9. Sınıf Ada Sağlık Bilgisi ve Trafik Kültürü Sayfa 103-107 Cevapları

1. ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

A. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

1. Dünya Sağlık Örgütüne göre sağlığın tanımını yapınız.
Dünya Sağlık Örgütünce sağlık, kişinin sadece hasta ya da engelli olmaması değil; bedenen, ruhen ve sosyal olarak tam bir iyilik hâlinde olmasıdır.

2. Sağlığın sosyal belirleyicilerinden eğitim durumu ve ekonomik faktörleri açıklayınız.
Eğitim durumu: Bireylerin sağlıklı olma, sağlığını koruma konusunda bilinçli davranması eğitim yoluyla sağlanır. Eğitimli bireyler hastalıklardan korunmak için çevreye ve kişiye yönelik koruyucu sağlık önlemlerini bilirler ve uygularlar. Hastalık durumunda görevli sağlık personeliyle iş birliği yaparak tedavi sürecinin başarılı olmasına katkı sağlarlar.

Ekonomik durum: Yeterli ve dengeli beslenme, iyi eğitim alma, sağlıklı yaşam alanları oluşturma ekonomik standardı yüksek olan toplumlarda diğer toplumlara göre daha başarılı bir biçimde gerçekleşir. Eğitim durumu ve ekonomik düzeyi düşük toplumlarda yetersiz ve dengesiz beslenme, olumsuz çevre koşullarında yaşama gibi nedenlerle insanlar mikroorganizmaların olumsuz etkilerine diğer insanlara göre daha fazla maruz kalırlar. Bu nedenle böyle insanların sağlık düzeyleri de düşük olur. Ekonomik sorunları olmayan ve eğitim düzeyi yüksek toplumlarda sağlık sorunları daha az görülür.

3. Üçüncü basamak tedavi hizmetlerinin nerelerde verildiğini açıklayınız.
Üçüncü basamak tedavi hizmetleri, eğitim ve araştırma hastaneleri, özel dal eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversite hastanelerinden alınır. Kalp-damar, çocuk, kadın hastalıkları ve doğum hastaneleri bunlara örnek olarak verilebilir.

4. Engelli olan kişilerin başkalarına bağımlı olmadan yaşayabilmesi için işe uyum sağlama, yeni iş bulma ya da öğretme çalışmalarının hangi rehabilitasyon hizmetleri kapsamında olduğunu söyleyiniz.
Psikososyal rehabilitasyon, engellerinden dolayı çalışamayan ve günlük hayata uyumda zorluk çeken kişilere verilir. Bu hizmet hastaların günlük yaşama aktif olarak katılması, yaşam kalitesinin artırılması, bedensel ve ruhsal yönden başkalarına bağımlı olmadan yaşamanın sağlanması amacıyla verilir. İşe uyum sağlama ile ona yeni iş bulma ya da öğretme çalışmaları da bu hizmet kapsamındadır.

5. Hasta haklarını kullanan bireylerin bu konuda yaşadıkları sorunları çözmek için nereye başvurmaları gerektiğini söyleyiniz.
Hasta haklarını kullanan bireyler, bu konuda yaşadıkları sorunları çözmek için Hasta Hakları Birimi’ne başvurur.

6. Radyasyonun insan sağlığına olan olumsuz etkilerini sıralayınız.
Radyasyon DNA’da mutasyona neden olabileceğinden hücre ve dokularda yapısal bozukluklara yol açabilir. Böylece insanlarda genetik değişikliklere, kansere, ölü ve engelli doğumlara neden olabilir.

7. Kulak temizleme çubuklarının neden kulak yolunun temizliğinde kullanılmaması gerektiğini söyleyiniz.
Kulak temizleme çubukları, kulak yolunun temizliğinde kullanılmamalıdır. Çünkü kirlerin içeriye itilerek birikmesi sonucunda kulak zarına zarar verebilir.

8. Dişlerin ağrımaması dişlerde çürük olmadığına işaret etmez. Bunun nedenini açıklayınız.
Diş çürüğü, bazen dışarıdan bakıldığında görülmeyebilir. Ancak bu durum dişte çürük olmadığına işaret etmez. Bu tip çürükler ancak diş özüne indikten sonra ağrı oluşturduğunda fark edilir.

9. Sınav kaygısının ne olduğunu açıklayınız.
Sınav kaygısı, sınav öncesinde öğrenilen bilgilerin, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılamamasıdır. Bu durum kişinin başarısının düşmesine yol açar.

10. Reddetme, aşağılama, yoksun bırakma, yıldırma, umursamama ve kişinin öz güvenini sarsmanın ne tür bir şiddet olduğunu söyleyiniz.
Reddetme, aşağılama, yoksun bırakma, yıldırma, umursamama, kişinin öz güvenini sarsma gibi davranışlar duygusal şiddettir.

11. Anne ve babalar çocuklarına karşı olumlu davranışlarının, çocukların sosyalleşmesi üzerindeki etkilerini anlatınız.
Anne ve babaların çocuklarına karşı anlayışlı, hoşgörülü ve sevecen şekilde yaklaşması çocukların sosyalleşmesine olumlu katkı yapar. Bu tip demokratik ortamda büyütülen çocuklar sosyalleşmede sorun yaşamazlar. Uyumlu tutum sergiler, çabuk arkadaş edinirler, kendilerini kolayca ifade edebilirler. Çevresindeki bireylere saygılı, içinde bulundukları topluma uyum sağlamakta zorluk çekmeyen bireyler olurlar.

12. Sigara içmenin ilaç kullanımına olan olumsuz etkisini söyleyiniz.
Sigara kullanımı tedavi amacıyla kullanılan bazı ilaçların etkisini azaltır.

13. Alkolün vücutta neden olduğu hastalıkları sıralayınız.
Alkollü içki tüketimi ağız, gırtlak, yemek borusu kanserleri ve diğer kanser tiplerine yakalanma riskini artırır. Vitaminlerin vücutta emilimini engeller, beslenme bozukluklarına neden olur. Alkol midede asit salgısını artırdığından gastrit, ülser gibi mide hastalıklarına yol açar. Uzun süre ve devamlı alkol alanlarda pankreas iltihapları ve buna bağlı olarak pankreas yetmezliği görülür. Pankreas yetmezliği sonucunda zamanla kişide diyabet (şeker hastalığı) ortaya çıkar. Aşırı alkol tüketimi karaciğerde enzim faaliyetlerinin aksamasına, karaciğer yağlanmasına, siroz hastalığına ve böbreklerde hasara neden olur. Alkol tansiyonu yükseltir. Bundan dolayı beyin kanamasına bağlı olarak felce yol açabilir. Kalp kaslarında bozukluğa, aritmiye (kalbin ve nabzın atış düzeninin bozulması) yol açar. Polinevrit de (sinirlerin iltihabı) alkolün neden olduğu sağlık sorunlarından biridir. Alkol kullanımı göz sinirlerini de etkiler, körlüğe neden olabilir. Uyku bozukluklarına, yorgunluğa, bitkinliğe yol açar.

14. Acil yardımın ne olduğunu açıklayınız.
Acil yardım, ilk yardımın ardından ambulans ve tedavi ünitelerinde hekim ve diğer sağlık personeli tarafından hasta veya kazazedelere yapılan tıbbi müdahalelerdir.

15. İlk yardımcı bebeğe kalp masajı yaparken bebeğin göğüs merkezine hangi parmaklarını yerleştirir?
İlk yardımcı, çocuklardan farklı olarak, bebeğe ilk yardım yaparken bir elinin orta ve yüzük parmağını onun göğüs merkezine yerleştirir.

16. Şok pozisyonunun nasıl verildiğini söyleyiniz.
İlk yardımcı, şok pozisyonu vermek için hasta veya kazazedeyi yere sırtüstü yatırır. Bacaklarının altına çarşaf, battaniye gibi materyallerle destek koyarak yerden 30 cm yukarı kaldırır. Hasta veya kazazedenin vücut sıcaklığını korumak için üstünü örter. Tıbbi yardım gelene kadar yanında kalır. Yaşam bulgularını 2-3 dakikada bir değerlendirir.

B. Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruların doğru seçeneğini işaretleyiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi çevreye yönelik koruma hizmetlerinden değildir?
A) Altyapı yetersizliklerinin giderilmesi
B) Su ve besinlerle bulaşan hastalıkların denetim altında tutulması
C) Atıkların zararsız hâle getirilmesi, yeterli ve temiz su sağlanması
D) Bağışıklama
E) Gıdaların kontrolü

2. Aşağıdakilerden hangisi ortopedik engellilerde görülen bir sağlık sorunudur?
A) Kemiklerde şekil bozukluğu
B) Bellek ve muhakemede normalin altında olma
C) Uyumlu davranışlarda görülen yetersizlik
D) Dikkat ve algılama eksikliği
E) İletişim ve duyusal becerilerinde yaşıtlarına göre gerilik

3. Aşağıdakilerden hangisi şişmanlık nedenlerinden değildir?
A) Hareketsizlik
B) Az ve sık yemek yeme
C) Kalıtsal özellikler
D) Hormonal ve metabolik hastalıklar
E) Aşırı beslenme

4. Aşağıdakilerden hangisi diş hekimine gidilmesi gereken zaman aralığını gösterir?
A) Yılda iki kez
B) Altı ayda bir
C) Yılda bir kez
D) Üç ayda bir
E) Dört ayda bir

5. Aşağıdakilerden hangisi manikür, pedikür yapılırken kullanılan törpü, tırnak makası gibi aletlerin steril olmamasından kaynaklanan bir hastalıktır?
A) AIDS
B) Grip
C) Brusella
D) Şarbon
E) Verem

6. Aşağıdaki ifadelerden hangisi sınav kaygısını azaltacak niteliktedir?
A) Ben zaten bu konuları anlamıyorum.
B) Zamanımı etkili şekilde kullanmalıyım.
C) Biliyorum, bu sınavda başarılı olamayacağım.
D) Hayatta başarılı ve mutlu olabilmek için sınavı kazanmaktan başka yol yok, mutlaka
kazanmalıyım, kazanmazsam kimsenin yüzüne bakamam.
E) Sınav benim kim olduğumu gösterir, yetersizim, hiçbir şey yapamayacağım.

7. Sigara içmediği hâlde içilen ortamda bulunarak dumandan etkilenme aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tiryaki olma
B) Madde bağımlısı olma
C) Pasif içici olma
D) Tolerans geliştiren içici olma
E) Alkolik olma

8. Aşağıdakilerden hangisi uyuşturucu kullanımına bağlı olarak ortaya çıkabilen hastalıklardan değildir?
A) Guatr B) Gastrit C) Ülser D) Kansızlık E) Siroz

9. Aşağıdakilerden hangisi ilk yardım kavramının kapsamında değildir?
A) Hayati tehlikenin olduğu kaza ya da hastalık gibi durumlarda uygulanır.
B) Hasta veya kazazedenin durumunun kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay yerinde yapılır.
C) Tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
D) İlk yardım uygulamaları sağlık görevlilerinin yardımı sağlandıktan sonra sürer.
E) İlk yardım en kısa sürede ve etkin şekilde yapılır.

10. Aşağıdakilerden hangisi Acil Yardım ve Kurtarma Hizmetlerinin numarasıdır?
A) 155 B) 156 C) 112 D) 110 E) 114

11. Aşağıdakilerden hangisi yaşam kurtarma zincirini oluşturan aşamalardan değildir?
A) Sağlık kuruluşuna haber verilmesi
B) Ambulans ekiplerince müdahaleler yapılması
C) Olay yerinde temel yaşam desteği yapılması
D) 114’ün aranması
E) Hastane acil servislerinde müdahale yapılması

12. Aşağıdakilerden hangisinde bir kavram tam ve doğru olarak verilmiştir?
A) Kısmi tıkanmada nefes alamama, konuşamama, morartı belirtileri görülür.
B) Solunum yolu tıkanıklığı, solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişini önleyecek şekilde hava yolunun tıkanmasıdır.
C) Bebeklerde Heimlich Manevrası yapılırken ilk yardımcı kazazedenin yanında veya önünde durur.
D) Tam tıkanmada kazazede öksürür, nefes alabilir, konuşabilir.
E) Solunum yolu tıkanıklığı, dolaşımı gerçekleştirmek için gereken havanın geçişine engel olacak şekilde hava yolunun tıkanmasıdır.

C. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başlarına “D” yanlış olanlara “Y” yazınız.
(D) 1. AMATEM, alkol ve uyuşturucu madde bağımlılarını tedavi amacıyla kurulmuştur.
(D) 2. Uyuşturucu madde kullanan kişiler tedavi olabilir.
(Y) 3. Uyuşturucu maddelerden korunmak için tanınmayan insanlara güvenilmeli, güvenilirliğinden endişe edilen yerlere gidilmelidir.
(D) 4. Hastanın genel sorumluluklarından biri hastane malzemelerine verdiği zararları karşılama zorunluluğudur.
(Y) 5. Tıbbi rehabilitasyon, koruyucu sağlık hizmetlerinin en önemli parçasıdır.
(Y) 6. Hastalık yapan birçok bakteri ve mikroorganizma temizliğine dikkat eden kişilerin vücuduna kolayca yerleşir.
(D) 7. Diş ipi, diş aralarında kalan yiyecek artıklarının uzaklaştırılması için kullanılan araçtır.
(Y) 8. Üçüncü ayın sonunda bebeğe BCG aşısı yapılır.
(Y) 9. Aşı, direnci zayıflatılmış mikroorganizmalarla hazırlanan eriyiktir.
(D) 10. İlaç kullanımının gerektiği durumlarda hamile kalmak planlanıyorsa ya da hamilelik ve emziklilik durumu varsa mutlaka hekime belirtilmelidir.
(Y) 11. Salmonellozis, muhabbet kuşu, güvercin, papağan, hindi, ördek ve kazların dışkısından yayılan tozların solunmasıyla insanlara bulaşır.
(D) 12. Solunum yoluyla bulaşan hastalıklar; aksırma, öksürme ile etrafa saçılan damlacıklardaki virüslerin sağlam insanlar tarafından solunması sonucunda bulaşır.
(Y) 13. İlk yardımcı, hasta veya kazazedenin bilinç durumunu netleştirmek için hafifçe omzuna dokunarak “Adınız ne?” sorusunu sorar.
(D) 14. Heimlich Manevrası’nın uygulanışı kazazedenin bilinç durumuna ve yaşına göre değişir.
(D) 15. İç kanamanın belirtilerinden baygınlık hâli, baş dönmesi, ciltte solukluk ve soğukluk, terleme, huzursuzluk, yavaş ve güçlü nabız, hızlı solunum gibi belirtiler görülür.

Ç. Aşağıdaki cümlelerin noktalı yerlerini uygun sözcüklerle tamamlayınız.
1. Rehabilite edici sağlık hizmetleri, rehabilitasyon merkezlerinde yatılı olarak ya da ayakta sağlanır.
2. Hastaların, sağlık tesisinin imkânları ölçüsünde ve idarece alınan tedbirler çerçevesinde, dini vecibelerini yerine getirmeye hakkı vardır.
3. Görme engelliliği tek veya iki gözünde tam veya kısmi görme kaybı veya bozukluğu olmasıdır.
4. Saç diplerinde kepek varsa sık sık çok sıcak olmayan su ve sabunla yıkamalıdır.
5. İçme suyunun flor yönünden zayıf olduğu yerleşim yerlerinde diş çürüklerine daha sık rastlanır.
6. Eller yıkandıktan sonra milkroorganizma üremesini engellemek için havlu ile iyice kurulanmalıdır.
7. Aşırı sıcak, gürültü gibi faktörler stres nedeni olabilir.
8. Bağımlılık yapan maddelerin bırakılması zor olduğundan hiç denenmemelidir.
9. Taksi hizmeti verenler dâhil tüm ulaşım araçlarında tütün ve mamullerini kullanmak yasaktır.
10. Pasif içicilikte başta gebeler, çocuklar ve yaşlılar sigaranın zararlarından etkilenirler.
11. Bulaşıcı hastalıklar; solunum, temas, vektörler, hayvanlar, su, besinler ve cinsel yolla yayılır.
12. İlk yardımın ABC’sinde solunumun değerlendirilmesi bak - dinle - hisset yöntemiyle yapılır.
13. Kollarda ve bacaklarda atardamar kanaması gibi önemli kanamaların durdurulması için turnike kullanılır.
14. Kısmi tıkanmada kazazedenin durumu ağırlaşırsa tam tıkanmada yapılan uygulamalar yapılır.
15. Boyunda boyun atardamarı (şah damarı ) basınç uygulanan noktalardan biridir.