Sevr ve Lozan Antlaşması’nın maddelerini araştırınız

Tek kişi egemenliğine dayalı yönetim ile millî egemenliğe dayalı yönetim anlayışlarım araştırınız. Bu yönetim anlayışlarını karşılaştırarak sınıfta tartışınız.

• Tek kişi egemenliğine dayanan yönetim biçimlerinde monarşi (krallık) vardır .Yani devleti yönetecek kişiler babadan oğula geçerek devleti yönetirler .
• Liyakata önem verilmez .
• Monarşinin olduğu yerde kral görevi başında ömür boyu kalabilmekte ve halkın buna itiraz etmesi gibi bir durum yoktur . Yani halkın egemenliği yoktur . Kral istediğini asar , istediğini keser ve bu duruma kimse korkusunda müdahale edemez .
• Adalet eksik kalabilir.
• Devlet yöneticileri yargılanmaz, zaten kimse buna cesaret de edemez . Hak ve sorumluluklar belirlenmemiştir. İnsanlar korku düzenin içinde yaşarlar ve insan hakları ve özgürlükleri de olmaz. Seçim de olmaz, çünkü insan iradesi ön planda değildir .
• Monarşide hükümdar devlet başkanıdır . Bu hükümdar; kral, farklı ülkelerde imparotor, padişah, şah, emir, prens gibi çeşitli adlar ile bilinir. Fakat bunların hepsi de aynı kapıya çıkar. Yani hepsinde halkın gücü, halkın iradesi yönetim biçimine yansıyamaz.
• Mustafa Kemal monarşiye karşı olduğu içinde saltanatı kaldırmıştır ve yerine Cumhuriyete dayalı yönetim biçimini getirmiştir .
• Milli egemenliğe (cumhuriyete , demokrasiye) dayalı yönetim biçimlerinde ise halk istediği kişiyi seçimle başa getirir .
• Başa gelen kişi görevini iyi bir şekilde yapmazsa halk tarafından yine seçimle görevden alınır . Yani başa gelen kişi yargılanır ve görevinden alınır .
• Liyakata önem verilir . Bunun için milli egemenlik insanın iradesine önem veren bir yönetim şeklidir . Bunun için Türkiye Cumhuriyeti olarak cumhuriyetimize sahip çıkmalı ve demokrasiyi korumalıyız .
• Türkiye Devleti'nin hükümet şekli Cumhuriyettir . Milli egemenlik de egemenlik kayıtsız şartsız millete teslim edilmiştir .

Sevr Antlaşması’nın maddelerini hatırlayınız. Lozan Antlaşması’nın maddelerini araştırınız. İki antlaşmayı karşılaştırarak elde edilen kazanımları söyleyiniz.

I. Dünya Savaşı sonrası İtilaf devletleri Anadolu Hareketlerinin büyümesi üzerine İtalya'nın San Remo kentinde belirledi. Yunanlar ve İngilizler Anadolu'nun çeşitli yerlerini işgal etti ve Osmanlıyı barışa zorladı. Damat Ferit Paşa isyanlar ve işgallerin büyümemesi için bu antlaşmayı imzaladı.

Sevr'in maddeleri

• Azınlıklara verilen haklar artacak
• Boğazlar uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecek ve bu komisyonda Türk üye bulunmayacak.
• Doğu Anadolu'da Ermenistan ve Kürdistan, ABD ve Milletler Cemiyeti kontrolü altında bağımsız olabilir. (Wilson ilkeleri buna zemin hazırladı)
• Tüm itilaf devletlerine tazminat verilecek
• Zorunlu askerlik kalkacak

Lozan Antlaşması (veya yapıldığı dönem Türkçesi ile Lozan Sulh Muahedenamesi), 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre'nin Lozan şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri tarafından, Leman gölü kıyısındaki Beau-Rivage Palace'ta imzalanmış barış antlaşması.

Türkiye-Suriye Sınırı: Fransızlarla imzalanan Ankara Anlaşması'nda çizilen sınırlar kabul edilmiştir.
Irak Sınırı: Musul üzerinde antlaşma sağlanamadığı için, bu konuda İngiltere ve Türkiye Hükûmeti kendi aralarında görüşüp anlaşacaklardı
Türk-Yunan Sınırı: Mudanya Ateşkes Antlaşması'nda belirlenen şekliyle kabul edildi. Meriç Nehri'nin batısındaki Karaağaç istasyonu ve Bosnaköy, Yunanistan'ın Batı Anadolu'da yaptığı tahribata karşılık savaş tazminatı olarak Türkiye'ye verildi.
Adalar: Gökçeada ile Bozcaada özerk bir yönetime tabi tutulmak şartıyla (Türkiye antlaşmanın bu maddesini uygulamadı) Türkiye'de, diğer Ege Adaları İtalya'ya kaldı. İtalya'nın Türk sınırına yakın adaları silahsızlandırması kararlaştırıldı. Sevr Antlaşmasıyla Oniki Ada İtalya'ya diğer adalar Yunanistan'a bırakılmıştı. Oniki Ada ve Rodos 1945 yılında müttefiklerin eline geçti ve Nisan 1947'de resmen Yunanistan'a teslim edildi.
Türkiye-İran Sınırı: Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında 17 Mayıs 1639'da imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması'na göre belirlenmiştir.
Kapitülasyonlar: Tamamı kaldırıldı.
Azınlıklar: Lozan Barış Antlaşması'nda azınlık, Müslüman olmayanlar olarak belirlenmiştir. Tüm azınlıklar Türk uyruklu kabul edildi ve hiçbir şekilde ayrıcalık tanınmayacağı belirtildi. Antlaşmanın 40. maddesinde şu hüküm yer almıştır:
"Müslüman olmayan azınlıklara mensup Türk uyrukları, hem hukuk bakımından hem de uygulamada, öteki Türk uyruklarıyla aynı işlemlerden ve aynı güvencelerden yararlanacaklardır. Özellikle, giderlerini kendileri ödemek üzere, her türlü hayır kurumlarıyla, dinsel ve sosyal kurumlar, her türlü okullar ve buna benzer öğretim ve eğitim kurumları kurmak, yönetmek ve denetlemek ve buralarda kendi dillerini serbestçe kullanmak ve dinsel ayinlerini serbestçe yapma konularında eşit hakka sahip olacaklardır."
Batı Trakya'daki Türkler: İstanbul'daki Rumlar dışında, Anadolu ve Doğu Trakya'daki Rumlar ile Yunanistan'daki Türkler'in mübadele edilmeleri kararlaştırıldı.
Savaş tazminatları: İtilaf Devletleri, I. Dünya Savaşı nedeniyle istedikleri savaş tazminatlarından vazgeçtiler. Sadece Yunanistan savaş tazminatı olarak Karaağaç bölgesini

Ziya Gökalp’ın dizelerinde anlatılmak istenen ana düşünce nedir?

Yönetim her zaman halkındır. Halk ne isterse o olur. Baskı ve Zulüm ile halk yönetilemez. Halk elbet bir gün kendi hakkı olan yönetimi yeniden ele almayı başaracak güce sahiptir.

Saltanat kaldırılmasına karşın halifeliğin devam etmesinin nedenlerini tartışınız.

Ortada şöyle bir sorun vardı ki iki makamda halk için çok önemliydi. Saltanat kaldırılırken halifelik için zaman verilmiştir. Çünkü halifelik bir dinin makamıdır ve din öyle kolay değişiklik yaşanan bir şey değildir. Bu yüzden öncelikle dini hayat ile ilgili düzenlemeler yapılmış. Halifeliğin bozulmuş yanları ortaya konmuş. Daha sonra da halifelik kaldırılmıştır

“‘Bir de Türkçe konuşulacak!’ dedi. Büyük bir tartışma başladı ama kimse Türk başdelegesine söz geçiremedi. Nihayet, ‘gerekirse İsmet Paşa Türkçe konuşabilir.’ diye bir madde eklendi.” İsmet Paşa’nın yukarıdaki tavrının nedeni nedir?

Çünkü Türklerin diğer devlet temsilcileriyle aynı haklara sahip olması sağlanmak istendi. Bunda da gayet başarılı olundu. Bu yüzden Türkçe’de eklendi.

Biz Mondros’tan değil, Mudanya’dan geliyoruz.” İsmet İnönü Lozan Konferansı’nda neden böyle bir cümle kurmuştur?

Diğer temsilciler İsmet Paşa’yı kandırarak, onu zor durumda bırakarak, hile yapmaya kalkarak Türk devletinin haklarını çiğnemek istiyorlardı. Bundan dolayı da her türlü yola başvurdular. Ancak İsmet Paşa onlara bir yenilgiden değil bir galibiyetten geldiğini her ortamda hatırlatmayı bilmiştir.

Lozan Barış Antlaşması’nın kazanımlarını, Misakımillî hedefleri ile karşılaştırınız.

Kazanımları şöyle sıralamak mümkündür:

Yeni Türk devletinin varlığı uluslar arası alanda tanınmıştır.
Kurtuluş savaşının askeri zaferleri böylece siyasi bir zafer haline gelmiştir.
Lozan antlaşması I. Dünya Savaşını bitiren antlaşmalar içinde en uzun süre varlığını sürdüren antlaşmadır. Günümüzde hala geçerliliğini korumaktadır.
Sevr antlaşması yerine Lozan antlaşması yürürlüğe girmiştir.
Sömürge altında yaşayan milletlere örnek teşkil etmiştir.