9. Sınıf SDR Dikey Fizik Sayfa 216-221 Cevapları

5. Ünite Sonu Değerlendirme Soruları

A. Aşağıda verilen soruların cevaplarını noktalı yerlere yazınız.

Sıvılı bir termometre yapımında kullanılabilecek malzemeler ve sıvılı bir termometrenin bölümleri aşağıdaki gibidir.

Merve ve İsmail, fizik dersinde termometre yapımı konusunda bir ödev hazırlamaktadırlar. Ellerinde, termometre yapımında kullanılacak olan farklı genişlikte kılcal borular ve farklı büyüklükte hazneleri olan termometre kapları ile termometre sıvıları bulunmaktadır.

1. Merve kutuplarda kullanmaya yönelik bir termometre hazırlamak isterse nasıl bir termometre yapmalıdır. Hangi malzemeleri kullanarak bu termometreyi yapabilir.
Cevap: Kutuplarda ortalama sıcaklık -70 ile 15 arasında değişmektedir. Bu sıcaklık değerlerinde sıvı halde bulunan alkol maddesini kullanması doğru olacaktır.

2. İsmail, Merve’nin yaptığı termometre ile suyun kaynama noktasını ölçmek istemiş. Ancak Merve bu termometre ile bu ölçümü yapamayacağını söyler. Sizce İsmail, Merve’nin termometresi ile suyun kaynama noktasını neden ölçememektedir. Suyun kaynama noktasını ölçebilecek bir termometrenin özelliği ne olmalıdır?
Cevap: Suyun kaynama noktası 100 °C civarındadır. Alkol ise 78 °C kaynar. Bu işlem için civa termometresi daha uygundur.

3. Merve’nin termometresinin en hassas ölçümü yapması için hangi malzemeyi kullanması gerekir?
Cevap: Alkol.

4. İsmail’in termometresinin hassaslığı en az olan termometre olması için hangi malzemeleri kullanması gerekir?
Cevap: Alkol.

5. Bir termometrenin nasıl ölçüm yaptığını anlatınız.
Cevap: Sıvılar ısı alıp verdikçe genleşir. Kılcal borularda bu genleşmeyi çok kolay gözlemleyebiliriz. Kullandığımız maddelerin hangi sıcaklıklarda ne kadar genleştiğini ölçüp, kılcal borular üzerinde uygun bölümlemeler yapıldığında düzgün ölçüm yapabiliriz.

6. Odamızın sıcaklığını termometre ile ölçerken ısı hangi yollarla yayılmaktadır?;Cevap: Odamızın sıcaklığını ölçerken termometre ile odanın havası arasında ısı alışverişi olur. Oda daha sıcaksa termometredeki sıvı ısı alır ve genleşir. Oda daa soğuksa termometredeki sıvı ısı verir ve büzüşür.

7. Hassas bir termometre için termometre haznesini oluşturan cam kalın mı olmalı yoksa ince mi? Neden? Isı iletim hızını etkileyen başka faktörler var mıdır?
Cevap: İnce bir cam kullanılmalıdır ki ısı alışverişi rahat olsun. Isı iletim hızını etkileyen başka faktörler vardır. Termometrenin içinde bulunduğu kap da ısı alışverişini etkiler, termometrenin yapıldığı sıvı da ısı alışverişini etkiler.

8. Merve bilimsel dergileri incelerken ısı iletim hızı çok yüksek bir malzeme geliştirildiği ile ilgili bir haber okur. Bu malzemenin termometre yapımı için çok uygun olduğunu düşünür. Fikrini İsmail’e açıkladığında İsmail o haberin devamını okumasını ister. Haberin devamında bu malzemenin genleşme özelliğinin de çok büyük olduğu yazmaktadır. Sizce bu malzemenin genleşme özelliğinin büyük olması termometrelerde kullanılmasına neden engeldir?
Cevap: Genleşmenin çok fazla olması kullanılacak kılcal borunun daha uzun kullanılmasını gerektirir. Bu da ölçümün hassasiyetini azaltır.

B. Aşağıda parantez içindeki boşluklara verilen cümle doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

1. (Y) Bir maddeyi oluşturan taneciklerin kinetik enerjilerinin ortalamasına sıcaklık denir.
2. (D) Sıvılı termometreler ile 1000 °C’luk sıcaklıkları ölçemeyiz.
3. (Y) Isı sığası maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
4. (Y) Hâl değişimi her zaman ısı alarak gerçekleşir.
5. (D) Oda sıcaklığındaki bardağa kaynar su konulduğunda bardak sudan ısı alır.
6. (D) Bardaktaki çayın elimizi ısıtması ısının iletim yoluyla yayılmasına örnektir.
7. (D) İki ortam arasındaki ısı iletim hızı ortamı ayıran maddenin dik kesit alanına bağlıdır.
8. (D) Tuğlaların delikli yapıda olması ısı yalıtımına katkı yapar.
9. (Y) Genleşme sadece metallere ait bir özelliktir.
10. (D) Su donarken hacmi büyür.

C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, kutucuklarda verilen sözcüklerden uygun olanı yazınız.

1. Bir maddeyi oluşturan taneciklerin toplam enerjisine iç enerji denir.
2. Cıvalı termometreler, cıvanın donma noktasından daha düşük sıcaklıkları ölçemez.
3. Bir maddenin belirli bir miktarının sıcaklığını 1 °C artırmak için gerekli ısıya ısı sığası denir.
4. Donma sıcaklığındaki 1 g sıvının katı hâle geçmesi için vermesi gereken ısıya donma ısısı denir.
5. Isı akışı her zaman sıcaklığı büyük olan maddeden sıcaklığı küçük olan maddeye doğrudur.
6. Kalorifer peteğinin odayı ısıtması ısının konveksiyon yoluyla yayılmasına örnektir.
7. İki ortam arasındaki sıcaklık farkı artar ise ısı iletim hızı artar.
8. Isı yalıtımında genellikle yoğunluğu az olan malzemeler kullanılır.
9. Elektrik tellerinin genleşme miktarı telin cinsine, uzunluğuna ve sıcaklık değişimine bağlıdır.
10. Bir maddenin ısı karşısında boyutlarının azalmasına büzülme denir.

Ç. Aşağıda ısı ve sıcaklık ile ilgili bazı kavramlar ve tanımları veya açıklamaları verilmiştir. Açıklamanın sonundaki boşluğa ilgili kavramın başındaki harfi yazınız.

1. Sıcaklığı büyük olan maddeden düşük olan maddeye aktarılan enerji (f)
2. Bir maddenin 1 g’ının sıcaklığını 1 °C artırmak için gerekli ısı (b)
3. Bir maddenin taneciklerinin kinetik enerjisinin ortalamasının bir ölçüsü (ı)
4. Isı birimi (h)
5. Bir maddenin 1 g’ının hâlini değiştirmesi için gerekli ısı (ç)
6. Bir maddenin bulunduğu ortamla aynı sıcaklığa gelmesi (i)
7. Suyun donma noktasını 273 olarak ölçen termometre (a)
8. Uzay boşluğunda ısının yayılma yolu (d)
9. Bir maddenin ısı iletim hızını etkileyen bir faktör (c)
10. Maddelerin ısı alması ile boyutlarındaki değişim (e)

D. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneğini işaretleyiniz.

1. Özdeş tencerelere 10 °C’ta 300 g ve 600 g sular konularak özdeş ısıtıcılar ile eşit süre ısıtılıyor. Buna göre
I. Tencerelere verilen ısılar eşittir.
II. Tencerelerdeki suların son sıcaklıkları eşittir.
III. Suyu az olan tencerede taneciklerin ortalama kinetik enerjisi daha fazladır.
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

2. Isı alan bir madde için
I. Sıcaklığı artar.
II. İç enerjisi artar.
III. Sıcaklığı değişmez.
yargılarından hangileri doğru olabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: E

3. Yanda verilen çizelgede A, B, C cisimlerine ait ilk ve son sıcaklık değerleri verilmiştir. Buna göre tablo ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur? A) A’nın sıcaklığı 8 °C azalmıştır.
B) B’nin sıcaklığı 6 °C azalmıştır.
C) C’nin sıcaklığı 3 °C artmıştır.
D) A ısı vermiştir.
E) B ısı almıştır.
Cevap: B

4. A ve B kaplarında bulunan saf maddelere ait ısı-sıcaklık grafiği aşağıdaki gibidir. Grafiğe göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur? A) Her ikisi de aynı tür maddedir.
B) B maddesinin miktarı daha fazladır.
C) A maddesinin erime noktası B’ye göre küçüktür.
D) B maddesi hâl değiştirirken daha fazla ısı almıştır.
E) A maddesinin erime ısısı daha küçüktür.
Cevap: D

5. Resimdeki ısıtıcıda ısınan suda ısı hangi yollarla yayılmaktadır? A) Yalnız iletim
B) Yalnız konveksiyon
C) İletim ve konveksiyon
D) İletim ve ışımı
E) Konveksiyon ve ışıma
Cevap: C

6. Farklı sıcaklıktaki K ve L maddeleri birbirine temas ettirildiğinde sıcaklıkları grafikteki gibi değişmektedir.
Bu maddelerle ilgili,
I. Denge sıcaklığı 20 °C’tur.
II. K’nin verdiği ısı L’nin aldığı ısıdan fazladır.
III. K’nin sıcaklığı azalmakta, L’ninki artmaktadır.
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: D

7. Sıcaklıkları T-| ve T2 olan iki ortam arasında şekildeki gibi bir cisim bulunmaktadır.
Ortamlar arasındaki ısı aktarımı hızını azaltmak için
I. L’yi artırmak
II. (T-|-T2)’yi artırmak
III. A’yı azaltmak
işlemlerinden hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C

8. Aşağıda verilenlerden hangisi yaşadığımız mekânlarda ısı yalıtımı yaptırmanın bir nedeni olamaz?

A) Binanın daha dayanıklı olmasını sağlamak.
B) Yakıt tüketiminden tasarruf sağlamak.
C) Dengeli oda sıcaklığı ile konforlu mekânlar oluşturmak.
D) Çevre kirlilğinin azaltılmasına katkı sağlamak.
E) Evlerde rutubet ve leke oluşumunu önlemek.
Cevap: A

9. Şekildeki kaplarda bulunan sular ısıtılarak sıcaklıkları eşit miktarda artırıldığında kaplardaki sıvı yüksekliklerinin büyükten küçüğe doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?

A) II > I > III B) III > I > II C) I = II = III D) I > II = III E) II > III > I
Cevap: A

10. Suyun, sıcaklık-hacim değişimi grafiği aşağıdaki gibidir. Grafikle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

A) Su donarken hacmi büyümektedir.
B) Su 4 °C’ta en yoğun hâldedir.
C) Su, sıcaklığı 4 °C’tan 8 °C’a çıkarken genleşir.
D) Su, sıcaklığı 4 °C’tan 0 °C’a inerken genleşir.
E) 1 g su 8 °C’ta iken 0 °C’a göre daha çok hacim kaplar.
Cevap: E