9. Sınıf Tuna Tarih Sayfa 92 Cevapları

Justinianus Kanunları ile On İki Levha Kanunlarını karşılaştırdığınızda aralarındaki benzerlikler ve farklılıklar hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Cevap: Justinianus Kanunları, Corpus Juris Civilis (Korpus Yuris Sivilis, Yurttaşlar Hukuku Derlemesi) adıyla yürürlüğe girdi. Genelden özele doğru sistemli şekilde sıralanan bu kanunlarla toprak alım satımı ve kölelerin serbest bırakılması kolaylaştırıldı. Babanın çocuklar üzerindeki hakları kısıtlandı. Diğer yandan kilisenin karşı çıkmasına rağmen boşanma hakkının kullanımına devam edildi. Justinianus Kanunlarında ölüm cezaları yerine daha çok sürgün, para cezası ya da maden ocaklarında zorunlu çalışma gibi cezalar verildi. Bununla birlikte bazı durumlarda cezalar Roma Kanunlarına göre daha sert hâle getirildi. Örneğin paganlık (putperestlik) inançlarını sürdürenlere ölüm cezası verildi. On İki Levha Kanunlarında suçluların devlet tarafından yargılanıp cezalandırılacağı esası getirilerek zarara uğrayanların kişisel öç almaları yasaklandı Yalancı şahitlik ve rüşvet almak gibi suçlara ağır cezalar verildi. Hırsızlıkta suçüstü yakalananların bu suçu gece vakti işleyenlerin veya yakalanacağını anladığında silah kullananların öldürülmesine izin verildi

Roma hukukunun ilk dönemlerinde borcunu ödemeyen borçluya karşı çok katı icra usulleri vardı. Alacaklı, borçluya el koyar ve altmış gün boyunca zincire vurulu hâlde hapsederdi. Bu süre içinde de borç ödenmediği takdirde, alacaklı borçluyu isterse öldürebilir, isterse Tiber Nehri’nin karşı kıyısına götürüp köle olarak satabilirdi. Bu çok katı icra usulünün zaman içinde yumuşatılarak alacaklının elinden borçluyu öldürme ve zincire vurma yetkileri alındı. Ancak alacaklı borçluyu alıkoyup borcunu ödeyinceye kadar onu çalıştırma hakkını elinde bulundurmaya devam etti.
Roma hukukunun ilerleyen dönemlerinde borçlunun şahsına yönelik icra uygulamalarının yerini mallarına el konulmasına yönelik uygulamalar almaya başladı. İlk zamanlarda bazı malların satışı borcun ödenmesine yetse bile borçlunun tüm malları yine de satışa çıkarıldı. Bu usulde açık arttırma sonucu mallar en yüksek fiyatı teklif edene devredilirdi. Justinianus Dönemi’nde ise borcu ödemeye yetecek kadar malın haczedilmesi usulü yerleşti. Böylece borçlunun malları parça parça ve alacakları karşılamaya yetecek oranda satılmaya başlandı.

Yukarıdaki metinden hareketle Romalıların kültürel gelişmişlik düzeyi hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Cevap: Alacaklı, borçluya el koyar ve altmış gün boyunca zincire vurulu hâlde hapsederdi. Bu süre içinde de borç ödenmediği takdirde, alacaklı borçluyu isterse öldürebilir, isterse Tiber Nehri’nin karşı kıyısına götürüp köle olarak satabilirdi. Sadece bu yönüyle de modern bir toplum ve oturmuş bir anayasal bir hukuk ortamının olmadığını söyleyebiliriz. İnsan haklarına aykırı durumlar görülebilmekteydi.