9. Sınıf SDR Dikey Fizik Sayfa 101 Cevapları

KENDİMİZİ DEĞERLENDİRELİM - 3.2

1. Günlük yaşamda bir öğrencinin karşılaşabileceği temas gerektiren kuvvetlere örnek veriniz.

• Masanın üstündeki bir kitabı elinizle itmek ya da çekmek için, kitaba temas etmeniz gerekir. Kitap başlangıçta duruyorsa yeterince iterseniz hareket eder.
• Yürüyebilmemiz, yerle temas eden ayaklarımız arasındaki sürtünme kuvvetinden dolayı mümkündür.
• Bir traktörün arkasındaki römorku çekebilmesi de böyledir.
• Bir futbolcu, ayağının topa uyguladığı temas gerektiren kuvvetten dolayı şut çekebilir.
• Bir asansörün kabloları asansörün kabinine temas eden kuvvet uygulayarak kabini yukarı çeker.
• Sarmal bir yayı sıkıştırmak ya da germek için yayı elinizle çekmeniz ya da itmeniz gerekir.

2. Günlük yaşamda gözlemlediğimiz temas gerektirmeyen kuvvetlere örnek veriniz.

Mıknatıslar birbirine temas etmeden, uzaktan kuvvet uygular. İki mıknatıs birbirine hiç dokunmadan birbirini çekebilir ya da itebilir.

Kütle çekim: Elinizdeki bir topu yere bırakırsanız düşer, çünkü dünyanın uyguladığı kütle çekim kuvveti topu çeker. Top havadayken Dünya’ya dokunmadığı halde Dünya topa kuvvet uygular.

Elektrik kuvveti: Yün kazağa plastik bir tarağı sürtüp sonra küçük kağıt parçalarına yaklaştırırsanız, tarak kağıt parçalarına dokunmadan onları çeker.

3. Kuvvetin neden olduğu tüm etkilere örnek olabilecek olaylar bir futbol maçında yaşanabilir mi? Açıklayınız.
Cevap: Kuvvetin neden olduğu tüm etkilere örnek olabilecek olaylar bir futbol maçında yaşanabilir. Kuvvetin cisimler üzerinde çok çeşitli etkileri bulunur. Bunlar içerisinde yavaşlama, hızlanma, şekil değiştirme ya da yön değiştirme, durma ve döndürme gibi birçok özellik yer alır. Bu özellikler bir futbol maçında yaşanabilir.

4. Dört temel kuvvet nedir? Kısaca açıklayınız.
Cevap: Güçlü nükleer kuvvet, zayıf nükleer kuvvet, elektromanyetik kuvvet ve kütle çekim kuvvetidir.

Güçlü nükleer kuvvet, atomun çekirdeğinde bulunan proton ve nötronların bir arada durmasını sağlayan bir çekim kuvvetidir. Dört temel kuvvet içinde en güçlü olan kuvvettir. Etki alanı çekirdek boyutlarındadır.

Zayıf nükleer kuvvet, atom çekirdeğinin kararsız olmasına neden olan kuvvettir ve kısa menzilli bir kuvvettir.

Elektromanyetik kuvvet yüklü cisimler arasında oluşan kuvvettir. Atomun yapısındaki proton ile elektronlar arasında ve mıknatıslar arasında oluşan elektromanyetik kuvvet, temas gerektirmeyen bir kuvvettir. Zayıf bir kuvvet olmakla birlikte menzili çok büyüktür.

Kütle çekim kuvveti; kütlelerin büyüklüğü ile doğru kütleler arasındaki uzaklığın karesi ile ters orantılı olarak değişir. Ay yüzeyindeki bir cisme etki eden çekim kuvveti Dünya’dakinden daha küçüktür çünkü Ay’ın kütlesi Dünya’dan daha küçüktür. Dünya yüzeyinden uzaklaştıkça kütle çekim kuvveti azalır.

5. Ay’da çekim kuvveti Dünya’daki çekim kuvvetinden daha azdır. Kütle çekim kuvvetinin bağlı olduğu faktörler nelerdir?
Cevap: İki cisim kütlesinin çekim kuvvetinin kütlelerinin çarpımı ile doğru orantılı olduğu ve aralarındaki mesafenin karesi ile ters orantılı olduğu matematiksel bir ilişkiye göre birbirlerine doğrudan çekilen bir kuvvet. Kütleçekim, doğanın dört temel etkileşiminin en zayıf yönüdür.

6. Günlük yaşamda dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetlere örnek olabilecek birer durum söyleyiniz.

Dengelenmiş Kuvvetler Örnekler

• Halat çekme oyununda eşit ağırlık ve ölçütle insanların zıt yönde ip çekmesi.
• Duvarda asılı duran tablo.
• Yerde duran top.
• Saatin saniyesinde yaptığı hareket.
• Aynı hızla hareket eden araba.
• Masanın üzerinde duran kitap
• Duvardaki tablo ya da saat
• Bilek güreşi
• Sürati değişmeden düz bir yolda hareket eden araç

Dengelenmemiş Kuvvetlere Örnekler

• Yeşil ışık yanınca arabanın hareket etmesi.
• Limana yaklaşan gemi.
• Yukarı atılan topun hareketi.
• Yere düşen elma.
• Yorulduktan sonra yavaşlayan at.
• Hızlanan bir araba
• Giderek hız kazanan yüksekten düşen bir top
• Yavaşlayan bir tren
• Vurulduktan sonra giderek yavaşlayan top
• Sürati değişmeden düz bir yolda hareket eden araç