11. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 53-54-55-56 Cevapları Cem Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Okuduğunuz “Dönüş” metninde anlamı verilen kelime ve kelime gruplarının dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.

körpe: bitki için) daha yeni filizlenmiş, henüz büyümemiş.
medrese: İslam ülkelerinde, genellikle İslamlık kurallarına uygun bilgilerin okutulduğu öğretim kurumu.

2. Metnin tema ve konusunu belirleyiniz.

Konu: Bu hikâyede kasabadan büyük şehre gelmiş, bütün çabalarına rağmen buraya tutunamamış; tarlayı, kasaba insanını özlemiş insanlar anlatılmaktadır. Nitekim büyük şehre alışamayan bu insanlar, kasabalarına geri dönmüşlerdir.

Tema: Memleket özlemi.

3. Metindeki açık ve örtük iletileri belirleyerek metni yorumlayınız.

Açık ileti: İnsanların dedikoducu olması, Abdurrezzak Beylerin apartmana taşınma orada yaşama ve oradan köye geri dönüş hikayelerinin anlatılması.

Örtük İleti: İnsanların nereye giderlerse gitsinler köklerine geçmişlerine olan bağlılıkları

4. Metindeki temel çatışmayı, bu çatışma etrafında yer alan diğer çatışmaları belirleyerek noktalı alana yazınız.
Cevap: Metindeki temel çatışma geldikleri yeri özleyen aile bireylerinin yeni taşındıkları eve ve şehre alışamamalarıdır. Diğer çatışmalar aile içindeki ufak tefek konulardır.

5. Metindeki millî, dinî, manevi ve evrensel değerleri belirleyiniz. Belirlediğiniz değerlerin olay akışına etkisini değerlendiriniz.
Cevap: Mustafa Necati Sepetçioğlu genel olarak da hikâyelerinde köyü, tarlayı, kırları ve buralara özlemi ele almaktadır. Halk dilinin zenginliklerinden yararlanmakta, olayları çok detaylandırmadan vermektedir.

6. Metindeki anlatım biçimleri ve tekniklerini, bunların işlevlerini belirleyiniz.
Cevap: Anlatım biçimleri olarak öyküleme ve betimlemeden faydalanılmıştır. Özellikle kahramanlar ve olaylar tanıtılırken bu biçimler kullanılmıştır. Bunun yanında karşılaştırma özellikle şehir ile köy hayatı arasında yapılmıştır.

7. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyerek noktalı alana yazınız.
Cevap: Yazar sade akıcı ve basit bir Türkçe ile metninin yazmıştır. Onun dili okurun hemen yanı başında kahramanların konuştukları izlenimini vermektedir.

8. Okuduğunuz metinde anlatıcı ve bakış açısını, bunların işlevlerini belirleyerek noktalı alana yazınız.
Cevap: Anlatıcı yazarın kendisidir. Hakim bakış açısına sahiptir. Metindeki her detayı bilmekte kahramanların iç dünyalarını bizlere anlatmaktadır.

9. Okuduğunuz metin ve Mustafa Necati Sepetçioğlu hakkında verilen bilgilerden hareketle metin ile yazar arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap: Batılılaşmanın etkisiyle din, dil, tarih, gelenek, ahlak gibi değerlerin sarsılmasını engellemek isteyen yazarlarımız; halkı bu konuda bilinçlendirmeyi de amaçlamışlardır. Mustafa Necati Sepetçioğlu, Emine Işınsu, Sevinç Çokum gibi yazarlarımız bu anlayışla eserler vermiştir. Bu anlayışla yazan yazarlarımızın sayısı özellikle 1960’tan sonra artmıştır. Bu metin de bu anlayışın ürünüdür.

ETKİNLİK

Okuduğunuz “Elli Kuruş”, “Hiçbir şey Bilmiyormuşum” ve “Dönüş” metinlerini içerik, dil ve anlatım yönünden karşılaştırınız. Ulaştığınız sonuçları aşağıdaki tabloya yazınız.

Elli Kuruş

• İçerik: Fakirlik, minnet duygusu yardımseverlik temalı olan bu metinde hasta bir çocuğun para kazanma çabası ve ne yazık ki ölümü anlatılmaktadır.
• Dil ve Anlatım: Yazar bu metinde halk dilinin zenginliklerinden yararlanmakta, olayları çok detaylandırmadan vermektedir. Basit yalın ve akıcı bir anlatım göze çarpar.

Hiçbir Şey Bilmiyormuşum

• İçerik: Yazar anlatıcının ağaçlar üzerinden aslında bu dünyada ne kadar az şey bildiğimizi bizlere anlatmak istediği bir yazıdır.
• Dil ve Anlatım: Yazar bu metinde halk dilinin zenginliklerinden yararlanmakta, olayları çok detaylandırmadan vermektedir. Basit yalın ve akıcı bir anlatım göze çarpar.

Dönüş

• İçerik: “Dönüş” hikâyesi de bu anlayış ile kaleme alınmış bir eserdir. Bu hikâyede kasabadan büyük şehre gelmiş, bütün çabalarına rağmen buraya tutunamamış; tarlayı, kasaba insanını özlemiş insanlar anlatılmaktadır.
• Dil ve Anlatım: Yazar bu metinde halk dilinin zenginliklerinden yararlanmakta, olayları çok detaylandırmadan vermektedir. Basit yalın ve akıcı bir anlatım göze çarpar.

ETKİNLİK

Okuduğunuz “Elli Kuruş”, “Hiçbir şey Bilmiyormuşum” ve “Dönüş” hikâyelerinde anlatılan olaylarla günlük hayatınızda yaşadıklarınızı karşılaştırınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

• Cevap: Bu hikayeler sanki uzakta değil de hemen yanı başımızdaki bir sokakta geçmektedir. Tabi ki tek fark Elli Fark öyküsündeki gibi günümüzde sokakta gazete satan çocukların olmamasıdır. Yazarlar bence halkı, basit yaşam mücadelelerini çok etkili başarılı bir şekilde işlemişlerdir.

1. Aşağıda, okuduğunuz “Dönüş” hikâyesinden bazı cümleler alınmıştır. Bu cümleleri öğelerine ayırınız. Öğeleri bulurken aşağıda verilen tablodan faydalanabilirsiniz.

“Pencerelerde iyi ve güzel bir akşam vardı.”
” ‘Bu ah neyin nesi?’ dedi.”
“Abdürrezzak Efendi çatalını bıraktı.”
“Hareketlerinde bir isteksizlik, ellerinde bir titreklik vardı.”
“Tarlalar şimdi yemyeşildir.”

“Pencerelerde iyi ve güzel bir akşam vardı.” dolaylı tümleç / özne / yüklem

” ‘Bu ah neyin nesi?’ dedi.” Özne / yüklem

“Abdürrezzak Efendi çatalını bıraktı.” Özne / belirtili nesne / yüklem

“Hareketlerinde bir isteksizlik, ellerinde bir titreklik vardı.” Dolaylı tümleç / belirtisiz nesne / yüklem

“Tarlalar şimdi yemyeşildir.” Özne/ zarf tümleci / yüklem

2. Okuduğunuz “Hiçbir şey Bilmiyormuşum” metninde günümüzden farklı yazım ve noktalama kullanımları vardır. Metinden alınan aşağıdaki paragrafı yazım ve noktalama yönünden inceleyiniz. Günümüzden farklı kullanımları belirleyerek farklılıkların nedenleri üzerinde tartışınız.

“Lâkin gene de benim bilemediğim bir şeyler var: Ben, meselâ, ve hâlâ nasıl tanışılır, nasıl kaynaşılır, nasıl hoşlanılır, bilmiyorum. Aşk, nasıl olur da -bir patlama gibi- iki hayata birden ve hiç düşünülmezken, aynı kuvvetle, aynı tarzda hükmeder, bilmiyorum. Ve, dizlerinin dibinde ağlayan, ölümü senden, yalvara yalvara, isti- yen… nasıl olur da, bir gün, bırakır, gider… bilmiyorum.”
Cevap: Özellikle bu metindeki bazı inceltme işaretlerinin günümüzde kullanılmadığını görürüz.

a. Yazma Tür ve Tekniklerini Tanıma Hikâye Yazma Aşamaları

1. Hazırlık
« Konu ve temayı belirleme
• Kişileri ve metindeki işlevlerini belirleme 20 Planlama
• Olay örgüsü ve çatışmaları belirleme
• Mekan ve zamanı belirleme
• Anlatıcı ve bakış açısını belirleme
3. Taslak metin oluşturma
• Plan doğrultusunda metni yazma
• Anlatım biçimleri ve tekniklerinden yararlanma
4. Metni düzeltme ve geliştirme
• Metin tutarlılığını değerlendirme
• Anlatım bozukluklarını düzeltme
• Yazım ve noktalama hatalarını düzeltme 5o Yazılan metni paylaşma

b. Yazma Sürecini Uygulama

Hikâye ile ilgili bilgileriniz, okuma bölümünde incelediğiniz hikâyeler ve yazma aşamalarından yararlanarak defterinize bir hikâye yazınız. Hikâyenizi, incelediğiniz hikâyelerden birinin özelliklerine (bireyin iç dünyasını esas alan, toplumcu gerçekçi, millî ve dinî duyarlılıkları yansıtan) uygun olarak yazınız.
Cevap: bireyin iç dünyasını esas alan, toplumcu gerçekçi, millî ve dinî duyarlılıkları yansıtan bir hikaye örneği

ASFUR DAYI

Asfur Dayı her sabah kendi ekmeğini kendi alır, sonra esnafla dostlarıyla ayak üstü sohbet ederdi. Asfur Dayı uzunca bir zaman hiçbir yerde görünmedi. O kadar selamlaştığı, sevdiği dostlarından hiçbirinin onu aramaması zaten hasta olan vücudunun daha da yıpranmasına neden oldu. İnsanların ne kadar çıkarcı ve sahtekar olduklarını anladı. O günden sonra hızla iyileşti ve eskisi gibi herkese her şeyini emanet etmemekte ve adımlarını yaşama doğru daha sıkı bir şekilde atmayı öğrenmişti.

Yazdığınız hikâyeleri öğretmeniniz ve arkadaşlarınızla paylaşınız. Hikâyenizi, kitabın 284. sayfasındaki Ek-2 Yazma Becerilerini Değerlendirme Ölçütü’ne göre değerlendiriniz.
Cevap: Bu etkinliği hikayenize göre sizler yapmalısınız.

ETKİNLİK

Öğretmen tarafından seçilip sınıf ortamına getirilen seslendirilmiş bir hikâyeyi dinleyiniz. Dinlediğiniz hikâyeyi yorumlayınız. (EBA portalından yararlanabilirsiniz.) Yorumunuzu, kitabın 284. sayfasındaki Ek-3 Dinleme Becerilerini Değerlendirme Ölçütü’ne göre yapınız.
Cevap: Seslendirilmiş öykü için öğretmeninizden yardım alabilirsiniz.