Maturidilik ve Eş’ariliğin benzer ve farklı yönlerini karşılaştırınız

Eş‘arî ve Mâturîdî aynı zaman diliminde yaşamış olsalar da yaşamlarının üzerine kurulduğu toplumsal zaman ve söylemsel bağlam aynı değildir. Bundan dolayı her ikisinin veya adlarına nispetle oluşan mezhebî yapıların İslam düşünce geleneği içerisinde işgal etmiş olduğu yer, nereden bakıldığına göre değişebilmektedir. Mâturîdîlikten Eş‘arîliğe bakıldığında karşımıza çıkan tablo ile Hanbelîlikten Eş‘arîliğe bakıldığındaki tablo birbirinin aynı değildir. Aynı durum tersinden de geçerlidir. Eş‘arîlik’ten veya Mu‘tezile’den bakınca ortaya çıkan Mâturîdîlik resmi farklılaşmaktadır. Bunlar elbette bir çelişki değildir; aksine gerçeğin farklı yönlerini bir araya getiren, gerçeğe daha gerçekçi bir zaviyeden bakmayı mümkün kılan boy aynalarıdır.

• İkiside hak mezheptir. Sadece bazı konularda farklı görüşler vardır.
• Eş’arilere göre müminin imanı artar ve eksilir.
• Maturidilere göre ise iman artı pek silmez; ancak güçlenir veya zayıflar.
• Maturidîlikte kader, eşyanın ezeldeki takdiri, kaza bu kade­re göre eşyanın meydana gelmesidir. Eş’arîlikte kaza takdirdir, takdi­rin meydana çıkmasına kader denir.
• Maturidilikte Hikmet,Allah’ın ezelî bir sıfatıdır. Eş’arîlikte ise ezelî bir sıfat değildir.
• Eşariler: Allah kullarını güçlerinin yetmeyeceği bir işle yükümlü tutabilir? anlayışındadırlar.
• Maturidiler ise, Allah’ın hikmet ve adaletiyle bağdaşmayacağı düşüncesiyle bu görüşe katılmazlar.