Azonal topraklar nedir

Ülkemizde azonal toprakların başlıcaları alüvyal, kolüvyal, litosol ve regasollerdir. Türkiye’de alüvyal topraklara daha çok ovalar, vadi tabanları ve deltalarda rastlanır. Bu tür topraklarda horizonlar gelişmez. Çukurova, Göksu, Menemen, Çarşamba ve Bafra deltaları ile Küçük Menderes, Büyük Menderes, Gediz, Bakırçay, Bursa, Adapazarı, Düzce, Erbaa, Niksar, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Elazığ, Malatya ve Muş ovaları alüvyal toprakların yaygın olduğu alanlardır. Bu topraklar mineral bakımından zengin olduğundan verimlidir. Dağların eteklerinde, yamaçlardan taşınan materyallerin üzerinde oluşan kolüvyal topraklar, ince ve iri unsurların bir arada görüldüğü topraklardır. Kolüvyal topraklar tarıma elverişli değildir. Ülkemizde litosollere erozyona açık yamaçlarda rastlanır. Bitki örtüsünden yoksun olan bu yamaçlarda ince materyaller taşındığından geriye iri materyaller kalmaktadır. Bu nedenle litosoller, taşlı topraklar olarak da adlandırılır. Regosoller, kum boyutundaki volkanik malzeme ve akarsuların oluşturduğu kumlu depolar üzerinde oluşan topraklardır.

Bulundukları yerlerden akarsu, rüzgârlar ve buzullar tarafından taşınarak çukurluk alanlarda biriktirilen topraklardır. Çeşitli yerlerden taşınıp geldiğinden bu tur topraklar verimlidir. Bu topraklarda organik kalıntı ve humus oranı yüksektir.

Alüvyal Topraklar: Akarsuların taşıdığı ince malzemelerin akarsuyun yayıldığı alanda (deltalar) birikmesiyle oluşan toprak tipidir. Drenajın iyi olduğu yerlerde bu toprak besin maddeleri yönünden zengindir ve tarıma elverişlidir.

Kolüvyal Topraklar: Bu topraklar eğimli yamaçlar boyunca çeşitli boyutta parçaların dağ eteklerinde birikmesiyle oluşurlar. Türkiye’de Toros dağının eteklerinde görülürler.

Litosoller (Taşlı Topraklar): Dağlık alanda oluşan bu toprak türü eğim nedeniyle küçük parçaların akıma kapılması ile iri malzemeden oluşurlar. Bitki örtüsünün tahrip edildiği alanlarda bu topraklar yaygındır.

Regosol Topraklar: Volkanlardan çıkan kum boyutundaki küçük volkanik malzeme ile akarsuların oluşturduğu kumlu depolar üzerinde oluşan ince topraklardır. Türkiye’de İç Anadolu bölgesinde yaygın olarak görülürler. Bu toprakların üzerinde patates çok uygun yetişir.

• Dış kuvvetlerin (akarsu, buzul, rüzgâr, sel suları) aşındırdığı ve taşıdığı malzemeyi biriktirmesiyle oluşan topraklardır.
• Dış kuvvetler taşıdığı malzemeyi hiç durmadan biriktirdiği için bu toprakların horizonları oluşmaz. Bundan dolayı yerli olmayan topraklardır.
• Tarımsal faaliyetler için çok uygundur.
• Mineral bakımından çok zengin ve verimi yüksek topraklardır.