Kütle hareketlerinin oluşturduğu yeryüzü şekilleri

Çözülmeyle ortaya çıkan malzemenin bir kısmı, yer çekiminin etkisiyle eğim doğrultusunda hareket ederek yer değiştirir. Buna kütle hareketleri (heyelan, çamur akıntısı, kaya düşmeleri vb.) adı verilir. Kütle hareketlerinin oluşmasında arazinin jeolojik- jeomorfolojik özellikleri (kayaç yapısı, eğim, tabakaların uzanış doğrultusu vb.), iklim şartları (yağış, mevsim özellikleri vb.), ayrışma şiddeti, bitki örtüsü ve insan faaliyetleri etkilidir. Bu hareketler, heyelan set göllerinin oluşumunu da etkiler.

Bu hareketler, doğadaki çeşitli etkenler ya da insanların bazı faaliyetlerine bağlı olarak yamaç dengesinin bozulması sonucu ortaya çıkar. Başlıca kütle hareketleri; heyelan, toprak kayması, kaya düşmesi ve çamur akıntılarıdır.

Kütle hareketlerinden olan heyelanlar; dünyanın birçok yerinde görülmeleri, büyük can ve mal kayıplarına yol açmaları ve yeryüzünde çok büyük değişikliklere neden olmaları bakımından ayrı bir öneme sahiptir. Heyelanların başlıca nedenleri şunlardır:

• Arazinin eğimli olması
• Toprağın suya doyması (şiddetli yağışlar veya kar erimeleri)
• Arazinin yapısı (tabakaların eğim doğrultusunda uzanması ve killi tabakalaların varlığı)
• Depremler ve volkanik faaliyetler
• Bitki örtüsünün tahrip edilmesi
• Yamaç dengesini bozan insan faaliyetleri