Akılcı ilaç kullanımı neden gereklidir

Akılcı ilaç kullanımı ilk defa, Dünya Sağlık Örgütünün 1985 yılında Kenya’nın başkenti Nairobi’de (Nayirobi) yapmış olduğu toplantıda tanımlanmıştır. Burada yapılan tanımlamaya göre akılcı ilaç kullanımı; kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en uygun maliyetle ve kolayca sağlayabilmeleridir. Tüm dünyada ilaçlar yanlış şekilde ve gereksiz yere kullanılabilmekte, bunun sonucu olarak çok çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. Ortaya çıkan bu sorunların başlıcaları;

• Temel ilaç listelerine veya güncel rehberlere uygun olmayan ilaçların reçetelere yazılması,
• Özel hasta gruplarına uygunsuz ilaç yazılması ve kullanılması, m Gereksiz yere pahalı ilaçların yazılması ve kullanılması,
• Gereksiz yere antibiyotik yazılması ve kullanılması,
• Hekimlerin, tedavileri konusunda hastalarına yeterli bilgi vermemesi,
• Yazılan reçetelerin gereken tüm doğru bilgileri içermesine özen gösterilmemesi,
• Eczacıların reçete karşılama, ilaç verme ve hastayı bilgilendirme konusunda yeterli davranış sergilememesi,
• Sağlık personelinin ilacı uygulama hatası yapması,
• Yanlış ilaç kullanımını kolaylaştıran ilaç üretimi ve dağıtımı kaynaklı çeşitli altyapı sorunlarının bulunması, olarak açıklanabilir.

Akılcı ilaç kullanımı için öncelikle hastanın probleminin tanımlanması yani hekim tarafından doğru teşhisin konulması gerekir. Buna paralel olarak ilaçlı veya ilaçsız etkili tedavinin tanımlanması, eğer ilaçlı tedavi uygulanacaksa uygun ilacın seçimi, her bir ilaç için uygun dozun ve uygulama süresinin belirlenmesi ve uygun reçete yazılması basamakları izlenmelidir. Bu aşamada onaylanmış, güncel tanı ve tedavi kılavuzları esas alınmalıdır. Bunun için;

• Hekim, hastanın en son kullandığı veya kullanmakta olduğu ilaçları sorgulamalıdır.
• Hasta ya da hasta yakını; ilacın olası yan etkileri, besin ve ilaç etkileşimleri konusunda bilgilendirilmelidir.
• Hamilelik ve emzirme dönemindeki kadınlar, çocuklar, yaşlılar, böbrek ve karaciğer yetmezliği olanlar, ilaç alerji öyküsü olan hastalar, ilaç kullanımı konusunda daha dikkatli davranmalıdır.
• İlaçlar çocukların göremeyeceği, ulaşamayacağı yerlerde ve ambalajında saklanmalıdır.
• Kesilmiş ve açılmış ambalajlar satın alınmamalıdır, son kullanma tarihi geçmiş ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır.

İlaç kullanımında hastalar;

• İlacı doğru yoldan, doğru zaman aralıklarında, doğru dozda ve belirtilen süre boyunca kesintisiz kullanmalıdır.
• Tedavisi tamamlanmadan ilaç kullanmayı kesmemelidir.
• İlaçtan yarar görmüyorsa hekimine haber vermelidir.
• Dalgınlıkla ilacı unutabileceğini düşünüp hatırlatıcı düzenlemeler yapmalıdır.
• Başkasına iyi gelen ilacın kendisine zarar verebileceğini unutmamalıdır.
• İlaçlar, kullanma talimatlarında belirtildiği şekilde muhafaza edilmelidir.