Jeolojik zamanlar ve jeolojik zamanların başlıca özellikleri nelerdir

Soru : Jeolojik zamanlar ve jeolojik zamanların başlıca özellikleri nelerdir

Dünya, yaklaşık 4,5 milyar yıl önce oluşmaya başlamıştır. Dünyanın günümüzdeki fiziksel şeklini alması, belli aşamalardan geçerek gerçekleşmiştir. Jeolojik zamanlar, dünyanın şeklini almasında yaşanan gelişmeleri ifade eder. Bu evreler gerçekleşirken farklı canlı türleri ve iklim yapılarının da ortaya çıkması söz konusu olmuştur. Dünyanın oluşumu incelenirken fosil ve tortul tabakalarının incelenmesinden yararlanılır. Jeolojik zamanlar, kimi kaynaklarda 5, kimi kaynaklarda ise 4 evrede incelenmiştir. Bu jeolojik zamanlar aşağıdaki gibidir.

• İlkel zaman
• Birinci zaman
• İkinci zaman
• Üçüncü zaman
• Dördüncü zaman

Jeolojik Zamanlar Nelerdir

Yukarıda da değindiğimiz gibi jeolojik zamanlar 5 farklı dönem ile incelenir. Jeolojik zamanların isimlerini ve bunların kısaca açıklamasını aşağıda bulabilirsiniz.

İlkel Zaman (Prekambrien) İlkel zamanın yaklaşık 4 milyar yıl sürdüğü düşünülür. Günümüzden 600 milyon yıl önce bu dönem sona ermiştir. Kıtaların çekirdek kısmı ilkel zamanda oluşmuştur. Ayrıca alg ve bakteri gibi canlılar da bu dönemde ortaya çıkmıştır.

• Dünya’yı çevreleyen atmosferin oluşumu
• Okyanusların oluşumu
• İlk kıta çekirdeklerinin oluşumu
• Canlı yaşamının başlaması (algler, bakteriler, su yosunları)

Birinci Zaman (Paleozoik) Bu dönem yaklaşık 375 milyon yıl devam etmiştir. 225 milyon yıl önce de bu süreç tamamlanmıştır. Kıtalar bu dönemde büyümüş, taş kömürü yatakları oluşmuştur. Kara bitkilerinin önemli bir kısmı ve ilk organizmalar bu dönemde ortaya çıkmıştır.

• Karaların tek parça hâlinde olması (Pangea kıtası)
• Kıta alanlarının genişlemesi
• Kaledoniyen Hersiniyen Orojenezi’nin oluşumu. Bu orojenezler sonucu İskandinav Dağları, Ural ve Appalaş Dağları'nın oluşumu
• Taş kömürü yataklarının oluşumu
• Balık benzeri organizmalar, mercanlar, süngerler ve kanatlı böceklerin ortaya çıkışı
• Sık ağaçlardan oluşan ormanların oluşması

İkinci Zaman (Mezozoik) Bu dönemde denizler büyümüş ve karalar denizlerin içinde kalmıştır. Dinozor ve ammonit, bu jeolojik dönemin temsilcisi olan canlılardır. Bu dönem yaklaşık 160 milyon yıl devam etmiştir.

• Yer kabuğunun parçalanıp ayrılmaya başlaması
• Tethys Denizi’nin oluşumu
• Deniz tabanlarında büyük ölçüde birikme ve tortullaşmanın yaşanması
• Çiçekli bitkiler, kuşlar ve memelilerin ortaya çıkışı
• Dinozorların yaşaması

Üçüncü Zaman (Neozoik) Alp kıvrımları, Hint ve Atlas Okyanusları bu dönemde oluşmuştur. Türkiye'nin ana yeryüzü şekilleri de bu dönemde ortaya çıkmıştır. Bu jeolojik dönem 63 milyon yıl devam etmiştir.

• Alp-Himalaya Orojenezi’nin oluşumunu tamamlaması
• Türkiye’de Kuzey Anadolu ve Toros Dağları'nın oluşumu
• Şiddetli volkanik olayların yaşanması
• Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu’nun oluşumu
• Linyit, petrol, tuz ve bor yataklarının oluşumu
• Günümüzdeki bitki ve hayvan türlerinin büyük oranda ortaya çıkması

Dördüncü Zaman (Kuaterner) İnsanın ortaya çıktığı dönem dördüncü zaman dilimidir. 2 milyon yıl önce başlayan kuaterner dönemi halen devam etmektedir. Mamut ve insan, bu dönemin simgesidir.

• İnsanın ortaya çıkışı
• Günümüzdeki iklim koşullarının belirmesi
• Kıyıların genel olarak bugünkü görünümlerini alması
• Büyük iklim değişimlerinin yaşanması
• Buzul ve buzul arası dönemlerin yaşanması
• İstanbul Boğazı'nın ve Çanakkale Boğazı’nın oluşumu