Biyoçeşitlilik nedir

Canlıların doğal ortamlar içerisinde yaşadığı küre olan biyosfer (canlılar küresi); litosfer, atmosfer ve hidrosfer ile etkileşim hâlindedir. Biyosferin sınırları, diğer doğal ortamlar gibi kesin değildir. Karalarda yaşayan canlılar, atmosferde belirli bir yüksekliğe kadar yaşama imkânı bulabilmektedir. Bu seviyeden sonra ise atmosfer basıncının, sıcaklığın ve oksijen miktarının düşmesi gibi nedenler, canlıların yaşamasını zorlaştırır. Hidrosferde derinlik artışına bağlı olarak oksijen azalır, sıcaklık değerleri düşer ve subasıncı yükselir. Dolayısıyla denizlerde bu koşulların görüldüğü alanlar, canlı yaşamı için çok uygun değildir.

Biyoçeşitliliğin fazla olduğu alanlar, genellikle ışığın ulaşabildiği 200 metre derinliğe kadar olan kısımlar ile sığ denizlerdir. Bitkiler, litosferin üst kısmını oluşturan toprak tabakasına tutunarak yaşamlarını devam ettirirken bazı hayvan türlerinin de bu toprak örtüsü içinde yaşadığı görülebilmektedir. Canlıların bir kısmı ise (timsah, kaplumbağa, ördek vb.) doğal ortamlar arasında yer değiştirerek yaşamaktadır.

Biyoçeşitlilik, bir bölgedeki çeşitli özelliklere sahip bitki ve hayvan türleri ile mikroorganizmaların sayısını ve bu canlıların birbirleriyle olan ilişkilerini ifade eder. Çeşitli bitki ve hayvan türlerinin yaşadığı dünyada kıtaların ve bölgelerin biyoçeşitliliği aynı değildir. Bu farklılığa iklim, bitki örtüsü, yeryüzü şekilleri ve toprak ile su kaynaklarının aynı olmaması neden olmuştur. Genel olarak sıcak ve nemli iklim bölgelerinden kurak ve soğuk iklim bölgelerine geçildikçe biyoçeşitlilik azalmaktadır. Nemli ve sıcak olan ekvatoral iklim bölgesi, dünyadaki canlı çeşitliliğinin önemli bir kısmını oluştururken kurak olan çöl iklimiyle soğuk olan kutup ikliminde ise canlı çeşitliliği azdır.

Biyoçeşitliliğin önemi ve etkileyen faktörler

Ülkemizde biyoçeşitliliğin sağladığı birçok fayda bulunmaktadır. Bu sebeple oldukça önemlidir. Özellikle bitki çeşitliliğinin, hayvan çeşitliliğinin ve ekosistem çeşitliliğinin pek çok yararı bulunmaktadır. Doğada bulunan bitkiler erozyonu önler ve toprak yoğunluğunu giderirler. Ayrıca doğada bulunan hayvanlara da beslenme ve barınma gibi ihtiyaçlarını sağlarlar. Bunlar dışında ormancılık alanlarında da sağladığı faydalar sebebiyle bitki çeşitliliği oldukça önem taşımaktadır.

Hayvan çeşitliliğinde ise hayvanları beslenme, giyim ve tıp alanında kullanılması hayvan çeşitliliğinin önemini bir kez daha göstermektedir. Ayrıca bazı böceklerin bitkiler üzerinde tozlaşmalarını sağlaması ve bitki örtüsünün yaşamını sürdürmesini sağlaması da biyoçeşitliliğin faydalarından bir tanesidir. Diğer taraftan bu böcekler bazı hayvanların besin kaynaklarıdır. Doğada inek, koyun gibi hayvanlar hayvancılık ile ilgili yarar sağlarken, birçok balık türü de balıkçılıkla ilgili yarar sağlamaktadır.

Biyoçeşitliliğin önemi dışında etkileyen pek çok faktörde bulunmaktadır. Bu faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Fiziki Etmenler: İklim, kara ve denizlerin dağılışı, yer şekilleri, toprak
• Biyolojik Etmenler: İnsanlar ve diğer canlılar
• Paleocoğrafya: Kıtaların kayması ve iklimdeki değişiklikler