9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 173-174 Cevapları Tuna Yayıncılık

5. ÜNİTE DEĞERLENDİRME SORULARI

A. Aşağıdaki cümleleri kutucuklarda verilen kavramlardan uygun olanıyla tamamlayınız.

1. İslamiyet’ten önce Arabistan’da Hz. İbrahim’in dinini benimseyenlere Hanif denirdi.
2. İlk İslam donanması, halife Hz Osman zamanında kurulmuştur.
3. Halifelik Emeviler Dönemi’nden itibaren saltanata dönüşmüştür.
4. Abbasi Halifesi Mu’tasım Türkler için Samarra şehrini kurdurmuştur.
5. Endülüs’te doğan İslam bilgini İbn-i Rüşd Batı’da Averroes adıyla tanınmıştır.
6. Nizamiye Medresesinde müderrislik yapan Gazali İhyaü’l-Ulûmi’d-Din adlı eserinde Kur’an’a ve sünnete uygun bir hayat için önerilerde bulunmuştur.
7. Mısır’da kurulan Ihşidler Hicaz’a hâkim olan ilk Türk devleti olarak tarihe geçmiştir.
8. Selahaddin Eyyubi 1187 yılındaki Hıttin Savaşı’nı kazanarak Kudüs’ü Haçlılardan geri almıştır.

B. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

(Y) 1. Kur’an, Hz. Ebu Bekir Dönemi’nde çoğaltılmıştır.
(Y) 2. Abbasilerde askerlik işleri divan-ı beytü’l-mal tarafından yürütülürdü.
(D) 3. Müslümanların Avrupa’daki ilerleyişi, Puvatya Savaşı’nda Franklar tarafından durdurulmuştur.
(D) 4. Orta Çağ, Avrupa kıtasına özgü olmak üzere tarihe “Karanlık Çağ” adıyla geçmiştir.
(Y) 5. El Hamra Sarayı, İslam mimarisinin Mısır’daki en önemli örneklerinden biridir.
(D) 6. Mu’tezile ekolüne göre insanın iyi ve kötü davranışlarından Allah değil kendisi sorumludur.
(Y) 7. Tuleytula İslam medeniyetinin İran-Horasan havzasındaki önemli ilim merkezlerinden biridir.
(D) 8. Medreseden özel bir imtihanla mezun olan öğrencilere icazetname denilen diploma verilirdi.

C. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1. Suffe, hüsn-ü hat, Beytü’l-Hikme, cizye ve mu’îd kelimelerinin anlamlarını açıklayınız.

suffe; Hz. Muhammed’in Kur’an’ı ve İslam’ın esaslarını öğreterek Medine’de ders verdiği yer suffe.
hüsn-ü hat; İslam sanatında süsleme ögelerinden bir diğeri olan yazı hüsn-ü hat denilen güzel yazı sanatı.
Beytü’l-Hikme; Beyt’ül Hikmet, Abbasiler tarafından, 800’lü yılların başında, Bağdat şehrinde kurulan kütüphane ve çeviri merkezinden oluşan bir bilim merkezidir.
cizye; İslam ülkelerinde gayrimüslimlerden alınan bir vergi.
mu’îd; Müderris yardımcılarına müzakereci veya mu’îd denirdi.

2. Avasım nedir? Açıklayınız

Cevap: Avasım, Abbasiler Devleti zamanında özellikle Bizans Devleti sınırında kurulan şehirlerdir. Bu şehirlere Sultan Bekov Han ve genelde savaşçı özellikleri dikkate alınarak Türkler yerleştirilmiştir. Avasım şehrinin günümüzde Adana, Osmaniye, Kahramanmaraş çevresinde kurulduğu bilinmektedir

3. Hz. Ömer İslam Devleti’nin teşkilatlanmasına yönelik olarak hangi düzenlemeleri yapmıştır?

Cevap: Hz. Ömer dönemi İslam Devletinin en parlak olduğu dönemdir. Yaptığı düzenlemeler: Düzenli ordu kurdu, ordu divanı oluşturuldu, askerlere maaş bağlandı, devlet işleri için divan oluşturuldu, devlet hazinesi oluşturuldu, kadı sistemi oluşturuldu, hicri takvim uygulamaya koyuldu. Devlet örgütlenmesi tamamlanmıştır.

4. İbn-i Sina’nın tıp alanında yaptığı çalışmalar nelerdir?

Cevap: Ibn-i Sina, İslam’ın Altın Çağı olarak bilinen ve Yunanca, Farsça ve Hintçeden eserlerin çevirilerinin yapılıp yoğun bir biçimde incelendiği dönemde önemli yapıtlar ve çalışmalar gerçekleştirdi. Metafizik, ruhbilimi, akıl, bilimlerin ayrıştırılması, tıp, felsefe alanlarında büyük çalışmalar yapmıştır.

5. Medine Sözleşmesi’yle devlet ve toplum hayatını ilgilendiren konularda hangi kararlar alınmıştır?

Cevap: Medine Sözleşmesi’yle her şeyden önce farklı dinlere mensup insanların yaşadığı yeni bir toplum yapısı kuruldu. Sözleşmenin ilk maddesinde bu toplumun Müslümanlar ve bir saldırı durumunda onlarla birlikte savaşmayı kabul eden gayr-i müslimlerden meydana geldiği belirtildi. İkinci maddede ise “İşte bunlar, diğer insanlardan ayrı bir ümmet teşkil ederler.” denilerek Medine Sözleşmesi’ne katılanların din, dil, ırk farkı gözetmeksizin eşit hak ve yükümlülüklere sahip vatandaşlar olduğu ifade edildi. Barış, iyilik, adalet, doğruluk ve yardımlaşma teşvik edilirken kötülükler ve adaletsizlikler yasaklandı. Böylece sürekli çekişmeden beslenen soya dayalı kabilecilik anlayışı geride kaldı. Onun yerine karşılıklı hak ve sorumluluklar üzerinde uzlaşmış eşit vatandaşlardan oluşan, istişareye önem veren yeni bir sosyal ve siyasi düzen kuruldu.

6. Cahiliye Dönemi Arap toplumunun özellikleri nelerdir
Cevap: Döneme bu adın verilmesine neden olarak, “bilgisizlik” anlamında cahillikten çok, ahlaksal olgunluk ve inceliğin karşıtı anlamında cahilliğin, o dönemde yaygın oluşu gösterilir. Nitekim, Kur’an’da “cahiliye” teriminin geçtiği dört ayetten özellikle üçü, bu görüşü destekler. Maide Suresi’nin 50. ayetinde Muhammed’e, insanlara Allah’ın indirdikleriyle hükmetmesi emredilir ve bundan hoşlanmayanlara “cahiliye hükmü”nü mü aradıkları sorulur.

7. İslam kültür ve medeniyetinin doğup geliştiği belli başlı İlmî havzalar hangileridir?
Cevap:Havzası, Suriye Havzası, Bağdat Havzası, Mağrip (Kuzey Afrika) Havzası, Mısır Havzası, Hicaz Havzası, İran-Horasan Havzası

8. İslam kültürünün Avrupa’ya etkilerine hangi örnekleri verebilirsiniz.
Cevap: Avrupalılar Müslümanların matematik, tıp, mühendislik, astronomi ve felsefede kendilerinden ileri olduğunu gördükçe İslam medeniyetini daha yakından tanımaya çalıştılar. Müslümanların ilim ve fenniyle tanışıp bunlardan sistemli bir şekilde faydalanmaya başladılar. Bu yolda ilk adımı atanlardan biri Rahip Raymond (Raymınd) oldu. Raymond, Endülüslü Müslümanların önemli ilim ve kültür merkezlerinden Tuleytula’nın 1085’te Hristiyanların eline geçmesinin ardından bu şehirde Avrupa’nın ilk Doğu ilimleri okulunu açtı. Ayrıca bir tercüme evi kurarak burada İslam âlimlerinin eserlerini Latinceye çevirtti. Böylece Avrupalılara İslam filozoflarının akılcılığı öne çıkaran düşüncelerini öğreterek Rönesans ve Reform hareketlerine zemin hazırladı

Ç. Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.

Zulüm gören, hür olmayan, insan sayılmayan, alınıp satılan bir mal olarak görülen köleler, cariyeler, düşünen ve içinde bulundukları durumu hoş görmeyen kişiler, putları kabul etmeyenler, yeni bir kurtarıcı bekleyenler, birer birer yeni dine girmeye başladılar.

Yeni din yayıldıkça Kureyş asilzadeleri Müslümanlığın şiddetle aleyhinde bulunmaya başladılar. Toplanıp Ebu Talip’e gittiler ve Hz. Muhammed’i bu işten vazgeçirmesini söylediler. Hz. Muhammed’i evladından çok seven, onu korumaktan bir an bile vazgeçmeyen Ebu Talip, kendisine, biraz teenni ile hareket etmesini söyleyince o, büyük bir celadetle “Amca, bir yanıma Güneş’i bir yanıma Ay’ı koysalar gene bu işten vazgeçmem, çünkü memurum.” buyurdu. Ebu Talip bu söz üzerine gözleri yaşararak “Ben sağ kaldıkça sana bir şey yapamazlar, işine devam et.” dedi. Hz.

Muhammed’e, dini yaymaması şartıyla para pul hatta Kureyş boyunun reisliği de teklif edilmişti fakat o, bütün bunlara rağmen inancını yaymaya, inandığına inandırmaya devam etmişti.

Abdülbaki Gölpınarlı, Sosyal Açıdan İslam Tarihi, s. 55, 56 (Kısaltılmıştır.).

1. Metinde anlatılanlardan hareketle İslamiyet’in temel ilkelerinin neler olduğu hakkında hangi çıkarımlarda bulunabilirsiniz?

1) Allah’ın Birliğine İnanmak
2) Meleklere İnanmak
3) Kutsal Kitaplara İnanmak
4) Hz. Muhammed’in Allah’ın Elçisi ve Son Peygamber Olduğuna İnanmak:

2. Kureyş asilzadelerinin İslamiyet’in yayılmasını engellemek istemelerinin nedenleri neler olabilir?
Cevap: Kureyş, Hz. Peygamber (asm)’in mensup olduğu, İslâm’ın tebliğine ilk muha­tap olan ve Kur’an’da adı geçen büyük Arap kabilesidir. Bu kabile asilzadeleri ticaret gelirleri girmesin, putlardan kazandıkları manevi ve maddi çıkarlar engellenmesin diye İslamiyetin yayılmasını engellemek istemişlerdir.

D. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1. İslam fizikçilerinden İbnü’l-Heysem’in optik alanındaki çalışmalarından yararlanan ünlü optikçi Snell “Snell Yasası” adıyla bilinen Işığın Kırılma Yasası’nı bulmuştur. Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisine bir kanıt olarak gösterilemez?

Cevap: A

2. I. Bedir Savaşı
II. Sıffin Savaşı
III. Nihavent Savaşı
IV. Puvatya Savaşı
V. Talas Savaşı
Yukarıda verilen savaşlardan hangisi veya hangileri, İslamiyet’in yayılışını ve gelişimini olumsuz yönde etkilemiştir?

A) Yalnız II B) I ve III C) II ve IV D) IV ve V E) II, III ve IV
Cevap: C

3.Mısır’da kurulan ilk Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir?
A) İhşîdîler B) Eyyubiler C) Memlûklular D) Tolunoğulları E) Fâtımiler
Cevap: D

4. İslam Devleti’nin kurulması ve Hz. Muhammed’in bu devletin başkanlığını üstlenmesi aşağıdaki gelişmelerden hangisinin sonucunda olmuştur?

A) Hudeybiye Antlaşması’nın imzalanması
B) Hicretin yapılması
C) Mekke’nin fethedilmesi
D) Hz. Muhammed’in peygamber olması
E) Kur’an’ın tamamlanması
Cevap: B

5. Dört Halife Dönemi tarihçiler tarafından “Cumhuriyet Dönemi” olarak adlandırılmıştır. Bunda, Dört Halife Dönemi’yle ilgili olarak aşağıda verilen gelişmelerden hangisi etkili olmuştur?

Cevap: E

6. I. Yalancı peygamberlerle mücadele edilmesi
II. Kur’an-ı Kerim’in kitap hâline getirilmesi
III. Suriye’nin fethine başlanması

Yukarıda Hz. Ebu Bekir dönemi olaylarından bazıları verilmiştir. Bunlardan hangisinin veya hangilerinin dinî alanda ortaya çıkabilecek sorunları önlemeye yönelik olduğu savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: C