8. Sınıf SDR Dikey Fen Bilimleri Sayfa 131 Cevapları

Yukarıda, saf katı taneciklerine ait modeller verilmiştir. Bu modeldeki atomlar, birbirlerine bağlı hâlde iken serbest hâle geçirilebilir mi? Bunun için maddeye enerji vermek mi yoksa maddeden enerji almak mı gerekir? Arkadaşlarınızla tartışınız.

Temel haldeki atomları

1. Hızlandırılan elektronlarla
2. Isı enerjisi ile
3. Fotonlarla uyarabiliriz.

Temel hal en düşük enerji seviyesidir. Atomlar normalde temel halde bulunurlar. Atomun üst enerji seviyesine geçmesi için enerji alması gereklidir. Üst enerji seviyesine çıkan atoma uyarılmış atom denir. Uyarılmış bir atom temel hale dönerken ışıma yapar.

Saf bir maddenin katı, sıvı ve gaz hâllerini oluşturan taneciklerin yakınlık derecelerini, aralarındaki mesafeyi ve çekim kuvvetinin büyüklüğünü aşağıdaki şekilleri inceleyerek tartışınız.

Cevap: Maddeler eriyerek, donarak, buharlaşarak, yoğunlaşarak ya da süblimleşerek hâl değiştirir. Katı hâlde bulunan bir maddenin ısı alarak sıvı hâle dönüşmesine “erime” denir. Sıvı hâldeki bir maddenin ısı kaybederek katı hâle dönüşmesineyse “donma” denir. Katı maddenin eriyerek sıvılaşmaya başladığı sıcaklığa “erime noktası”, sıvı maddenin ısı kaybederek katılaşmaya yani donmaya başladığı sıcaklığaysa “donma noktası” denir. Maddenin erime ve donma noktaları, maddelerin ayırt edici özelliklerinden biridir. Sıvı hâldeki bir maddenin ısı etkisiyle gaz hâline dönüşmesine “buharlaşma” denir. Gaz hâlindeki bir maddenin soğuyarak sıvı hâle dönüşmesine de “yoğunlaşma” adı verilir. Gaz hâlindeki bir maddenin sıvı hâli atlayarak, doğrudan katılaşmasına ya da bu olayın tam tersine “süblimleşme” denir. Sıvılar her sıcaklıkta buharlaşabilir. Sıcaklık artıkça buharlaşma artar. Ayrıca her sıvının buharlaşması farklıdır. Örneğin, alkol, suya göre daha çabuk buharlaşır. Sıvıların kaynama sıcaklığı sabittir. Kaynama süresince kaynayan sıvının sıcaklığı değişmez. Ancak her sıvının kaynama sıcaklığı farklıdır. Örneğin, suyun kaynama sıcaklığı deniz kenarında 100 ºC, cıvanın kaynama sıcaklığıysa 357 ºC`dur. Kaynama sıcaklığı da maddelerin ayırt edici özelliklerinden biridir.