Dünyanın yuvarlak olduğunu nasıl ispat edersiniz

Bir gemi veya uçak hep aynı yöne giderse hareket ettiği noktaya geri döner. Kıyıda duran bir insan ufuktan yaklaşan bir geminin önce dumanını bacasını daha sonra tekne kısmını görür. Eğer Dünya yuvarlak olmasaydı görüş alanımıza giren gemiyi bütünüyle görebilirdik. Ay tutulması olduğunda Dünya'nın Ay üzerine vuran gölgesi yuvarlaktır. Buradan Dünya'nın yuvarlak olduğu sonucuna varılabilir. Coriolis kuvveti de Dünya'nın yuvarlak ve dönmekte olduğunu kanıtlar.

Tales (Tales) (MÖ 624-548) Dünya’nın yuvarlak olduğu fikrini ortaya atan bilinen ilk kişidir.
Ona göre Dünya’daki karalar okyanusların üzerinde yüzen bir diske benzemektedir.

MÖ 590’da Pisagor (Pisagor) Dünya’nın yuvarlak olduğu düşüncesini dile getirmiştir. Pisagor aynı zamanda ilk kez Dünya’nın Güneş etrafında döndüğü fikrini ortaya atmıştır. Hatta yaptığı matematiksel hesaplamalarla Güneş ve Ay ışığının düşüş açılarına göre Dünya’nın çevresini hesaplamayı denemiştir.

MÖ 384–322 yılları arasında yaşamış olan Aristo (Aristo) Ay tutulması sırasında Dünya’nın Ay’ın üzerine düşen gölgesinin yuvarlak olduğunu görerek aynı düşünceyi savunmuştur.

Biruni (978-1048) Dünya’nın yuvarlak olduğunu ve döndüğünü savunmuştur. Kendisine “Dünya dönüyorsa neden ağaçlar taşlar vb. yerlerinden fırlamıyor?” diye soranlara “Dünya’nın merkezindeki çekim gücü varlıkların dışarıya fırlamasını engellemektedir.” cevabını vermiştir. Bu fikriyle yer çekim kuvvetini Newton’dan asırlarca önce ortaya koymuştur.

1564–1642 yılları arasında yaşamış İtalyan gök bilimci Galileo (Galileo) teleskopu kullanarak gezegen ve yıldızları incelemiştir (Görsel 4.30). İncelemeleri sonucunda gezegenlerin Güneş çevresinde hareket ettiğini ve Dünya’nın yuvarlaklığını ortaya koymuştur. Ancak 1633’te bu düşüncesi nedeniyle Engizisyon Mahkemesinde yargılanmıştır. Davada “Ben inkâr etsem de Dünya dönüyor.” demesine rağmen bu fikrinden vazgeçmek zorunda kalmış ve ömrünün geri kalanını ev hapsinde geçirmiştir.

Dünya’nın yuvarlak olduğuna dair yukarıda ortaya atılan görüşleri bilimsel olarak ispatlayan ise Portekizli denizci Macellan (Macellan) olmuştur. Hep batıya doğru giderek Hindistan’a ulaşabileceğine inanan Macellan Amerika’nın en güneyinden geçip Filipinler’e ulaşmıştır. Burada yerliler ile yapılan bir savaşta ölen Macellan’ın yerine geçen yardımcısı Del Kano (Del Kano) yolculuğu tamamlayarak İspanya’ya ulaşmayı başarmıştır. Böylece Dünya’nın çevresini ilk kez dolaşarak yuvarlak olduğunu ispat etmiştir.