8. Sınıf Biryay Yayınevi İnkılap Tarihi Sayfa 123-130 Cevapları

Sayfa 123 Cevapları

Tek kişi egemenliğine dayalı yönetim ile millî egemenliğe dayalı yönetim anlayışlarım araştırınız. Bu yönetim anlayışlarını karşılaştırarak sınıfta tartışınız.

Tek kişi egemenliğine dayanan yönetim biçimlerinde monarşi (krallık) vardır. Yani devleti yönetecek kişiler babadan oğula geçerek devleti yönetirler.

Liyakata önem verilmez.

Monarşinin olduğu yerde kral görevi başında ömür boyu kalabilmekte ve halkın buna itiraz etmesi gibi bir durum yoktur. Yani halkın egemenliği yoktur. Kral istediğini asar, istediğini keser ve bu duruma kimse korkusunda müdahale edemez.

Adalet eksik kalabilir.

Devlet yöneticileri yargılanmaz, zaten kimse buna cesaret de edemez. Hak ve sorumluluklar belirlenmemiştir. İnsanlar korku düzenin içinde yaşarlar ve insan hakları ve özgürlükleri de olmaz. Seçim de olmaz, çünkü insan iradesi ön planda değildir.

Monarşide hükümdar devlet başkanıdır. Bu hükümdar ; kral, farklı ülkelerde imparator, padişah, şah, emir, prens gibi çeşitli adlar ile bilinir. Fakat bunların hepsi de aynı kapıya çıkar. Yani hepsinde halkın gücü, halkın iradesi yönetim biçimine yansıyamaz

Mustafa Kemal monarşiye karşı olduğu içinde saltanatı kaldırmıştır ve yerine Cumhuriyete dayalı yönetim biçimini getirmiştir.

Milli egemenliğe (cumhuriyete, demokrasiye) dayalı yönetim biçimlerinde ise halk istediği kişiyi seçimle başa getirir

Başa gelen kişi görevini iyi bir şekilde yapmazsa halk tarafından yine seçimle görevden alınır. Yani başa gelen kişi yargılanır ve görevinden alınır.

Sayfa 124 Cevapları

Saltanatın kaldırılmasına karşın halifeliğin devam etmesinin nedenlerini tartışınız.

1 Kasım 1922 tarihinde saltanat kaldırılmış, 3 Mart 1924 tarihinde de halifelik kaldırılmıştır. Görüldüğü üzeri saltanat halifelikten daha önce kaldırılmıştır. Bunun nedeni, halifeliğin dini bir makam olması ve bu nedenle birden kaldırılması halinde farklı tepkilerle karşılaşılabilinecekti. Bunun için halifeliğin kaldırılması için gereken uygun ortam beklenmiştir. Zaten saltanat kaldırılınca halifelikte etkisini kaybetmiş ve halifelik kaldırılmıştır.

Soru: Ziya Gökalp’ın dizelerinde anlatılmak istenen ana düşünce nedir?

Burada padişahın yani sultanların halktan üstün olamayacakları düşüncesi hakimdir. Bunun yanında yönetimin halkta olması gerektiği üzerinde durulmuştur.

Sayfa 128 Cevapları

Mustafa Kemal’in bir konuda karar alırken ve bu kararı uygulamaya koyarken uygun ortam ve zamanı beklemesiyle ilgili örnekler veriniz.

Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk sabırlı olduğu için, her şeyin kökü bir şekilde yapılması ve kalıcı olması için planlarını hemen dile getirmemiş ve yapacağı yenilikleri, değişiklikleri zamanı gelince yapmıştır. Bunlardan Biraz örnek vererek konuyu biraz daha açalım. Örneğin ; Amasya Genelgesi’nde Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır denmiştir. Burada ulusal egemenlik anlayışına dayalı bir devlet kurma fikri vardır ama açık açık Cumhuriyet ilan edilecektir denilmemiştir. Toplum henüz böyle bir şeye alışık olmadığı için Mustafa Kemal adım adım planlarına devam etmiş ve Yeni bir Türkiye Cumhuriyeti’ni kurmak için beklemiştir. Burada ulusal egemenlik anlayışın değişmesi ile rejimin de değişeceği sonucunu ortaya çıkarabiliriz. Ulusal egemenlik fikri demokrasi düşüncesinin de benimsendiğinin kanıtıdır

Sayfa 130 Cevapları

1921 Anayasası’nın eksik yönlerini yazarak, 1924 Anayasası’nda yapılan düzenlemeler ile karşılaştırınız.

1921 Anayasası

• Milli egemenlik ilk kez dile gelmiştir.Türk milletinin en yumuşak ve ılımlı anayasasıdır.
• Yasama ve yürüme yetkisi mecliste toplamıştır bu nedenle meclis hükümeti vardır.
• Meclisin bakanları her an her zaman değişebilir.
• Bakanlar, meclis tarafından seçilir.
• Devlet Başkanlığı uygulaması yoktur.
• Meclis hükümeti, yasama, yürütme görevlerini elinde toplamıştır.
• Milletvekilleri 2 yılda bir seçilmektedir.
• Başkentin neresi olacağı konusunda kesin bir karar verilmemiştir.

1924 Anayasası

• Karma hükümet sistemine geçilmiştir.
• Cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte kabine sistemine geçilmiştir.
• 1924 anayasası sert bir anayasadır. Anayasanın değişikliği bazı şartlara bağlanmıştır.
• İnsan hakları kabul edilmiştir.

Bu iki anayasayı karşılaştıracak olursak aralarından ciddi farklar olduğunu görebiliyoruz. 1921 anayasası yumuşak bir anaysa iken 1924 anayasası Türk tarihinin en sert anayasasıdır.

1921 anayasasında kişi hak ve özgürlüklerine yer verilmiyor iken 1924 anayasasında hak ve özgürlüklere yer verilmiştir.

1921 anayasasında meclis hükümeti esastı. 1924 anayasasında ise kabine sistemine geçilmiştir.