Moskova Antlaşması

Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)

Çarlık Rusyası 1917’de Bolşevik İhtilali’yle I. Dünya Savaşı’ndan çekilmişti. Bunun sonucunda yeni Rus yönetimi kendisinin de içinde yer aldığı İtilaf Devletleri’yle I. Dünya Savaşı sırasında yapılan gizli paylaşma antlaşmalarını kamuoyuna açıkladı. Rejimi dolayısıyla Avrupa’da dışlanan ve düşmanca bir muamele gören Sovyetler Birliği ile Avrupa ülkelerinin arası iyice bozulmuştu. Rusya, Boğazlardan ve güneyden gelebilecek herhangi bir tehlikeye karşı dost bir devleti yanında görmek istiyordu. Bu nedenle İtilaf Devletleri’ne karşı savaşan TBMM Hükûmeti’ne siyasi ve ekonomik destek vermeye başlamıştı. TBMM de siyasi bir desteğe ihtiyaç duymaktaydı. Ali Fuat Paşa’nın Moskova Büyükelçiliği’ne atanması iki devlet arasındaki dostluk ilişkilerini geliştirdi (Görsel 3.18). Sovyetler Birliği yayımladığı bildiriyle Misakımillî kararlarını kabul ettiğini açıkladı. Batı Cephesi’nde Yunanlara karşı I. İnönü Zaferi’nin kazanılmasından sonra Sovyetler Birliği TBMM ile bir antlaşma yapma yoluna gitti. 16 Mart 1921 tarihinde Moskova Antlaşması imzalandı.

Antlaşmanın bazı maddeleri şunlardır:

• Taraflardan birinin tanımadığı bir antlaşmayı diğer taraf da tanımayacaktır.
• Kars, Ardahan ve Artvin TBMM Hükûmeti’ne; Batum Gürcistan’a; Nahcivan Azerbeycan’a bırakılacaktır.
• Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya’sı arasında yapılan bütün antlaşmalar geçersiz sayılacaktır.
• Sovyetler Birliği Misakımillî’yi tanıyacak ve kapitülasyonlardan vazgeçecektir.

Moskova Antlaşması TBMM’nin büyük bir Avrupa devletiyle uluslararası
alanda imzaladığı ilk antlaşmadır. Sovyetler Birliği Misakımillî’yi tanıdı.
Devletler uluslararası ilişkilerde birlikte hareket edeceklerdi. Batum’un
Gürcistan’a bırakılması ile Misakımillî’den ilk taviz verildi.