Haritalar ne diyor

Yeryüzünün tamamının veya bir kısmının belirli bir oranda küçültülerek düzlem üzerine aktarılmasına “harita” adı verilir. Farklı amaçlar için çizilmiş farklı harita türleri vardır. Ulaşım için yolları gösteren yol haritaları, doğal varlıkları ve tarihî eserleri gösteren turizm haritaları, maden kaynaklarını gösteren maden haritaları bunlardan bazılarıdır. Haritalarda kullanılan özel işaretler vardır. Bu işaretler ve bunların ne anlama geldiği, haritaların işaretler bölümünde (lejant) işlenir. Sınırları belirli bir alanda dağ, ova, plato, akarsu gibi yeryüzü şekillerini gösteren haritalara “fiziki harita” adı verilir. Fiziki haritalarda kullanılan renklerin ne anlama geldiğini öğrenmeye ne dersiniz?

Deniz ile karanın birleştiği yerde yükselti “0 (sıfır)” metre olarak kabul edilir. Fiziki haritalarda deniz, göl, akarsu gibi su kütleleri mavi renkle gösterilir. Denizlerdeki derinlik arttıkça mavinin tonu koyulaşır. Deniz seviyesine yakın, yükseltinin az olduğu yerler yeşil ve yeşilin tonları ile gösterilir. Yükselti artmaya başladıkça yeşilin yerini sarı renk alır. Yükseltinin çok fazla olduğu yerler (1.000 metre ve üstü) kahverengi ile gösterilir. Yükselti arttıkça kahverenginin tonu koyulaşır. Haritalardaki küçültme oranına “ölçek” adı verilir. Diğer bir ifade ile ölçek, yeryüzündeki gerçek uzunluğun haritada kaç cm ile gösterildiğini ifade eder. Şimdi gelin fiziki haritalarda gördüğümüz yeryüzü şekillerini yakından inceleyelim.

• Karalar içindeki çukurlarda birikmiş durgun su kütlelerine “göl” adı verilir.
• Akarsular tarafından derin bir biçimde yarılmış, çevrelerine göre yüksekte kalan düzlüklere “plato” adı verilir.
• Akarsuların yataklarını aşındırarak oluşturduğu yeryüzü şekillerine “vadi” adı verilir.
• Çevrelerine göre alçakta kalan, akarsular tarafından yarılmamış geniş düzlüklere “ova” adı verilir.
• Çevresine göre daha yüksek ve tabandan zirveye kadar eğimli yamaçları olan yeryüzü şekillerine “dağ” adı verilir.
• Yeryüzünde, belirli bir yatak içinde, eğim boyunca sürekli veya zaman zaman akan sulara “akarsu” adı verilir.
• Etrafı sularla çevrili kara parçasına “ada” adı verilir
• Denizin karanın içine doğru sokulduğu büyük su girintilerine “körfez” adı verilir.
• İki denizi birbirine bağlayan su geçitlerine ise “boğaz” adı verilir