Ağaç formasyonu

Yeryüzünün bazı bölgeleri ağaçlarla kaplıdır. Ağaçların orman örtüsü oluşturabilmesi, belirli bir sıklıkta olması ve geniş bir alanı kaplaması gerekir. Orman örtüsünü oluşturan ağaçlar, sıcaklık ve yağış koşullarına göre farklı gruplara ayrılır. Ormanlar; ekvatoral yağmur ormanları, muson ormanları, orta kuşağın karışık yapraklı ormanları ve tayga ormanları şeklinde gruplara ayrılmaktadır.

a. Ekvatoral Yağmur Ormanları

10° kuzey ve güney paralelleri arasında yer alan bölgelerde sıcaklık yıl boyunca yüksektir. Bu bölgelerde aynı zamanda her mevsim yağış görülür ve nem oranı çok yüksektir. Bu nedenle ekvatoral bölgede yıl boyunca yeşil kalan ve geniş yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar geniş yer kaplar. Ekvatoral yağmur ormanlarını oluşturan ağaçlarda büyüme yıl boyunca devam etmektedir. Bu bölgedeki ormanlar, katmanlı bir yapı oluşturur. Boyları 60 metreyi bulan ağaçların altında güneş ışınlarına daha az ihtiyaç duyan ağaçlar kuşağı bulunur. Onların da altında daha kısa boylu ağaçlar yer almaktadır. Amazon Havzası, Kongo Havzası ve Güneydoğu Asya Adaları ekvatoral yağmur ormanlarının görüldüğü başlıca yerlerdir.

b. Muson Ormanları

Muson ormanlarına Güneydoğu ve Doğu Asya ile Kuzey Avustralya’da rastlanır. Bu bölgede yıllık sıcaklık farkları çok yüksek değildir ancak yağış miktarı bakımından mevsimler arasında büyük farklılıklar vardır. Yıllık yağışın yaklaşık %85’i yazın düşer. Bu dönemde sıcaklık da yüksek olduğundan ağaçların büyüme hızı artmaktadır. Yaz döneminde yeşeren yapraklar, kışın dökülmektedir. Hindistan, Japonya, Tayland, Vietnam, Endonezya, Doğu Çin, Kore, Filipinler ve Avustralya’nın kuzeybatısı muson ormanlarının görüldüğü yerlerin başlıcalarıdır.

c. Orta Kuşağın Karışık Yapraklı Ormanları

Orta kuşağın batı kıyılarında her mevsim yağışlı okyanusal iklim etkilidir. Bu iklim bölgesinde doğal bitki örtüsünü ormanlar oluşturur. Özellikle dağların denize dönük yamaçları yoğun bir orman örtüsüyle kaplıdır. Bu bölgedeki ormanlar, yüksekliğe göre kuşaklar oluşturur. Sıcaklığın daha yüksek olduğu alçak yerlerde geniş yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar görülür. Bu kesimdeki ağaçlar, sıcaklığın düşük olduğu kış döneminde yapraklarını döker. Daha yüksek yerlerde ise soğuğa dayanıklı olan iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar yer alır. Bu iki kuşak arasında ise hem geniş hem de iğne yapraklı ağaçlardan oluşan karışık ormanlar bulunmaktadır. Batı Avrupa’nın Atlas Okyanusu kıyıları, Kuzey Amerika’nın batı ve güneydoğu kıyıları, Güney Amerika’nın güneybatı kıyıları, Avustralya’nın doğusu ve Yeni Zelanda karışık ormanların görüldüğü başlıca yerlerdir.

ç. Tayga Ormanları

Tayga ormanları, sert karasal iklim bölgesinde görülür. Bu iklim bölgesinde yaz ile kış arasında sıcaklık farkı çok yüksektir ve kış sıcaklıkları çok düşüktür. Bu nedenle tayga ormanlarını oluşturan ağaçlar, çok düşük sıcaklıklara dayanıklıdır. Tayga bölgesinde toprağın kalınlığı fazla değildir ve ağaçların kök sistemleri çok derinlere inmez. Ayrıca bu bölgedeki ağaçların kökleri donmaya karşı dayanıklıdır. Bu ormanlardaki ağaçlar, aşağı doğru sarkan dalları sayesinde üzerlerindeki kar tabakalarının dökülmesini sağlar. Tayga ormanlarında çoğunlukla kozalaklı ve iğne yapraklı ağaçlar yer alır. Karaçam, ladin ve köknar bu bölgedeki başlıca ağaç türleridir. Bunların yanı sıra tayga ormanlarında huş ağacı, titrek kavak, söğüt ve üvez ağacı gibi bazı geniş yapraklı ağaçlar da görülür. Kanada, İskandinav Yarımadası ve Asya’nın kuzeyi tayga ormanlarının görüldüğü başlıca yerlerdir.