Tarih ve diğer bilimler

Tarihi diğer beşerî ve sosyal bilim dallarından ayıran en önemli fark; diğer bilimler insanı veya doğayı bir yönüyle ele alırken tarih, insanı her yönüyle ve bütün yaptıklarıyla anlamaya ve anlatmaya çalışır. Tarih, yöntem olarak da diğer bilimlerden farklılık gösterir. Tarihî olaylar, fen ve doğa bilimleri gibi tümdengelim ve tümevarım yöntemleriyle kavranamaz. Çünkü bu bilimlerin ilgilendiği konuların doğruluğu deneyle ortaya konabilirken tarih bilimi için deney uygulanabilecek bir metod değildir. Tarihî olaylar arasında sıkı bir bağlantı kurmak; fizik ve doğa bilimlerindeki gibi yasalar oluşturmak mümkün değildir. Disiplinler arası iş birliğinin geliştiği günümüzde tarih biliminin ana uğraşısı, incelenmesi ve açıklanması zaman alan karmaşık tarihî olayları ortaya koymaya çalışmaktır.

Tarihçi; siyasi, askerî, kültürel, sosyal veya biyografik çalışmalar yaparken coğrafya, sosyoloji, felsefe, ekonomi, kronoloji, etnografya, hukuk, heraldik, arkeoloji, sanat tarihi, dil bilimi gibi farklı bilim dallarından yararlanır.

Tarihe yardımcı bilim dallarından bazıları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Kronoloji Geçmişten günümüze meydana gelen olay ve olguların zamanını tespit ederek sıralar.
Coğrafya İnsan ve mekânın karşılıklı etkileşimini araştırır.
Diplomasi Siyasi belgelerin cins, şekil ve içerik olarak değerlendirmesini yapar.
Arkeoloji Kazı yolu ile toprak ve su altındaki maddi kalıntıları ortaya çıkarır.
Heraldik Tarihte devletlerin kullandığı armaları inceler.
Etnografya Toplumların örf, âdet, gelenek ve yaşayışlarını inceler.
Antropoloji İnsan ırkını inceler ve kültürlerin gelişimini araştırır.
Nümizmatik Tarih içerisinde basılan paraları inceler.
Paleografya Yazıları, alfabeleri ve bunların zaman içerisindeki değişimlerini inceler.
Filoloji Dillerin tarihini, gelişimini ve değişimini araştırır.
Epigrafi Kitabeleri inceler.