16. yüzyıl Türk denizciliği

Türk denizcilik tarihinin en önemli asırlarından biri olarak 16. yüzyıl bilinmektedir. 16. yüzyılda yaşanan gelişmeler Osmanlı Devleti'nin fetih hareketleri ve denizcilik alanında yapılan yatırımlar denizciliğin gelişmesinde etkili olmuştur.

Osmanlı Devleti'nin İpek Yolu'nun ardından Baharat Yolu'nu da hakimiyeti altına alması deniz yolları üzerindeki ticaret yollarının da Türk hakimiyetine geçmesi denizcilik faaliyetinin gelişmesinde etkili olmuştur.

15. yüzyılın sonlarına doğru kaptan-paşa ve amirallik gibi makamların oluşması, denizciliğin kurumsallaşması açısından önemli bir gelişim olmuştur. Yeni gemilerin yapılması, gemi modernizasyonun yapılması donanmaların yenilenmesi denizcilik alanında Türklerin üstün olmasını sağlamıştır.

Dönemin en önemli bilim insanlarından biri olarak Piri Reis, denizcilik alanında çığır açmıştır. Piri Reis, küçük yaşlarda denizciliğe başlamıştır. Bununla beraber denizcilik alanında haritalar çizmeye başlamıştır. Ceylan derisi üzerine çizdiği haritada Amerika kıtasını da çizmiştir.

Keşiflerin ve fetihlerin yapılmasıyla 16. yüzyıl dünyasının en üstün denizcilik faaliyetlerinin yapılmasında etkili olmuştur. Türklerin Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında denizlere hakim olarak donanmalar kurması ve iki yüz yıl içinde gemi teknolojisini geliştirmeleri ve en iyi denizcilerin yetişmesi 16. yüzyılın süper gücünün oluşmasında etkili olmuştur.

Denizcilik faaliyetleri günümüzde de devam etmektedir. Bunda 16. yüzyılda yapılan faaliyetler ve atılan temeller denizcilik için çok önemli bir durum oluşturmuştur.

Piri Reis (1465-1554); Dünyaca ünlü deniz bilimcisidir. Amcası olan Kemal Reis sayesinde donanmaya girmiş ve yeteneği ile hızla yükselmiştir. O dönemin koşullarında çok başarılı iki dünya haritası çizmiştir. Çizdiği haritalar; halen ismi ile Piri Reis Haritası olarak anılır. Ünlü denizcilik kitabı Kitab-ı Bahriye'yi yazmıştır. 16. yüzyıl Türk denizciliği zamanının en önemli denizcilerindendir.

Turgut Reis (1485- 1565); Trablusgarp'ı fethetmiştir. Trablusgarp Fatihi olarak anılan büyük Deniz komutanıdır. Preveze Deniz Zaferi'nde Barbaros Hayrettin Paşa'nın emrinde bulunmuştur.

Kemal Reis (1440-1511); Piri Reis'in amcasıdır. Fatih Sultan Mehmet döneminde donanmaya katılmıştır. Osmanlı Donanması'nı Venedik Donanması ile mücadele edebilecek seviyeye getirmiştir. Yeğeni Piri Reis'i de Türk Denizcilik tarihine Kemal Reis kazandırmıştır.

Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa (1478-1546); Osmanlı Devleti'nin en ünlü Kaptan-ı Deryası'dır. Günümüze Deniz Kuvvetleri Komutanı olarak çevrilebilir. Döneminde Akdeniz'i Türk Gölü haline getirmiştir. Barbaros Hayrettin Paşa'nın lakabı Hızır'dır. Bu nedenle Hızır Paşa olarak da bilinir. En ünlü zaferi Preveze Deniz Zaferi'dir. Çok sayıda denizci yetiştirmiştir.

Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa (1500-1587); Barbaros Hayrettin Paşa'nın yetiştirdiği denizciler arasındadır. Preveze Deniz Zaferi'nde bulunmuştur. 1571 yılından 1587 yılına kadar Kaptan-ı Derya olarak Osmanlı Deniz Kuvvetleri'nin başında görev yapmıştır.

Salih Reis; Barbaros Hayrettin Paşa'nın yetiştirdiği denizciler arasındadır. 1553 yılında Fas'ın fethedilmesinde önemli rol oynamıştır.

Piyale Paşa (-1578); 14 yıl Osmanlı Donanması'nın Kaptan-ı Deryalığını yapan Piyale Paşa, Kanuni Sultan Süleyman Dönemi'nin en ünlü denizcileri arasındadır.

Oruç Reis (1474 – 1518); Barbaros Hayrettin Paşa'nın ağabeyidir. Barbaros Hayrettin Paşa ile birlikte Cezayir'i fethetmiştir. Yine Cezayir'deki bir savaşta İspanyollar tarafından şehit edilmiştir.

Murat Reis (16.yüzyıl); Turgut Reis'in yetiştirdiği denizciler arasındadır. Osmanlı Donanması'na üstün hizmetleri olmuştur.

Ali Macar Reis (16. yüzyıl); Ali Macar Reis gemi kaptanlığı ile Osmanlı Donanması'na hizmet vermiştir. Esas başarısı ise denizcilik ve dünya haritası çizimi konusundadır. Ali Macar Reis'in çizdiği günümüze ulaşan haritalar bulunmaktadır.

Seydi Ali Reis (1498 – 1562); Osmanlı Devleti'nin ünlü deniz komutanlarındandır. Denizler ve denizcilik üzerine yazmış olduğu eserlerden bazıları şunlardır. Mirat'ül Memalik (Ülkelerin Aynası), Muhit (Okyanus), Hulasatü'l Hey'e (Astronominin Özeti) ve Mir'at-ı Kainat (Kainatın Aynası).