12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 54 Cevapları

Metin: Harita (Orhan Duru)

Hazırlık

1. Necip Tosun’un “Öykünün yönelimi ne olursa olsun kopmadığı tek şey yaşantıdır.” sözü hikâye türü ile ilgili size neler düşündürmektedir?
Cevap: Öyküde hangi konu işlenirse işlensin, mutlaka insanın yaşantısından izler bulunur. Çünkü yaşantı, hikâyenin temelini oluşturur ve okuyucunun metinle bağ kurmasını sağlar.

2. Eserleriyle çalışmalarla iz bırakmış bir sanatçının veya bilim insanının hikâyesini yazmanız istenseydi kimi seçerdiniz? Niçin?
Cevap: Aziz Sancar’ı seçerdim. Çünkü bilimsel çalışmalarıyla tüm dünyada tanınmış, Nobel ödülü kazanmış ve ülkemizin gururu olmuştur. Onun hikâyesi gençlere ilham verir.

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 57 Cevapları MEB Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

Soru 1: Pîrî Reis hangi kişisel özelliklerinden dolayı harita çizmeye ilgi duymuştur?
Cevap: Denizcilikteki bilgisi, gözlem yeteneği ve dünyayı tanıma merakı nedeniyle harita çizmeye ilgi duymuştur.

Soru 2: Başlangıcı aşağıdaki kutucuklarda verilen hikâyenin olay örgüsünü devam ettiriniz.

• Dünyayı uzaktan izleyen varlıkların, Dünya’ya gönderdikleri haritacı arkadaşlarının durumunu merak etmeleri
• Haritacı arkadaşlarının Dünya’da gördüklerini anlatması
• Pîrî Reis’in kendi gözlemlerini ve çizimlerini paylaşması
• Haritanın tamamlanarak denizcilere yol göstermesi

Soru 3: Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki cümlelerde imla ve noktalama bakımından yazara özgü olabilecek standart dışı kullanımlar bulunuyor. Altını çiziniz. Yazarın neden bu kullanımları tercih etmiş olabileceği ile ilgili düşüncelerinizi söyleyiniz.

• “Kadırga’nın direklerinin uçları salınıtıyla gidip geliyor, yıldızlar arasında bir sağa, bir sola.”

• “O kadar yapmayı istediğim mappa mondo’yu, yani dünya haritasını, bu üç günde, deve derisine çizdi Pîrî Reis!”
  Bu tür kullanımlar, yazıya canlılık, akıcılık ve farklı bir anlatım tarzı katmak için tercih edilmiştir. Yazar, okurun dikkatini çekmek ve anlatımı daha özgün hâle getirmek istemiştir.

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 58 Cevapları MEB Yayınları

Soru 4: Hikâyenin anlatıcısını ve bakış açısını belirleyiniz.

• Anlatıcı: İlahi (Tanrısal) Anlatıcı
• Bakış Açısı: Hakim bakış açısı (olaylara ve kahramanların iç dünyasına hâkimdir).

Soru 5: Metnin olay örgüsünün herhangi bir bölümüne metnin anlatıcısını ve bakış açısını değiştirmeden bir paragraf ekleyiniz.
Cevap: Pîrî Reis, yıldızlara bakarak yolunu tayin ederken içindeki merak daha da artıyordu. Gördüğü her yeni işaret, sanki bilinmez bir dünyanın kapısını aralıyordu. Haritanın her çizgisi, insanlığa bırakılacak bir miras gibiydi ve bu miras, onun gözünde paha biçilmezdi.

Soru 6: Hikâyede geçen “Bilim yorulmak bilmiyordu...” cümlesinden yola çıkarak:

a) Bu parçada bilimin hangi yönleri ile ele alındığını aşağıya yazınız.

• Bilimin sürekli yenilik arayışı içinde olması
• Durmaksızın yeni bilgiler ve gözlemler üretmesi
• İnsanlığı gerçeğe ve amacına ulaştırma isteği

b) Pîrî Reis’in bilime sağladığı katkılara benzer şekilde, bilimin sunduğu imkânlar ışığında ortaya konmuş güncel bir keşif veya buluş örneği veriniz.
Cevap: Günümüzde uzay teleskopları ile elde edilen veriler, yeni gezegenlerin keşfedilmesini sağlamaktadır. Bu keşifler, tıpkı Pîrî Reis’in haritaları gibi insanlığa yeni ufuklar açmıştır.

Soru 7: Bilge Karasu’nun postmodernist akımın izlerini taşıyan “Tepelerin Arkasındaki Tepe” adlı öyküsünü okuyarak kurmaca ad verilen tekniği açıklayınız.
Cevap: Metin, masalsı bir anlatı ile kurgulanmış, okur hem olayların içine çekilmiş hem de hayali bir evrenle karşı karşıya bırakılmıştır. Kurmaca teknik, anlatının gerçeklik ile hayal arasında gidip gelmesini sağlar.

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 59 Cevapları MEB Yayınları

Soru: Harita ve Tepe hikâyelerinde kullanılan anlatım biçim ve tekniklerini aşağıdaki tabloda ilgili yerlere işaretleyiniz.

Soru (Metin Biterken…): Bilim kurgu unsurlarına yer vereceğiniz bir hikâye yazacak olsanız hikâyenizde hangi olaya yer verirsiniz? Niçin?

Cevap: Bilim kurgu hikâyemde insanların başka gezegenlerde yaşam kurma çabası konusunu işlerdim. Çünkü bu konu hem günümüzün bilimsel gelişmeleriyle bağlantılıdır hem de insanlığın geleceğine dair umut verici bir hayal gücü alanı sunar.