Kapitülasyon Nedir? Osmanlı’da Kapitülasyonların Anlamı ve Sonuçları

Soru : Kapitülasyon kavramı hakkında neler biliyorsunuz?

Ödev cevabı kısaca : Kapitülasyonlar, Osmanlı Devleti’nin yabancı devletlere ekonomik, ticari ve hukuki ayrıcalıklar tanıdığı anlaşmalardır. Başlangıçta dostane ilişkiler için verilen bu haklar, zamanla Osmanlı ekonomisini olumsuz etkilemiştir.

Kapitülasyon, kelime anlamıyla “teslim olma” olsa da tarihsel bağlamda, Osmanlı Devleti’nin yabancı devletlere tanıdığı gümrük indirimi, vergi muafiyeti, ticaret serbestliği ve kendi vatandaşlarını Osmanlı mahkemeleri yerine konsolosluk mahkemelerinde yargılama hakkı gibi imtiyazları ifade eder. İlk kez 16. yüzyılda Fransa’ya verilen bu haklar, ticareti canlandırma ve siyasi ilişkileri güçlendirme amacı taşıyordu. Ancak 19. yüzyıldan itibaren yabancı devletlerin ekonomik üstünlük kurmasına yol açarak Osmanlı’nın mali bağımsızlığını zayıflattı.