v = 10 × 2 = 20 m/s
Cevap: 20 m/s hızla yere çarpar.

c) Topun x–t, v–t ve a–t grafiklerini çiziniz.

• x–t grafiği: Parabolik artış (yukarı kavisli).
• v–t grafiği: Doğrusal artış (0’dan 20’ye).
• a–t grafiği: Yatay doğru (10 m/s² sabit).

Özet: Top 2 saniyede yere düşer, yere çarpma hızı 20 m/s olur. Konum parabolik, hız doğrusal, ivme sabit grafiklerle gösterilir.