Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Etkinlik Cevapları (6. Sınıf Türkçe)

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 50 Cevapları

HAYDİ, BAŞLAYALIM

Soru: Hiç “karsanbaç” yediniz mi? Sizce nasıl ve neyle yapılıyor? Söyleyiniz.
Cevap: Yemedim. Karsanbaç, temiz kar ya da rendelenmiş buz üzerine pekmez/şerbet dökülerek kâsede servis edilen serinletici bir tatlıdır.

Soru: Aşağıya bir önceki kutuda yazan ifadenin size çağrıştırdığı kelime/kelime grubunu yazınız.
(çağrışım zinciri): kepçe → kâse → rendelenmiş buz → pekmez şerbeti → karsanbaç

Soru: Hem yemek yerken hem de bir halk oyunu oynarken kullanılabilen bir eşya söyleyiniz.
Cevap: Kaşık.

Soru: Yandaki karekodu okutunuz ve içeriği dikkat dağıtıcı hareketlerden kaçınarak dinleyiniz. İçeriği dinlerken açıklayıcı metin unsurlarını dikkate alarak önemli gördüğünüz yerleri ve anlamını bilmediğiniz kelime/kelime gruplarını defterinize not ediniz. Dinleme sürecinizi “Değerlendirelim” bölümündeki ölçütleri kullanarak değerlendiriniz.

Önemli noktalar: karsanbaç/kar pekmezi, kaşığın türleri (tahta, kalaylı bakır), kaşık havası ve “kaşık çalmak/sallamak” deyimleri; eskiden çatalın yaygın olmadığı bilgisi.

Bilmediğim/yeniler: kalaylanmış, prodüktör, derlemeci, hasır.

Dinlerken dikkatim iyiydi; önemli yerleri not aldım, bilmediğim kelimeleri sözlükle kontrol edeceğim.

Değerlendirelim

Soru: a) Dinleme sürecinizi aşağıdaki yıldızlı puan çizelgesini kullanarak değerlendiriniz. Ölçütteki her bir davranışı gerçekleştirme durumunuza göre yıldızlarınızı yay ayraç içine çiziniz.

(4) Dinlemeden önce not almak için gerekli malzemeleri hazır bulundurdum.
(5) Dinleme sürecinde dikkatimi konuya yoğunlaştırabildim.
(5) Dinleme sürecinde uygun oturuş pozisyonundaydım.
(4) Dinleme sırasında önemli gördüğüm yerleri not aldım.

Soru: b) Topladığınız yıldızları hesaplayarak aşağıdaki ifadeleri tamamlayınız.

Topladığım yıldız sayısı 18.
Kendime söz: Sonraki çalışmalar için notlarımı daha düzenli ve kısa tutmaya gayret edeceğim.
Kendime aferin: dikkatimi toplama konusunda çok iyiyim.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 51 Cevapları

1. ANLAYALIM

Soru: a) İçeriği anlamını bilmediğiniz kelime/kelime gruplarını belirlemek üzere bir kez daha dinleyiniz. Bu sırada ilk dinlemenizde kullandığınız yöntemi dilerseniz tekrar kullanabilirsiniz. Belirlediğiniz kelime/kelime gruplarını defterinize yazınız.

Cevap: Belirlediklerim: karsanbaç, kalaylanmış, prodüktör, derlemeci, kaşık çalmak/kaşık sallamak, hasır.

Soru: b) Defterinize yazdığınız kelime/kelime gruplarını aşağıdaki tabloya göre puanlayınız. Puanları belirlediğiniz kelime/kelime gruplarının yanına yazınız.

Cevap: karsanbaç (3) • kalaylanmış (2) • prodüktör (2) • derlemeci (2) • kaşık çalmak/kaşık sallamak (4) • hasır (3)

Soru: c) 3 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarına yönelik tahminlerinizi defterinize yazınız ve tahminlerinizin doğruluğunu TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz. 1 ve 2 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarının anlamlarını yine sözlükten bularak defterinize yazınız. 4 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarını ise defterinizde birer cümlede kullanınız.

3 puan:

• karsanbaç: Kar/buz üzerine pekmez dökülerek yapılan tatlı.
• hasır: Sazdan yapılan örtü, örgü.

1–2 puan:

• kalaylanmış: Bakır eşyanın içinin kalay ile kaplanmış hâli.
• prodüktör: Yapımcı.
• derlemeci: Halk türküsü/sözü toplayan kişi.

4 puan (cümle):

• “Düğünde kaşık salladık.”
• “Çorbaya kaşık çaldım.”

2. ANLAYALIM

Soru: a) Dinlediğiniz içerikten hareketle “kaşık” kelimesini 1 numaralı bölümde kendi ifadelerinizle tanımlayınız. 2 numaralı bölümde bu kelimeyi bir cümle içinde kullanınız. 3 numaralı bölümde bu kelimenin aklınıza getirdiği kelime/kelime gruplarını yazınız. 4 numaralı bölümde ise kelimeyi anlatan bir görsel çiziniz.

• Tanım: Saplı, çukur başlı; yemek yemeye ve çorba içmeye yarayan mutfak aracı.
• Cümle: Annem tencereyi tahta kaşıkla karıştırdı.
• Çağrışımlar: Çorba, çay kaşığı, tatlı kaşığı, tahta kaşık, tencere.
• Görsel: Kaşık resmi.

Soru: b) Etkinliğin “a” maddesindeki yapıyı “karsanbaç, pekmez, oyun havası” kelime/kelime grupları için defterinizde uygulayınız.

Karsanbaç

• Tanım: Kar/buz üzerine pekmez dökülerek yapılan tatlı.
• Cümle: Yazın karsanbaç yiyince çok serinledim.
• Çağrışımlar: kar, kepçe, kâse, buz, pekmez.

Pekmez

• Tanım: Üzüm/dut suyunun kaynatılıp koyulaştırılmasıyla yapılan tatlı şurup.
• Cümle: Annem kahvaltıda ekmeğe pekmez sürdü.
• Çağrışımlar: üzüm, dut, şıra, kavanoz, kazan.

Oyun havası

• Tanım: Halk oyunları için çalınan, ritmi belirgin ezgi.
• Cümle: Zeybek oyun havası başlayınca herkes alkışladı.
• Çağrışımlar: davul, zurna, ritim, horon, halay.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 52 Cevapları

3. ANLAYALIM

Soru: a) Aşağıdaki kartlarda dinlediğiniz içerik ile ilgili anahtar kelimelere ait bazı ipuçları verilmiştir. Bu ipuçlarından hareketle anahtar kelimeleri bulunuz ve kartların başına yazınız.

• Büyütçe, karıştırmak, bakır → Demir kaşık
• Şimşir, halk oyunu, kaşık havası → Tahta kaşık
• Çay kaşığı, tatlı kaşığı, şeker kaşığı → Kaşık çeşitleri
• Kaşık çalmak, duru su, hasır şapka → Kaşık sallamak

b) İzlediğiniz içerik ile ilgili iki anahtar kelime de siz belirleyiniz ve etkinliğin “a” maddesinden hareketle yan tarafta verilen kartlara ipuçlarınızı yazınız. İpuçlarını sıra arkadaşınıza söyleyerek ondan anahtar kelimeleri tahmin etmesini isteyiniz.

• Kart 1 ipuçları: Kar/buz, üzerine pekmez dökülür, yaz tatlısı → Karsanbaç
• Kart 2 ipuçları: Üzüm/dut şırası, kaynatılıp koyulaşır, kavanoz → Pekmez

Soru: c) Arkadaşınızın tahminlerinden sonra her kart için hangi anahtar kelimeyi seçtiğinizi nedeniyle açıklayınız.

• Karsanbaç: Çünkü içerikte “kar pekmezi” ayrıntılı anlatıldı ve kaşıkla yenildiği belirtildi.
• Pekmez: Çünkü karsanbaç yapımında temel malzeme olarak yer aldı.

4. ANLAYALIM

Soru: a) Dinleme/izleme sırasında defterinize aldığınız notları gözden geçiriniz. Dinlediğiniz içeriği “metin yapılarının analizi ve bilgileri organize etme stratejisi”ne göre aşağıdaki çalışma kağıdı üzerinde inceleyiniz.

Dinlediğiniz İçeriğin Konusu: Kaşık ve karsanbaç; kaşığın çeşitleri, kullanımı ve kaşıkla ilgili deyimler.

İçerikte konuya kısa ve ilgi çekici bir giriş yapılmış mı? Evet.(Kar–karsanbaçla başlıyor.)

Açıklamayı detaylandırmak için nelerden yararlanılmış? Aşağıdakilerden uygun olanları işaretleyiniz. Siz de bu listeye “Diğer” seçeneğini kullanarak yeni maddeler ekleyebilirsiniz.

• Dinlediğiniz içeriğin konusu: Kaşık çeşitleri, karsanbaç, deyimler.
• İçeriğe kısa ve ilgi çekici giriş yapılmış mı? → Evet.

Detaylandırma yöntemleri:

• Örnek verilmiş → Evet.
• Tanım yapılmış → Evet.
• Sayısal veriler → Hayır.
• Sebep–sonuç ilişkisi → Evet.
• Alt başlık → Hayır.
• Geçmişten bağlantı → Evet. (Isparta köy düğünü örneği)
• Diğer: Deyim ve atasözleri kullanılmış → Evet.

Sonuç bölümünde ana fikir dikkat çekici vurgulanmış mı? → Evet.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 53 Cevapları

Soru: b) Metni dinlerken not almanın dinleme becerinizi ne yönde etkilediğini uygun kartı seçerek değerlendiriniz ve gerekçenizi sözlü olarak açıklayınız.

Cevap: Olumlu etkiledi: Not almak dikkatimi topladı, anahtar kelimeleri kaçırmadım. Sonradan hatırlayıp soruları kolayca cevapladım.

5. ANLAYALIM

Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde iki gruba ayrılınız. Birinci grup soru, ikinci grup cevap grubu olacaktır. Grubunuzla aşağıdaki yönergeleri uygulayınız.

CevapNot almak beni olumlu etkiledi. Çünkü dikkatimi topladım, önemli noktaları unutmadan soruları daha kolay cevapladım.

Soru: Aşağıdaki metni grubunuzla okuyunuz. Metinden hareketle cevap grubuna yöneltebileceğiniz sorular hazırlayınız.

Hazırlanan sorular:

1. Mart ayında köylünün yakacak odunu neden biter?
2. Köylü sobada hangi malzemeyi yakar?
3. Bu olaydan hangi atasözü doğmuştur?
4. Çoban neden kalın giyinmez?
5. Dayısı çobana ne öğüt verir?
6. İkinci olaydan hangi söz ortaya çıkmıştır?

Hazırlanan cevaplar:

1. Uzun kış yüzünden odunu tükenir.
2. Kapı arkasındaki kazma ve kürek saplarını yakar.
3. “Mart kapıdan baktırır; kazma, kürek yaktırır.” atasözü.
4. Güneşli havaya aldanır.
5. Mart güneşine kanmamasını söyler.
6. “Aldanma martın yazına, geldin mi dayın sözüne.” sözü.

Soru: Aşağıdaki metni grubunuzla okuyunuz. Metinden hareketle size yöneltilebilecek soruları düşününüz. Bu sorulara yönelik cevaplar hazırlayınız.

Kış uzar, stoklar tükenir.
Kapı arkasındaki kazma ve kürek saplarını.
“Mart kapıdan baktırır; kazma, kürek yaktırır.”
Güneşe aldanır, kalın giyinmez.
“Martın yazına aldanma.” der.
“Aldanma martın yazına, geldin mi dayın sözüne.”

Soru: b) Soru grubu olarak hazırladığınız soruları sorunuz. Cevap grubu olarak sorulan soruları aldığınız notlardan hareketle cevaplayınız.

Soru: Köylü neden sapları yaktı?
Cevap: Çünkü odunu bitmişti ve hava çok soğuktu.

Soru: Çobanın aldığı öğüt neydi?
Cevap: Mart ayında güneşe aldanmamak.

Soru: Metnin ana iletisi nedir?
Cevap: Tedbirli olmak ve büyüklerin sözünü dinlemek gerekir.

Soru: c) Gruplara ayrılarak metinden hazırlanan sorular üzerinden tartışmak, metni anlama becerinizi nasıl etkiledi? Aşağıdaki sayı doğrusu üzerinde bir değer vererek kendinizi değerlendiriniz.

Cevap: Grup tartışması metni daha iyi anlamamı sağladı. Ayrıntıları hatırladım ve metnin iletisini netleştirdim. Kendimi 9 puan ile değerlendirdim.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 54 Cevapları

1. ANLATALIM

Soru: a) Konuşmanızı planlamak üzere yan tarafta verilen görsel üzerindeki yönergeleri takip ederek ilerleyiniz.

• Konuşma amacı: Bilgi vermek
• Konu: Kaşık türleri ve bu konuyla ilgili deyimler
• Konuşma türü: Hazırlıksız konuşma.

Soru: Son aşamada ise konuşmanızın türünü seçiniz.
Cevap: Hazırlıksız konuşma.

Soru: b) Son seçiminiz “Hazırlıksız konuşma” ise konuşmanızı diğer seçimlerinize uygun şekilde sınıfta yapınız, “Hazırlıklı konuşma” ise gelecek derse kadar diğer seçimlerinize uygun şekilde konuşmanıza hazırlanınız. Gelecek ders konuşmanızı sununuz.
Cevap: “Merhaba arkadaşlar. Bugün size kaşık çeşitlerinden bahsedeceğim. Evlerimizde en çok çay, tatlı, yemek ve çorba kaşıkları bulunur. Tahta kaşık şimşirden yapılır ve yemek karıştırmakta kullanılır. Büyük bakır kaşıklar ise özellikle tencerelerde işe yarar. Kaşıkla ilgili ‘Kaşıkla verip kepçeyle almak’ gibi deyimler de dilimizin zenginliğini gösterir. Dinlediğiniz için teşekkür ederim.”

Soru: c) Öğretmeninizin geri bildirimlerinden hareketle aşağıdaki soruları sözlü olarak cevaplayınız.

Soru: Konuşurken kendimi güçlü hissettiğim yönlerim neler?
Cevap: Kendimi güçlü hissettiğim yönlerim: Sesim netti, örnekler verdim, kısa ve anlaşılır konuştum.

Soru: Sonraki konuşmalarımda güçlendirmek istediğim yönlerim neler?
Cevap: Sonraki konuşmalarda geliştirmek istediğim yönlerim: Daha yavaş konuşmak, göz teması kurmak ve heyecanımı azaltmak.

2. ANLATALIM

Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde arkadaşlarınızla gruplara ayrılınız. Grup arkadaşlarınızla aşağıdaki Nasrettin Hoca fıkralarından birini seçiniz ya da farklı bir Nasrettin Hoca fıkrası belirleyiniz.
Cevap: “Kazan Doğurdu” fıkrasını seçtik.

Öğretmenin yönlendirmesiyle grup çalışması yapıldı. Fıkra seçimi: “Kazan Doğurdu”.

• Kazanın gözünden bakarak olayı canlandırdık.
• Hocanın zekâsını ve mizahını ön plana çıkardık.
• Farklı bakış açılarıyla fıkrayı yeniden yorumladık.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 55 Cevapları

b) Aşağıdakilerden birini seçerek fıkranızı buna göre düzenleyip anlatınız.

Soru: Fıkrayı fıkradaki bir karakter, nesne vb.nin bakış açısı ile anlatınız.
Cevap: Fıkrayı kazan olarak anlattık. “Hoca beni komşuya verdi, sonra da doğurduğumu söyledi. Komşu sevindi ama sonunda bana bir oyun kuruldu.”

Soru: Fıkraya farklı bir karakter ekleyip fıkrayı düzenleyerek anlatınız.
Cevap: Mahalle muhtarı olaya dâhil edilerek “Doğuran kazan bir gün ölür de” sözüyle fıkraya farklı bir bakış kazandırıldı.

Soru: Fıkranın sonunu değiştirerek fıkrayı anlatınız.
Cevap: Komşu, “Doğurduysa ölmesi de normal.” diyerek güldü, sonra Hoca kazanı geri verip birlikte çay içtiler.

c) Etkinlik sona erdiğinde aşağıdaki soruları gerekçe belirterek cevaplayınız.

Soru: Etkinlikte en çok keyif aldığınız bölüm hangisiydi?
Cevap: Kazanın gözünden fıkrayı anlatmak çok eğlenceliydi.

Soru: Etkinliğe yeniden katılsaydınız neleri değiştirirdiniz?
Cevap: Olayı kısa ve net biçimde toparlamakta zorlandım.

Soru: Etkinlikte en çok zorlandığınız bölüm hangisiydi?
Cevap: Daha canlı konuşur, küçük hareketlerle canlandırmayı güçlendirirdim.

3. ANLATALIM

Soru: a) Yan tarafta verilen haber başlığında dikkatinizi çeken nedir? Temada öğrendiklerinizden hareketle söyleyiniz.
Cevap: Başlıktaki “start verdi” yabancı bir ifadedir. Bunun yerine “Avrasya Maratonu başladı” demek daha doğru ve Türkçeye uygun olur.

Soru: b) RTÜK’ü (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) daha önce duydunuz mu? Sizce bu kurulun görevleri neler olabilir? Tartışınız.
Cevap: RTÜK radyo ve televizyon yayınlarını denetler. Yayınların çocukları koruması, Türkçeyi doğru kullanması ve yayın ilkelerine uyması için kurallar koyar. Gerekirse uyarı veya ceza verir.

Soru: c) İkişerli gruplara ayrılınız. “RTÜK Çağrı Hattı’nın iletişim danışmanı” ve “şikayeti oluşturan vatandaş” olmak üzere aranızda rol dağılımı yapınız. Haber başlığında dikkatinizi çeken durumdan hareketle aşağıdaki yönergelere uyarak bir telefon konuşması canlandırınız.

Soru: Konuşmanızı uygun ifadelerle başlatıp ardından kendinizi tanıtınız.

Danışman: “Merhaba, RTÜK Çağrı Hattı, ben Ayşe. Nasıl yardımcı olabilirim?”

Vatandaş: “Merhaba, ben Ali Yılmaz. Bir haber başlığıyla ilgili dilekçem olacak.”

Soru: Konuşmanızda hangi bilgi ve gerekçeleri kullanacağınızı çözümleyiniz.

Vatandaş: “Başlıkta ‘start verdi’ denmiş. Türkçede ‘başladı’ karşılığı varken yabancı sözcük kullanılması dilimiz için olumsuz örnek. Yayın: X Kanalı, dün 19.00 bülteni.”

Danışman: “Bilgileri kaydettim. Dilin doğru kullanımı yayın ilkelerimiz arasındadır; kuruluşa bildirim yapılacaktır.”

Soru: Yorum ve değerlendirmenizi yansıtan tepkileri nezaket kuralları çerçevesinde anlaşılır bir dille ifade ediniz.

Vatandaş: “Duyarlılığınız için teşekkür ederim; çocukların da Türkçeyi doğru duymasını istiyorum.”

Danışman: “Geri bildiriminiz bizim için değerli, incelemeye alıyoruz.”

Soru: Konuşmanızı sonlandırırken uygun ifadeler kullanınız.

Danışman: “Başvurunuz alındı, iyi günler dilerim.”

Vatandaş: “Teşekkürler, iyi günler.”

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 56 Cevapları

4. ANLATALIM

Soru: Temada işlediğiniz metinlerden ikisini seçiniz. Bu metinleri karşılaştıran bir konuşma yapınız. Konuşmanızda aşağıdaki sorulardan yararlanınız.

Cevap: Ben “Bir Kelime Seyyahı” ile “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü” metinlerini karşılaştıracağım. İkisi de dil sevgisini ve büyüklerden öğrenmeyi anlatır.

Soru: Metinlerin benzer ve farklı yönleri nelerdir?
Cevap: Her ikisi de dilimizin zenginliğini ve kelimelerin önemini vurgulamaktadır.

Soru: Metinlere hakim olan duygu / düşünce nedir?
Cevap: Dil sevgisi, kelimelere değer verme ve Türkçeyi doğru kullanma bilinci.

Soru: Her iki metinde ortak olan kelimeler var mı? Varsa bunlar nelerdir?
Cevap: Evet: “Türkçe, kelime, atasözü, deyim, bilgelik”.

Soru: Hangi metin size daha çok hitap etmektedir? Neden?
Cevap: “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü” çünkü aile sevgisini, günlük yaşamdan örneklerle daha sıcak bir şekilde anlatıyor.

5. ANLATALIM

Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde gruplara ayrılınız. Grup arkadaşlarınızla aşağıdaki başlangıç cümlelerinden birini seçiniz.

Cevap: Seçilen cümle: “Noktalama işaretleri, noktanın çok popüler olduğunu düşünüp onu kıskandılar.”

Soru: b) Seçtiğiniz başlangıç cümlesinden hareketle bir A4 kâğıdına sırayla cümleler yazarak grupça birer hikâye oluşturunuz. Hikâyenizi oluştururken aşağıdaki kelime bulutunda yer alan geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanmaya, sizden önce kurulan cümleyle bağlantılı bir şekilde ilerlemeye özen gösteriniz.

Cevap: Grubumuzla sırayla cümleler ekleyerek hikâyemizi yazdık:
“Virgül, ‘Ben cümlelere nefes aldırıyorum.’ dedi. Soru işareti, ‘Merakı ben getiriyorum.’ diye ekledi. Ünlem, ‘Ben heyecan katıyorum.’ diye bağırdı. Nokta ise, ‘Hepiniz önemlisiniz ama cümleyi tamamlayan benim.’ dedi. Böylece noktalama işaretleri aralarında tartışmayı bırakıp birlikte yazının değerini anladılar.”

Soru: c) Etkinlik sonunda hikâyelerinizi sınıf panosunda sergileyiniz.

Cevap: Hikâyemizi A4 kâğıdına yazıp sınıf panosunda sergiledik.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 57 Cevapları

6. ANLATALIM

“Armudu taşlayalım / Dibini kışlayalım / Müsaade ederseniz / Mâniye başlayalım” İşte bir Hıdırellez eğlencesi daha başlıyor. Bu seneki tatilimizi beldemizdeki Hıdırellez eğlencesine denk getirdik. Bizimkiler sergileri gezerken ben bir anda mâni atışmasının ortasında buluverdim kendimi. ‘Armudu dişledim / Sapını gümüşledim / Ben yârimin adını / Gömleğime işledim” Bu kısa sözler çalgısız, müziksizdi ama sanki bir konserdeydim. Belki de ritim ile söylenmeleri bana böyle hissettirmişti. “Kolundaki saati / Sen kurma, ben kurayım / Lacivert elbisene / Ütüyü ben vurayım” Yöresel kıyafetleri ile teyzeler öyle tatlı atışıyorlardı ki uzun bir süre oradan ayrılamadım. Öyle ki diğer misafirler de benim gibi hayran kalmıştı bu dil ziyafetine. Mademki mâni ile başladık, mâni ile de bitirelim o zaman. Bu seferki mâni benden gelsin: “Asmada kara üzüm / Hoş geldin iki gözüm / Var sana bir çift sözüm / Mânidir benim özüm”

Soru: a) Yukarıdaki metinde “ki”nin geçtiği yerleri bulup sırasıyla numaralandırınız.

1) seneki
2) beldemizdeki
3) Bizimkiler
4) sanki
5) belki
6) Kolundaki
7) …atışıyorlardı ki
8) Öyle ki
9) Mademki
10) seferki

Soru: b) Bulduğunuz “ki”leri kendinden önceki kelimeye ayrı ya da bitişik yazılma durumuna göre numaralarını kullanarak aşağıda gruplandırınız.

Ayrı Yazılanlar: 7, 8.
Bitişik Yazılanlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10.

Soru: c) Aşağıdaki örnek cümleleri ve “ki”nin cümleye kattığı anlamları inceleyiniz. Cümlelerin altına “ki”nin aynı anlamda kullanıldığı birer örneği metinden seçerek yazınız.

• Benim kalemim kayboldu, seninkini alabilir miyim? (Kalem isminin yerini tutmuş.)
Cevap: Metinden: “Bizimkiler sergileri gezerken…” (İsmin yerini tutmuş.)

• Bahçedeki çiçekleri sula. (Bulunma hâl eki ile kullanılarak çiçek ismini nitelemiştir.)
Cevap: Metinden: “beldemizdeki Hıdırellez eğlencesi” (Hıdırellez’i niteleyen -ki)

• Eve zamanında gel ki törene yetişebilelim. (İki cümleyi bağlamış.)
Cevap: Metinden: “Yöresel kıyafetleriyle teyzeler öyle tatlı atışıyorlardı ki uzun bir süre oradan ayrılamadım.” (iki bölümü bağlar)

• Zorluklar karşısında pes etmemeyi illaki öğrenecek. (Kalıplaşmış kullanımlarından biridir.)
Cevap: Metinden: “Belki de ritim ile söylenmeleri bana böyle hissettirmişti.” (“belki” kalıplaşmış kullanım)

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 58 Cevapları

7. ANLATALIM

Soru: a) Türkçemizin anlatım gücü ve zenginliğini yansıtan aşağıdaki metni okuyunuz.

Arkadaşınızın ağabeyi askerden izne gelmiş. Askerliğinin ne zaman biteceğini merak ederek ona “Ağabey, askerlik görevini tamamlamana ne kadar kaldı?” ya da “Vatani görevin ne zaman bitiyor?” diye sorabilirsiniz. Bunların yanı sıra yalnızca iki kelime ile de aynı soruyu sormak mümkün: “Şafak kaç?” Tabii, o da bu soruya “Atarsa 42!” diye cevap verebilir. Buradaki “şafak atarsa” ifadesi “gün geçerse” demektir. Siz de ona “Hayırlı tezkereler!” diyerek görevini sağ salim tamamlayıp dönmesi için iyi dilekte bulunabilirsiniz.
Cevap: Metin, aynı sorunun farklı kalıp sözlerle söylenebildiğini gösterir (“Şafak kaç?”, “Hayırlı tezkereler!”). Türkçenin kalıp sözleri, anlatımı kısa ve etkili yapar.

Soru: b) Aşağıdaki durumlara uygun iyi dilek. temenni. dua vb. sözleri örnekteki gibi yazınız.

• Yemek hazırlayan kişiye: “Eline sağlık / Ellerine sağlık!”
• Bayram ziyaretinde büyüklere: “Bayramınız mübarek olsun / Ellerinizden öperim.”
• Bir tanıdığımız yolculuğa çıktığında: “Hayırlı yolculuklar / Yolun açık olsun.”
• Bir oyunda birinci olan kişiye: “Tebrik ederim / Helal olsun.”
• Alışveriş yaptığımız kişiye: “Hayırlı işler / Bereketli kazançlar.”
• Komşumuzun bebeği doğduğunda: “Gözünüz aydın / Allah analı babalı büyütsün.”

Soru: c) Seçtiğiniz kalıp sözlerden biri ile ilgili küçük bir karta açıklayıcı bir paragraf yazınız. Yazınızda aşağıdaki sorulardan ve yeni öğrendiğiniz söz varlığı unsurlarından yararlanınız.
Cevap: “Güle güle kullan”, birinin yeni aldığı eşyayı iyi günlerde ve sevinçle kullanmasını dilediğimiz nazik bir kalıp sözdür. En çok hediye verildiğinde ya da yeni eşya alındığında söylenir.

• Bu sözü kimden duydunuz? Annemden.
• Bu söz hangi durumlarda kullanılır? Yeni alınan ya da hediye edilen bir eşyanın sevinçle kullanılmasını dilemek için.
• Bu söze karşılık verilen cevap: “Teşekkür ederim.”
• Sözün içinde tekrar eden kelime var mı? Evet, “güle güle.”

Açıklayıcı paragraf: “Güle güle kullan” sözü, birinin yeni aldığı veya hediye edilen eşyasını iyi günlerde kullanması dileğini ifade eder. Bu kalıp söz, hem mutluluk dileği hem de nazik bir temennidir. Karşılığında genellikle teşekkür edilir.

Soru: ç) Kartlarınızı sınıf panosunda sergileyebilir ya da katlayarak öğretmeninizin gözetiminde bir araya toplayabilir, kartlardan birini rastgele seçerek sınıfta okuyabilir ve arkadaşlarınızla sözü tahmin etme oyunu oynayabilirsiniz.
Cevap: Hazırladığımız kartı sınıf panosuna astık. Kartlar daha sonra karıştırılıp sınıfta söz tahmin etme oyunu oynadık.

Gelecek Derse Hazırlanalım

Yandaki karekodu okutarak “Kurtuluş Savaşı: Yokluktan Destana” adlı içeriği izleyiniz ve Millî Mücadele Dönemi'ne yönelik araştırma yapınız.

Millî Mücadele Dönemi Hakkında Kısa Bilgi

• Başlangıç: 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışıyla başlamıştır.
• Amaç: Türk milletinin bağımsızlığını kazanması ve işgallere karşı mücadele etmesi.
• Önemli Kongreler: Amasya Genelgesi, Erzurum Kongresi, Sivas Kongresi.
• TBMM’nin Açılması: 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmış, Millî Mücadele resmî bir nitelik kazanmıştır.
• Önemli Cepheler: Doğu Cephesi (Ermenilere karşı), Güney Cephesi (Fransızlara karşı), Batı Cephesi (Yunanlılara karşı).
• Zaferler: I. ve II. İnönü, Sakarya Meydan Muharebesi, Büyük Taarruz (30 Ağustos 1922).
• Sonuç: Türk milleti bağımsızlığını kazanmış, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilmiştir.

Millî Mücadele Dönemi, Türk milletinin en zor şartlarda bile birlik ve beraberlik içinde neler başarabileceğini göstermiştir. Yokluk içinde ama büyük bir inançla verilen bu mücadele, bağımsızlık için atılan en önemli adımdır. Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde yürütülen bu destansı savaş, Türk milletinin özgürlük ve vatan sevgisini tüm dünyaya kanıtlamıştır.