9. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 14-15 Cevapları Ödev Yayınları

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar

Edebiyat Nedir? adlı metinde edebiyat kelimesinin kökeni, terim anlamı ve edebiyatın farklı tanımları üzerinde durulmuştur. Edebiyatın tanımı ve kapsamıyla ilgili farklı görüşler ortaya konulmuş, edebiyat ile ahlak arasında ilgi kurulmuştur.
Edebiyat; duyguları, düşünceleri, olayları söz veya yazı ile güzel ve etkili bir şekilde anlatma sanatıdır.
Edebiyatın amacı estetik zevk kazandırmaktır. Edebiyatın malzemesi dil, konusu en geniş anlamıyla insandır.

Metni Anlama ve Çözümleme

Aşağıdaki cümlede yer alan altı çizili kelimelerin anlamını metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz ve tahmininizin doğruluğunu sözlükten kontrol ediniz.
“Edebiyat fenni öyle bir marifettir ki insanlara terbiye ve ahlak öğrettiği için ona edep ve mensup olanlara edip demişlerdir.”
Cevap: Edebiyat edep kelimesinden türemiştir. Çünkü edepli olmak okumaktan güzel ahlaklı olmaktan geçer. Bu cümlede de edip kelimesinin kökeninin nerden geldiğinden bahsedilmektedir. Edip yani edepli kelimesi de kendini yetiştiren geliştiren kişi anlamına gelmektedir.

Yapılan edebiyat tanımları ile Ahmet Kabaklı’nın edebiyat tanımını karşılaştırınız. Tanımlar arasındaki ortak özellikler nelerdir?
Cevap: Tanımların hepsinde güzel ahlaklı olmak, güzel duyguları güzel yöntemlerle estetik ölçütlerle anlatmanın öneminden bahsedilmektedir. Bu da bu tanımların ortak noktasını oluşturmaktadır.

Metindeki “edebiyat yapmak”sözü hangi anlamda kullanılmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Edebiyat yapmak demek bir konu üzerinde içten olmayan , bir işe yaramayan parlak, süslü sözler söylemek anlamına gelmektedir.

“Burada tarifin görevi öğretmekten çok düşündürmektir” sözüyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.
Cevap: İnsanlara bazen bir şeyi tarif etmek değil de bazen bahsedilen konu üzerinde düşündürmek önemlidir. Çünkü insanlar istenilen konuda düşünürlerse zaten doğruyu ya da daha iyiyi bulacaklardır.

Metindeki edebiyat tanımlarından yararlanarak kendi edebiyat tanımınızı aşağıya yazınız.
Cevap: Bence edebiyat insan güzel duyguları güzel ve estetik yollarla yazılı veya yazılı anlatmaya denilmektedir.

Metinde edebiyat ile ahlak arasında nasıl bir ilişki kurulmaktadır? Açıklayınız.
Cevap: Metinde edebiyat ile uğraşan edebiyat ile içli dışlı olan insanların edebiyatın vereceği ahlak ile daha etik kurallara bağlı ve daha ahlaklı bireyler olacağından bahsedilmektedir.

Metnin ana düşüncesini ve yardımcı düşüncelerini belirleyiniz.
Cevap: Metnin ana düşüncesi edebiyat kelimesi ile edip kelimesinin ahlak ile olan ilişkisidir. Yardımcı fikirlere baktığımızda ise edebiyat tanımlarının verildiği kısımlar ile Şinasi’nin edebiyat ile ilgili düşüncelerinin verildiği kısımları söyleyebiliriz.

Metinden yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metin açıklayıcı anlatıma sade ve okurun rahatça anlayacağı bir dile sahiptir. Kelimeler gerçek anlamıyla kullanılmakta ve de daha çok tanımlama tekniğinden yararlanılmaktadır.

ETKİNLİK

Aşağıdaki yargılar doğru ise cümlenin başına “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

(D) a. İslamiyet Öncesi Dönem sözlü ve yazılı edebiyat olarak kendi içinde iki bölümde incelenir.
(D) b. Türk edebiyatı üç ana döneme ayrılır.
(Y) c. Halk edebiyatı ile divan edebiyatı Batı uygarlığı etkisinde gelişmiştir.
(Y) ç. Divan edebiyatı, Batı Etkisinde Gelişen Edebî Dönemlerdendir.
(D) d. Yazının kullanılmadığı dönemde Türklerin sözlü bir edebiyatı vardı.
(D) e. Din değişimi, Türk edebiyatının tarihî dönemlere ayrılmasında kullanılan ölçütlerdendir.
(Y) f. Divan ve halk edebiyatı günümüzde de varlığını sürdürmektedir.
(D) g. Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı Tanzimat’la birlikte başlamıştır.