Kimyasal tepkime türleri

bağlar kopar, bazı maddeler arasında ise yeni bağlar oluşur. Kimyasal tepkimeler çok çeşitlidir. Bu nedenle izleme ve araştırma kolaylığı sağlamak amacıyla kimyasal tepkimeler farklı şekillerde sınıflandırılır. Aşağıda tepkimeler türlerine göre sınıflandırılmıştır. Bu şemayı inceleyiniz.

Kimyasal Tepkimeler

• Yanma Tepkimeleri
• Sentez (Oluşum) Tepkimeleri
• Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri
• Asit-Baz Tepkimeleri
• Çözünme-Çökelme Tepkimeleri

Bir maddenin oksijen (O₂) ile verdiği tepkimeye yanma tepkimesi denir. Yanma tepkimelerinde tepkimeye giren maddenin içerdiği elementlerin oksitleri (oksijen ile oluşturdukları bileşikleri) oluşur. Çoğunda ısı açığa çıktığı için bunlar ekzotermik tepkimelerdir. Yanma tepkimelerinde açığa çıkan ısı enerjisi çeşitli amaçlarla kullanılır. Örneğin evlerimizde kaloriferlerde doğal gaz, soba ve şöminelerde odun yakarak açığa çıkan enerjiyi ısınma amaçlı kullanırız.

Sentez (Oluşum) Tepkimeleri İki ya da daha çok element veya küçük molekülün birleşerek daha büyük ve karmaşık yapılı bileşik oluşturduğu tepkimelerdir. Bu tür tepkimelerde reaksiyona girenler element veya bileşik olabilir ancak oluşan ürün her zaman bir bileşiktir.

Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri Sentez tepkimelerinin tersidir. Büyük ve karmaşık bir molekül parçalanarak daha küçük molekül ya da elementlere dönüşür. Bu tür reaksiyonlar, tepkimeye giren maddenin kararsız bir bileşik olduğu veya ısı, ışık, elektroliz gibi enerjiler ile kimyasal bağların kırıldığı durumlarda gerçekleşir.

Asit-Baz Tepkimeleri Asitler ve bazlar kimyada önemli bileşik sınıflarındandır. Günlük hayatta kullandığımız maddelerin birçoğunun yapısında asitler ve bazlar bulunur. Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürmelerinde asitlerin önemi büyüktür. Mide öz suyu besinlerin sindirimi için %0,4 oranında hidroklorik asit içerir. Proteinlerin oluşumunda amino asitlerin önemi tartışılmaz bir gerçektir. Elma, limon, portakal, ısırgan otu gibi meyvelerin ve sebzelerin büyük çoğunluğu asidiktir. Kabartma tozu, amonyak, sabun ise bazik özellikteki maddelerdir.

Çözünme-Çökelme Tepkimeleri Katı, sıvı ya da gaz hâlindeki bir maddenin başka bir madde içinde gözle görülemeyecek kadar küçük parçacıklar hâlinde dağılmasına çözünme denir. Tüm maddeler birbiri içinde çözünmez. Sudaki çözünmelerine göre değerlendirilirse maddeler çözünen, az çözünen ya da hiç çözünmeyen olarak üç sınıfa ayrılabilir. Örneğin yemek tuzu (NaCl) suda çözünürken kalsiyum sülfat (CaSO₄) içerikli tebeşir suda çözünmez kabul edilir. Çünkü kalsiyum sülfatın suda çözünmesi dikkate alınmayacak kadar azdır. Baryum klorür (BaCI₂) ve sodyum sülfat (Na₂SO₄) sulu çözeltileri karıştırıldığında baryum sülfat (BaSO₄) katısı çöker.